ماڵپەڕی " سپی " وەک ماڵپەڕێکی سەربەخۆ لەماوەی پێشوودا ٢٦ بەشی لە راپۆرتەکانی ویکلیس لەسەر کورد بڵاوکردەوە، لەوانە راپۆرت لەسەر سەرکردە کوردەکان و پارتەکانی باشوور و باکور و پەیوەندیە سیاسی و دیبۆلماسی و ئەمنییەکانیان بە رژێمەکانی ناوچەکەوە، وا جارێکی دی چەند بەڵگەنامەیەکی تری ویکلیکس لەسەر سەرکردەی کوردی رۆژهەڵاتی عەبدولرەحمان قاسملۆ بڵاودەکاتەوە کە وەک راپۆرتەکانی پێشووی لە زمانی ئینگلیزیەوە وەرگێڕدراوە.
بەشێوەیەکی گشتی ویکلیکس رێکخراوێکی نێودەوڵەتییە بەدوای قازانجی مادیدا ناگەڕێت، کارەکەی بڵاوکردنەوەی راپۆرتی میدیای تایبەتی و نهێنیە، سەرەتا لە لەسەر تۆڕی ئینتەرنێت لە ساڵی ٢٠٠٦ دا لەژێر ناوێ رێکخراوی " سەن شاین "ی رۆژنامەوانی دەستیان بەکارکردو، بەڕێوەبەرەکەشی گەنجێکی ئوسترالییە بەناوی " جولیان ئاسانج "ە و لەسەرەتاوە ئاماژەیان بۆ ئەوە کرد کە زیاتر لە ١،٢ یەک ملیۆن و دووسەد هەزار بەڵگەنامەیان لەبەردەستدایەو بڵاویدەکەنەوە.
ئامانجی رێکخراوەکە وەک ئاماژەی بۆ دەکەن ئاشکراکردن و رسواکردنی ئەو سیاسەت و هەڵوێستە نا ئەخلاقایانەیە کە رژێمە سەرکوتکارەکانی ئاسیا و پاشماوەی رژێمەکانی سۆڤیەتی پێشوو و وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و وڵاتانی تریش بەئەمەریکاشەو کە پیادەیان کردووە.
لەنێو ئەو بەڵگەنامانەدا لە سالێ ٢٠١٠دا ویکلیکس ٧٦ هەزارو ٩٠٠ بەڵگەنامەی لەسەر شەڕی ئەمەریکا لە ئەفغانستان بلاوکردەوە، هەر لە هەمان ساڵدا ٤٠٠ هەزار بەڵگەنامەی لەسەر شەڕی ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانی لە عێراق بڵاوکردەوە، دواتر ویکلیکس بەلێشاو ئەو برووسکەو نامە نهێنیانەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکای بڵاوکردەوە.
کورد لەنێو ئەو بەڵگەنامانەدا بە بەراورد بە گەلانی تر بەشێکی بچووکی ئەو بەڵگەنامانەی بەردەکەوێت کە بڵاوکراونەتەوەو، ئەمڕۆ هەر خوێنەرێکی ئینگلیزیزان لە هەر کونجێکی ئەم جیهانەدا دەتوانێت ئەو راپۆرتانە ببینێت، بەوانەشەوە لەسەر کوردیش بڵاوکراونەتەوە، کارێکی زۆر نەگونجاویشە هەموو جیهان بتوانێت لەسەر تۆ راپۆرتی نهێنی و ئاشکرا بخوێنێتەوە، کەچی هاوڵاتی کورد لەبەر نەزانینی زمانی ئینگلیزی بەشێکی زۆر لە خوێنەری کورد ناتوانێت هیچ زانیارییەک دەربارەی ئەو راپۆرتانە بزانێت، سپی ئەم ئەرکە قورسەی خستۆتە سەر شانی و لەبەشی دۆکۆمێنتی ماڵپەڕەکەدا هەر رۆژەو بەشێکی ئەو راپۆرتانە بڵاودەکاتەوە کە بەشێکیان مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە ٥٠ ساڵێ رابردووە. بلاوکردنەوەی راپۆرتەکە بەپێی بەرواری راپۆرتەکە لە رووی مێژوویەوە بڵاودەکرێتەوە.
راپۆرتەکان لە زمانی ئیگلیزیەوە دەقاو دەق و زۆر بەجوانی و وەرگێڕدراوەتە سەر زمانێکی رۆژنامەوانی جوانی کوردی و لە بەشی " دۆکۆمێنت"دا بڵاوکراونەتەوە. تێکڕای راپۆرتەکانیش دەقە ئیگلیزیەکەی وەک بڵاوکراونەتەوە لەلای ماڵپەڕی "سپی" پارێزراوە..
بەشی ٢٧ ی راپۆرتەکانی ویکلیکەس لەسەر کورد
بەشی یەکەم لە راپۆرتی ویکلیکس لەسەر عەبدولڕەحمان قاسملۆ..
تێرامانەکانی قاسملۆ، سەرکردەی کوردی ئێران
١٦ شوبات ١٩٨٨ 88BAGHDAD855_a
نهێنی
١- تەواوی تێکست نهێنیە.
٢- کورتەیەک: لە شاخەکان دابەزیوە بۆ یەکێک لە سەردانەکانی بۆ بەغدا، سەرکردەی کوردی ئێران قاسیملۆ لە ١٠ی فێبرواری سەدامی بینیوە. قاسملۆ رایگەیاند کە بۆردومانی خەستی ئەو ناوچەیەی بارەگای سەرەکی ئەوی لێیە ( نزیک لە شاری ماوەت) لە ماوەی پێشودا ناچاری کردوە ٣٥ کیلۆمەتر شوێنەکەی بەرەو باکوری ناوچەکە بگوازێتەوە. ئیدیعاشی کرد ١٠-١٢ هەزار شەرکەری چالاکی هەیە و دەشتوانێت داوای شەرکەری زیاتر بکات و چەکی هەبێت (دەسکەوتی شەرە لە گەڵ ئێرانیەکان) و پارە ( بەهۆی قاچاغچیەتیەوە). ندایەکی ئاراستەی ئەمریکا کردوە بۆ (پشتگیری مۆراڵی و سیاسی). باسی لەوەش کرد کە حزبەکەی بەردەوام دژ بە دەستگیرکردنی رەهائین وەستاوەتەوە، باڵیۆزی ئیتاڵیا بە ناوی رەهائینە ئیتاڵیەکان کە لای تاڵەبانین پەیوەندی پێوەکردوە و گەش بینە کە بتوانێت ئازادیان بکات.
٣- قاسملۆ پەیوەندیەکانی لە گەڵ تاڵەبانی بە باش وەسفکرد، هەرچەندە سیاسەتی بێلایەنی خۆی نێوان تاڵەبانی و عێراقیەکان چەند جارێک گرژی دروستکردوە. قاسملۆ دەرک بە پێویستی هاوپەیمانی لە گەڵ گروپە ئۆپزسیۆنەکانی تری ئێران دەکات، بەڵام رەجاوی کە بە " موغامر" وەسفی کرد ئەو هاوپەیمانیەی ناوێت. کارە سەربازیە سنوردارەکانی رەجاوی لە باکور پەیوەندیەکانی لە گەڵ تاڵەبانی ئاڵۆز کردوە، لە ئێستادا رەجاوی هەوڵەکانی بەرەو باشور دەبات. بە پێچەوانەی رەجاوی قاسملۆ خۆی دور راگرتوە لە وێنەگرتنی لە گەڵ سەدام. قاسملۆ دۆخی کوردستانی ئێرانی بە جێگیر وەسف کرد، لە کاتێکدا دۆخی کوردستانی عێراق لە ماوەی سێ مانگی پێشودا بە خەستی تێکچوە. ( بە واتایەکی تر لە تێرامانی دەسەڵاتی ناوەند لە بەغدا). کامپینی عێراق بۆ روخاندنی گوندەکان لە ئێران بە بەرفراوانی نەکراوە. کۆتایی کۆمێنت.
٤- لە کۆتایی کۆنگرەی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران لە ساڵی ١٩٨٨ سکرتێری گشتی عبدالرحمن قاسملۆ لە شاخەکان دابەزی بۆ بینینی سەدام لە ١٠ی شوباتدا. بەهۆی ئەوەی ژمارەیەکی زۆری کوردی ئێران لە سوید و فەرەنسا دەژین قاسملۆ لە سەردانەکەی بۆ بەغدا هەر ٥ تا ٧ مانگێک پەیوەندی بە باڵێۆزی ئەو دو وڵاتە لە بەغدا دەکات. بەرپرسی بەشی سیاسی قەناعەتی بە باڵیۆزی سوید کرد بۆ بینینی قاسملۆ، ئەوە بو لە ١٢ی شوبات قاسملۆ داوەتی نانی نیوەرۆ کرا و دانیشتنەکە شەش سەعاتی خایاند. قاسملۆ زۆر کراوەیە و بە ئەتەکێتە و زمانی ئینگلیزی زۆر باش بەکار دەهێنا، یەکێک لەو شەش زمانانەی دەیزانی ( کوردی، فارسی، عەرەبی، فەرەنسی و زمانی چیکی)، قاسملۆ لە سەردانی بۆ باڵیۆزی سوید بەرپرسانئ بیرۆی حزبەکە لە سوید و فەرەنسا لە گەڵ بو ( عبداڵلە غەریدی، ئیبراهیم جورابکا و سەلام عەزیزی).
داواکاری بۆ پشتگیری مۆراڵی
٥- قاسملۆ داوایەکی بەهێزی پشتگیری سیاسی و مۆراڵی لە ئەمریکا کرد. باسی لەوە کرد کە حزبی دیموکرات بەردەوام سیاسەتی ئەوە بوە کە بە توندی تێرۆریزم و رفاندنی رەهائینی رەتکردۆتەوە. وتارێکی خۆی دا بە بەرپرسی بەشی سیاسی کە لە رابوردویەکی نزیکدا لە رێگەی نوێنەرەکەی لە سیمپۆسیەمی پاریس لە سەر تێرۆریزم پێشکەش کرابو. تێیدا هاتوە کە تێرۆریزم وەک ئامرازێک بە دەست گروپە شۆرشگیرەکان رەتدەکاتەوە. قاسملۆ رایگەیاند سەرسورما بەوەی سەرۆکی ئەمریکا چاوی کەوت بە گروپێکی سەرلێشێوای تێکدەری ئەفغانیە فەندەمەنتیلستەکان و پێداگری دەکات لە پشتیوانی گروپە بێسەروبەرەکانی نیکاراگوا. ئەمە لە کاتێکدا هیچ بایەخێک بە " گروپە دیموکراتە راستگۆیەکان " نادات، ئەو گروپانەی خەبات بۆ " دانپێنان بە مافەکانی مرۆڤ لە ئاستی دنیادا" دەکەن.
٦- بەرپرسی بەشی سیاسی گوتی کە تەعاتوفێکی گشتی لە ئەمریکا بۆ دۆخی کورد هەیە، بەڵام زۆر لە سەر ئەم پرسە نەزانراوە، قاسملۆ بە رێگەی رۆژنامەگەرەکانەوە دەتوانێت ئەو کارە بکات. قاسملۆ گوتی ئەمجارە کە لە بەغدادە یەکێک لەو شتانەی کردویەتی داواکردنی ڤیزا بو بۆ JONATHAN RANDAL )(پاریس)، گوتیشی کە رانداڵ خەریکی نوسینی کتێبێکە لە سەر کورد و بۆ ماوەی ١٤ سەعات چاوپێەکەوتنی لە گەڵدا کردوە. قاسملۆ گلەیی ئەوەی کرد کە " سۆڤیەت دەڵێن کە ئەمریکا پشتگیری حزبی دیموکراتی ئێران دەکەن و ئەمریکیەکانیش گومانیان هەیە کە سۆڤیەت پشتگیریمان دەکەن".، لە راستیدا حزبی دیموکرات دۆستی نیە، " شاخەکان تەنها دۆستی کوردن".
ماویەتی...