ئەوە تەنیا كڵۆكانی خوێن نین كە لەناو سەرت دان و لە هەر ساتێكدا توشی جەڵدەی دەماخت دەكەن بەڵكو حاڵەتە عاتیفییە نەرێنییەكانیش ئەو كارە دەكەن.
وەك پسپۆڕێكی ئەمریكی دەڵێ 50 ساڵ لەمەوپێش حاڵەتە دەروونییەكان بە نەخۆشی دانەدەنران، بەڵام ئێستاكە دەزانین هەست و عاتیفە پێكداچووەكان چۆن نەخۆشی جەستەیی دەقەومێنن.
بۆ زاڵبوون بەسەر هۆکارە دەرونیەکاندا:
یەكەم: فشاری دەروونی
ئارام بە، تا نائارامی توشی جەڵدەی دەماخی نەكردووی.
هاوارد كریشنەر خاوەن بڕوانامەی دكتۆرا لە پزیشكێتی هەناوی و بەرپرسی سێنتەری ڤاندەربێڵت تایبەت بە توشبووانی جەڵدەی دەماخ دەڵێ كاتێ لە پزیشكێك دەپرسی هۆكارە ڕێگا خۆشكارەكانی توشبوون بە جەڵدەت پێبڵێ، لیستێكت بۆ دروست دەكات لە “بەرزی فشاری خوێن، شەكرە، نەخۆشی دڵ”، كەچی كاتێ پرسیار لە قوربانییەكی دەستی جەڵدەی دەماخ دەكەی یەكەم شت پێت دەڵێ فشاری دەروونی وای لێكردم.
لە ڕاستیدا فشاری دەروونی كۆنتڕۆڵ نەكراو فشاری خوێن بەرز دەكاتەوە و خوێن خەست دەكاتەوە و ئەمانەش لە هۆكارە سەرەكییەكانی توشبوون بە جەڵدەن. بۆیە كۆنتڕۆڵ كردنی فشاری دەروونی لە هۆكارە گرنگەكانی ڕێگاگرتنە لە توشبوون بە جەڵتەی دەماخ.
دووەم: توڕەیی
ئەوانەی توڕەن، بۆری خوێنبەری كارۆتید (كە لە ملدایە و خوێن بۆ ناو دەماخ دەگوێزێتەوە) تێیاندا ئەستور و ڕەق دەبێت لەچاو ئەو كەسانەی لەسەرخۆن. ئەگەر ئەم ئەستوربوونە گەیشتە حاڵەتێكی ترسناك، ڕێگا دەگرێ لە ڕۆیشتنی خوێن و ئۆكسجینی پێویست بۆ دەماخ و ئەمەش مردنی خانەكانی دەماخی لێدەكەوێتەوە. خودی ئەمەش بریتییە لە جەڵتەی دەماخ.
سێیەم: تەنیایی
تەنیایی زیان لە دڵت دەدات. پسپۆڕان لە زانكۆی شیكاگۆی ئەمریكاوە گەیشتونەتە ئەو باوەڕەی تەنیایی و پاشهاتە دەروونییەكانی بێ گوێدانە كێشی لەش و جگەرەكێشان و وەرزشكردن وادەكات بابای تەنیا ساڵانە 3.6 نمرە فشاری خوێنی بەرز ببێتەوە. هۆی ئەمەش ئەوەیە تەنیایی دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی هۆرمۆنی كۆرتیزۆڵ و ئەمیش لای خۆیەوە فشاری خوێن بەرز دەكاتەوە.
چوارەم: جیابوونەوە لە هاوسەر
ئەو پیاوەی لە ژنەكەی جیا دەبێتەوە، یان بەپێچەوانەوە ئەگەری توشبوونی بەو جەڵتە لەچاو ئەو پیاوەی یان ژنەی بە خۆشییەوە لەگەڵ هاوسەرەكەی دەژی 64% زیاترە. بەڵام بیرتان نەچێ، ژیانێكی پڕ كێشە و ناكۆكی هاوسەری هیچی باشتر نییە لەوەی تەنیا بژیت.