لەوەتەی کۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا، تا دێت وتاری سیاسی گۆڕان دەبێتە وتارێکی سادە و بێ ناوەڕۆکی بەشێک لەو کاستەی نەوەی یەکەم و دووەمی پەرلەمانتاران کە خۆیان بە "درێژەپێدەر"ی ڕێبازەکەی ئەو دەزانن. ئەو کاستەی لەڕێی دانانی وێنەکانی خۆیان بە تەنیشتی ناوبراوەوە، یان لەڕێی گێڕانەوەی یاداشتی جۆراوجۆر کە زۆرجار تێیدا خۆیان پاڵەوانی چیرۆکەکەن، دیدی خۆیان تێکەڵ بە دیدی سیاسی ئەو پیاوە دەکەن.
بەشێکی وتاری ئەم کاستە لەمیانەی هەندێک گێڕانەوەی بێ بنەما بەناوی نەوشیروان مستەفاوە وەکو (حەدیسی سەحیح) رۆژانە بە عەوام دەفرۆشرێتەوە.
ئەم وتارە کە لەسەر بنەمای دژایەتیکردنی پارتی و یەکێتی دنە دەدرێت، عێراقی لێ بووەتە نیشتمانی هەمووان و دەستوریش بە کتێبی پیرۆز. بەجۆرێک لە بەراوردی عێراق بە هەرێم، عێراقیان لە خەڵکەکە کردۆتە سوید!
ئەوە دروستە کە یەکێتی و پارتی دوو هێزی بێ ئاسۆی کوردەوارین، بەڵام سپاردن و کورتکردنەوەی خەباتی سەربەخۆخوازانەی سەد ساڵی پێشووی کورد لە باشوور تەنها لە شکستی ئەم دوو هێزە و چوواندنی کوردایەتی بە "قەومەچی" و داهێنانی چەندین ناتۆرە و جنێوی سیاسی پیس تەنها بەمەبەستی سواڵی دەنگ، پێش هەر کەسێکی دی لێدانە لە دیدی سیاسی نەوشیروان مستەفا خۆی.
ئەوە قسەی پێناوێت کە نەوشیروان مستەفا کارەکتەرێکی گەورەی سیاسی ڕەخنەئامێزە، نەک هەر نەیاران، ژمارەیەکی زۆر ڕەخنەی لە یارانەوە لێگیراوە. ڕەنگە قورسترینیان ئەوە بووبێت کە لەپێناوی کوردستانیبوونی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستاندا و دژ بە بیری عێراقچێتی، بە ڕاوەدوونان و گرتنی هەندێک لە هاوڕێکانی لە شاخ گرتیە بەر.
سەرەڕای خەرمانێک لە نووسین و لێکۆڵینەوە، نەوشیروان مستەفاش وەکو باقی سەرکردەکانی دیکەی کورد نەیتوانی تیۆریزەی خەباتی ڕزگاری نیشتمانی گەلی کوردستان بکات. بەڵام لە چەند بۆنەیەکدا و لە میانەی چەند وتارێکەوە گا عێراقی بە (داگیرکەر) و گا سوپاکەی بە (جەیشی ئیحتیلال) ناساندووە. نەوشیروان مستەفا تەنها ئەو دەمە گرەنتی مانەوەی کوردی لە عێراقێکی یەکگرتوودا داوە کە عێراق لە سایەی دەوڵەتێکی دیموکراتی و دەستوریدا بە (تەوافوق) بەڕێوە ببرێت. هەر لەو پێناوەشدا لە دەمە دەمی دامەزراندنەوەی عێراق و بەمەبەستی پارێزگاریکردن و مانەوەی قەوارەی هەرێم، ئەو یەکەمین سەرکردە بوو لە وتارێکی درێژدا داوای (عوسیانی مەدەنی) لە گەلی کوردستان دژ بە سیاسەتمەدارە عێراقچییە عەرەبەکان و خواستی ئەمەریکاییەکانی حاکمی عێراق کرد.
لەڕاستیدا پڕەنسیپی تەوافوق داهێنانێکی کوردییانە نیە، دیموكراسی ته‌وافوقی كه پێشی ده‌وترێت دیموكراسی گرێبه‌ست تایبه‌ت نیه تەنها به عێراق. پێشتر و تا هه‌نووكه له وڵاتانی تری جیهان بۆ نموونه: هۆڵه‌ندا، به‌لجیكا، سویسرا، لوبنان، كۆڵۆمبیا، قوبرس، مالیزیا، كاری پێده‌كرێت. دیموكراسی ته‌وافوقی هه‌روه‌کو ئاڕند لیپهارد باسی لێ ده‌کات په‌یوه‌سته به بوونی چوار پایه‌ی سه‌ره‌كییه‌وه، ئه‌وانیش: هاوپه‌یمانێتی پانوپۆڕ، ته‌ناسوب، سه‌ربه‌خۆیی فیدراڵیانه و ڤیتۆی به‌رابه‌ره. له‌بریتی كاركردن به پره‌نسیپی زۆرینه‌ی ده‌سه‌ڵاتدار و كه‌مینه‌یه‌كی ئۆپۆزسیۆن، له دیموكراسی ته‌وافوقیدا پشت به ڕێكه‌وتن و ره‌زامه‌ندی هه‌موان ده‌به‌سترێت. ئەوەی لەسەر دەستی حکومەتە تائیفییەکەی بەغدا عەیامێکە هەلا هەلا بووە.
ئەوەی حاڵی حازر لە عێراق، سوریا، تورکیا و ئێران دەگوزەرێت شکستی دیموکراسی نیە وەکو هەندێک لێی بەد حاڵی بوون، لەڕاستیدا ئەوەی شکستی هێناوە خودی دەوڵەت خۆیەتی. ئەڵبەتە ئەو مۆدێلە شکستخواردووەی دەوڵەت کە ئەوەندەی لە خەونی پێکەوەنانی ئیمپراتۆریایەکی ستەمکاردایە، هێندە سەروکاری بە دیموکراسی و مافی ئەوانی دییەوە نیە. کێشەی کورد لەو دەوڵەتانەی کە کوردیان بەسەردا دابەشکراوە، کێشەی هەبوون یان نەبوونی دیموکراسی نیە، چونکە لە بنەڕەتدا دیموکراسی پێوەندی بە دەستەبەرکردنی مافی چارەنووسی گەلانەوە نیە. دیموکراسی فۆرمێکە لە فۆرمەکانی خۆبەڕێوەبردن، بەپێی کات و شوێن چەندین مۆدێلی جیاوازی هەیە. ئیسرائیل، ئیسپانیا و هندستان سێ دەوڵەتی دیموکراسین، بەڵام وەکو سێ دەوڵەتی داگیرکەر هیچ کامیان ئامادە نین مافی گەلانی فەلەستینی، کەتەلۆنی و کشمیرییەکان دەستەبەر بکەن.
کورتکردنەوەی وتاری گۆڕان تەنها لە دژایەتیکردنی یەکێتی و پارتیدا، پەیامی گۆڕانی لە ناوەڕۆکەکەی داماڵی. هەڵمەتی دەنگکۆکردنەوە دواجار کۆتایی دێت، بەڵام گۆڕان هەر لە ئێستاوە خۆی دەخاتە ژێر باری قورسی وتارێکی عەوام فریودەرانە کە بەشێکی زۆری لەسەر بنەمای تاوکردن و لاسدان دامەزراوە، وتارێک کە بەناوی درێژەدان بە ڕێبازەکەی نەوشیروان مستەفا پێش هەر کەسێکی دی، ستەم لە بۆچوونە سیاسییەکانی ئەم پیاوە خۆی دەکات.
* ئەم وتارەم لە هەفتەنامەی ئاوێنە، ژمارە (٦٢٤)ی ڕێکەوتی ٢٠١٨/٥/٨ بڵاوکراوەتەوە.