دیدگای ستراتیجی لەهەگبەی سەركردایەتی كوردستاندا

عیماد عەلی

كورد بەم حاڵەتەوە و سەركردایەتی بەم پەرشوبڵاویەوە و ناكۆكی نێوخۆیی بەم ئاستەوە و هاوكێشەكان بەم ئاڵۆزیەوە و باری سیاسی و ئابووری بەم خراپیەوە، وات لێ دەكات لە بنەرەتدا لەوباوەرەدا بیت كە سەركردایەتی كورد بەم پێكهاتەوە هەر لە كاتی شۆرش و دوای راپەرینیش تەنها لەسەر تەكتیكی رۆژانە و ململانێی حزبی و شەخسی دوور لە ستراتیج و دانانی خەتی سوور و بەرژەوەندی باڵاو، تەنها  لە بازنەیەكی بۆشدا سوراوەتەوە و هیچی تر .
ئەوگۆرانكاریە گەورانەی كە روودەدەن، توركیا كە بەتوندی جموجوڵی سەركردایەتی كوردستانی باشووری لە روبەرێكی تەسكدا بەستۆتەوە، بەو روو وەرگێرانەی تارادەیەك خۆی خزاندە تەوەری نیمچەبراوەی نێو ساحەی سیاسی سوریاوە و مامەڵەیكی ئاسایی لەگەڵ ئێراندا دەكات و لە سەر زۆر خاڵی هاوبەش و بەرژەوەندی تێكەڵاو رێكەوتوون، كەچی كورد لەسەر هەمان ریتم و پەیوەندی مامەڵە لەگەڵ توركیا لەبەرامبەر ئێراندا دەكات و، لە سەرجەم لایەنەكانی هاوكێشەكاندا بە ئاوازە كۆنەكە سەما دەكات .
وڵاتانی عەرەب و پەیوەندیەكانیان لەگەڵ ناوچەكە و وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەراست هەر رۆژەو جوڵەی پێچەوانەی تێدەكەوێت و جێگۆركێی بەرچاو لە سیاسەتەكەیاندا دیارە، كەچی كورد بەهەمان پەیوەندی و بە رێژەی نەگۆرەوە لەو بارەوە دەجوڵێتەوە و بە سیاسەتی تاك حزبی  و بە ئاراستەیەكی نابەجێ مامەڵەی لەگەڵدا دەكات و بە پێی پەیوەندیە نێ,خۆییەكەی لایەنەكانی عیراق ئەو پرسە دەخوێنێتەوە و سەركردەكانی كورد سەردانەكانیان (لە كاتی كێبركێی فۆرمولە وەن ) وەك پەیوەندی عەشیرەت و خێڵ دەبەن بەرێوە .
پەیوەندیەكانی ئەمریكا و توركیا و مامەڵەیان لەگەڵ پرسەكەی سوریا و ناوچەكە بەگشتی ئەگەر بە شێوەیەكی كاتیش بێت دەلاقەیەكی تێكەوتووە، كەچی كورد بەهەمان شێوە و رەفتار و ئاستی كۆنی پەیوەندیەكانەوە لەگەڵ هەردولادا لە روبەرێكی تەسكدا دەسورێتەوە و بە دەست بەستراوی بێ دەرەتان و سەرلێشێواو دەجوڵێتەوە .
ئێران و پەیوەندیەكانی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە و جیهانیش، بەشێوەیەك دەبینرێت كە هەنگاوی زۆر گەورەی ناوە لە باڵادەستی و، لە رووی باری ستراتیجی مامەڵە كردن لەگەڵ ناوچەكەدا مەودایەكی گەورەی بریوە و گەیشتۆتە حاڵەتی دروستبونی ئیمبراتۆریەت لە رووی زاڵێتی بەسەر ناوچەكەدا، كەچی كورد(واتە دەسەڵاتی زاڵ و دەسترۆیشتو) لەسەر هەمان ریتم و بێ ئەوەی جوڵەیەك بكات دەروات بەرێوە . ئەمریكا و روسیا و وڵاتانی ئەوروپا هەر یەكە و سیاسەتێكی هەیە و رۆژانە هەڵوێستی هەر لایەك گۆرانكاری زۆری تێدا دەبێت و، بە پێی بەرژەوەندیە لێكئاڵاوە هەمەجۆرەكان دەجوڵێنەوە و زۆرینەیان بە ستراتیجی كاری سیاسی ئامانجەكانین دیننەدی، كورد واقی ورماوە و نازانێت چۆن لەگەڵ هەریەك لەوانەبجوڵێتەوە .
ئا بەم سەركردایەتیەی كوردستان كە بەم شێوەیە دەیبینین و گیرۆدەی بیری تاكرەوی و نەرجسیەت و بەرژەوەندی تەسكی خۆی و حزبەكەی  بووە، جگە لە ماڵوێرانی نێوخۆیی و دووری مەودای نێوان لایەنەكان  هیچی تری لێ سەوز نابێت . لە واقعێكی ئاوها و نەبونی دەستەیەكی باڵای سەربەرخۆی خەمخۆری پرسە گەورەكەی كورد و گیرۆدەبونی ئامانجی گەلی كوردستان بەدەست سەركردەی حزبی تەسكەوە، تا ئەمرۆ بە قودرەتی تاك حزبی و ململانێی نێوخۆیی، پەیوەندیە دەرەكیەكان بەرێوەدەچێت  . ئەگەر بە وردی هەڵسەنگاندنی بۆ بكەیت، دوور لە یەكانگیری بەرژەوەندی وڵاتان لەمەر ناوچەكە و بونی كورد وەك كارەكتەرێكی ئەمری واقیع، ئەگەر بە پێی هاوكێشەو لە روانگەی بیری زانستیانەی سیاسەت و پەویەندیەكان بخوێنیتەوە، دەبێت لە دەرئەنجامدا چاوەروانی كارەساتی لێبكەین . بۆیە ئەگەر هەر شتێكمان بەسەردا بێت، یان لە دواجاردا بە پێی سیاسەتەكانی ئەوانی تر بەدوور لە كورد لە هەردوو بارەكەوە، یان سەركەوتن بەدەست بێت بە پێی هاوكێشەكان، یان ژێركەوتن بە پێی نەزانینی سەركردایەتی كورد، ئەوا بە كارێكی ئاسایی لەقەڵەم دەدرێت، ئەمەش لە روانگەی كاری سیاسی سەردەمانە و بە پێی خوێندنەوەی دیدگای ستراتیجی هەر وڵاتێكی تەنانەت دواكەوتوش، كە لە نێو بەرێوەبردنی كاروباری سیاسی كورد دا بوونی نیە و بیری لێناكرێتەوە و تەنها جموجوڵی شەخسی و حزبی و بە شێواوی و تێكەڵی و زۆرجار نا بەرپرسیاریانە، ئەم حاڵەتەی لێكەوتۆتەوە كە جەیبینین و بەردەممان لێ دیار نیە و دواررۆژمان لێڵە . پاش بیست وپێنج ساڵ بەرێوەبردنی كاروباری نیمچە دەوڵەتی كوردستان، جگە لە كاربەرێكردن و خۆسەپاندن،  دەنا دەتوانین بڵێین بە راستی هیچ دیدگایەكی ستراتیجی لە سیاسەتی كوردا تا ئێستا لەدایكنەبووە .
 


26/12/2016



وتارەکانی تری نوسەر