درۆ میتەر

دلاوەر سۆفی
ئاشکرایە مرۆڤ بۆ پێوانە یا ژماردنی هەر بڕێ لە هەر مادەیەک یاخود دوری ڕێگایەک، یا کات یان هەر شتێک کە پیویستی  بە ژماردن وپیوان بێت ، یەکەیەکی پێوانەیی داناوە کە لەسەرەتاوە سادەو ئاسان بوە، وەک ئەوەی کەسێک بزانێ چەند مناڵی هەیە یاخود چەند سەر مەڕی هەیە ، ئەم گەلەی ئێمەش سا خۆی شتێکی بە شتێ کردبێ یا لە دەروجیرانی وەرگرتبێ هەندێ یەکەی بۆ پێوانە هەبوە بۆ نمونە برنج بە( ڕبە) ، ڕۆن بە (هۆقە) گەنم بە قەسناغ  ، ڕێگا بە ڕۆژە ڕێ ، کات بە( پێچی مێزر)و ( کەرەزەڕ) و هەندێ شتی تریش ، دور لەڕوی خۆشمان ، کاتێک زانستو پێشکەوتنی تەکنۆلۆجیا ڕو لە هەڵکشان بوە، و ژیان ڕۆژ بە ڕۆژ ئاڵۆزتر بوە پێوەرەکانیش زۆر بونو چەندین جۆر هاتونەتە ئاراوە، بۆ نمونە مەتر و یاردە بۆ پێوانەی درێژی کە بەرەو زیاد بونیش ڕۆشتوە  پێشگری کیلۆی خراوەتە پال تا هەزارەکانێش دەرکەون ، وەک (کیلۆ مەتر) بۆ سورعەتی ئۆتۆمبێلی حیمایەو کوڕە مەسئول ئیتر بۆ کارەبا( ڤۆڵت ) و،  بۆ گەرمی (پلە)و .بۆ دەنگ (دیسبل) ،  بۆ تەیارەی تەحالوف (ماج) ، بۆ ڕوناکی (فۆتۆمیتەر) ، بۆ شەراب و مەی ( ڤۆل) .

گەلێ یەکەی تریش، بەڵام ئەوەی کە تا ئێستا نە یەکەیەکی پێوانە  وە نە ئامێری پێوەری بۆ دۆزرابێتەوە (درۆ) یە ، ئەوەی جێگەی سەرنجە لە کۆمەڵگای ئێمەدا درۆ بوە بە باو دیاردەیەکی بەر بڵاو بێئەوەی هیچ باجێکی لە سەر بێت، لێپرسینەوەو بەدواداچونی بۆ بکرێ ، سەیرەکە لەوەدایە پیاوی قەبە لەئاستی گەورەدا لەبەر ڕوناکیدا لەوەختو ناوەختا لە سەرشاشەی گەورەی تی ڤی کەناڵە ئاسمانیە کانەوە  درۆ ئەکەن !ڕەشە خەڵکەکەش ‌کە گوێی لە درۆکان ئەبێ ‌هێڵنج ئەدەن ، لەبەرئەوەی درۆکان کوردواتەنی بە باڵ ئەفڕێ بێئەوەی هیچ حساب نە بۆ خەڵک بکەن نە بۆ ژینگەش ، جونکە بە دڵنیاییەوە درۆ ژینگەش پیس ئەکات ، هەرچەندە لە بەرەبەیانی مێژوەوە درۆ کراوە ، بەدرۆ خستنەوەش بەرامبەری بوە ، لە شەڕیكی نەبڕاوەدان تا ئەمڕۆ ، پێویستە ئەوە باش بزانین درۆ تێکەڵ بە مێژوش کراوە ، هەر لەبەر ئەوەیە پرسیارێک دێتە گۆڕێ  ، ئەویش ئایا ئەو مێژوەی لە پۆلەکانی سەرتاییدا خوێندومانەو دراوە بە گوێماندا  مێژوە ڕاستەکەیە؟ یاخود درۆکەیە کە سەرکەوتوەکان و کاسەلێسەکان نوسیویانە بە مێژوی ئیسلامیشەوە ؟ تەنانەت درۆ کاریگەریەکی وا لە ناخی ئینسانەکان ئەکات ، گەورە پیاوانو نوسەرانیش بەدەسیەوە داماون و دڵیان تێکەڵ دێ، ئەوەتا گەورە نوسەری عەرەب ( محەمەد ماغوت) لە یەکێک لە دیمەنەکانی شانۆیی (غوربەت) دا جەژنی درۆی خولقاندوەو بەرجەستەیکردوە بۆ ئەوەی درۆزنەکانی تیا ڕسوا بکا ، هەروەها گەورە ڕۆماننوسی کوردێش ، ( بەختیار عەلی ) داوای دامەزراندنی وەزارەتی درۆ ئەکات  ، بە مناڵیش پێیان ئەوتین درۆزن دوژمنی خوایە ، کەواتە درۆ بە جۆرێک باڵی کێشاوە بەسەر ئەم وڵاتەدا ، وەکو نەخۆشیەکی کوشندە جەستەی کۆمەڵگای گرتۆتەوەو  دایدەوشێنێت بەرپرسی یەکەمیش لەم ئافاتە سیاسەتە ، ئەگەر بەوردی لێیبڕوانین، هۆکارەکانی دەستکردن وەستای کارامە بە سیاسەتێکی نەخشە بۆ داڕێژراو کاریتیا کردوەو بە مەبەستیش بوە  ،بۆ ئەوەی بەرژەوەندیە کانیان پارێزراوو بەردەوام بن ، دیوەخانەکانیان گەرم بێت ،  کۆمەڵگای ئێمە  ڕونتر بڵێین بە بەڵێنی درۆ بخەڵەتێنن  . فەرمون بڕوانن لە نمونەی درۆکان ، بەخیانەت ئەڵێن خاڵی وەرچەرخان ، بە قوربانی ئەڵێن جەلاد  ،بەجەلادیش ئەڵێن قوربانی ، بە قۆڵبڕینی میلەت ئەوترێ دانوستان ، بەتاڵانچی و مافیا ئەڵێن کۆمپانیا ، بە نەخوێندەوار ئەڵێن دوکتۆر ، بە سەلەفی شەرواڵ پیس ئەڵێن  مامۆستا ،بە خائین ئەڵێن موقەدەس ، نیشتمان فرۆشی و ڕادەست کردنی بە خۆێن خۆرانی گەلێک ناو ئەنرێ سەربەخۆیی ، هەلتەکاندنی سامانی سەرزەوی وژێرزەوی فرۆشتنی  پشکی نەوەکانی داهاتو ناونراوە سەربەخۆیی ئابوری  .

جاخوێنەری بەڕێز ، ئەمانە مشتێکن لەخەرمانی ئەو درۆیانەی کە ئەهۆنرێنەوە وەکو زێڕوخشڵ ڕوی ڕەشی درۆزنەکانی پێئەڕازێننەوە ، کاولکردنو باڵەخانەی سەقەتو بێپلان ناوی وەبەرهیانە ؟ دەست خستنە بینی بەرهەمی ناوخۆ و هێنانی کاڵای سوڵتانی و عەجەم ناونراوە سەرمایەگوزاری ؟

خۆشەویستیو عەشقی درۆ، نوسەری درۆ ،ڕۆشنبیری درۆ،  بڕوا نامەی درۆ ، دەوڵەمەندی درۆ،سەرمایەی درۆ، دامو دەزگای درۆ  ، مێژووی درۆ ،پرۆژەی درۆ، زانکۆی درۆ سەدانو هەزاران درۆی ماڵ وێرانکەری تر ، کەواتە ئێستا پێویستمان بە ئامێرێکە بۆپێوانەی درۆ (درۆمیتەر) ێکە. کێشەکە لەوەدایە زانکۆکانی مەملەکەت نەیان توانیوە کەسانێک بەرهەم بهێنن دەست ڕەنگینو پسپۆری داهێنان بنو داهێنانێکمان بۆ بەرهەمبهێنن بۆ پێوانەی درۆ ،ئێ خۆ مایەی شەرمەزاریشە داوا لە کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بکەین ئامێرێکمان بۆ دروست بکا بۆ پێوانەی درۆ وەک مەدالیا بیکەینە ملی درۆ کەران تا ڕێژەی زەبەلاحی درۆ کانمان بۆ بخوێنێتەوە ، ئامێرێکی مۆدێرنی ئەلەکترۆنی دیجیتاڵ و بێ درۆ ، بۆ ئەوەی هەرکات هەر کارەکتەرێک دەرکەوتو ، درۆی فەرموو بیدەینە بەر تیشکی ئەوئامێرەو ڕێژەی درۆکانی دیاری بکاو ڕوی ڕەش بکا  ،کەواتە لەبەر ئەوەی تا ئێستا ئەو ئامێرە دروسەت نەکراوەوە،  ئەرکەکە قورستر ئەکات ، ئەبێت ئەم کەشفکردنی درۆیە دەستی بێت ، بەرەو ڕوی مێژوو نوسان بکرێتەوە لەبەر نەبونی وەها دەسگایەک  ، دیارە ئەم کارەش لە مەملەکەتێکا کە درۆ بوە بە کۆڵەکەیەکی قورسو داکوتراو، وا ئاسان نیە جیاکردنەوەی درۆ لە راستی لەکاتێکا ڕاستی بوە بەتەیری عەنقا ناسینەوەی ئاسان نیە ، ئەم ئەرکەش بەرۆکی مێژوو نوسان ئەگرێت کە ئەمانەتێکی قورسەو گەیاندنی بە لاپەڕەکانی مێژوو وەک خۆی وبێ درۆو دەلەسە ، نەک وەک هەندێ لەو میژوو نوسانەی سوێنمان بەسەریان ئەخوارد ، بەڵام لە بەر بەدەستهێنانی   خانویەکو بڕێ پارەو موچەیەکی مانگانە درۆ قبوڵ ئەکات، بە درۆ ئەڵی ڕاست ، یا ئەو چەپانەی لە ئێستادا بە شانو باڵی ئاغاواتا هەڵئەدەن و ساڵی دوو جار سونەتی عەمرە ئەکەن ، یا ئەو نەتەوەپەرستو ڕەگەزپەرستانەی سوێند بە سەری مارکس ئەخۆن ، لێرەدا پێویستە  ئەوە لە یاد نەکەن هەموو دەسەڵاتی ناپلێۆن نەیتوانی درۆیەکی بۆ پینە بکاو لە مێژوو دا بە راست بۆی لە قەڵەم بدات، یاخود لەشەوێکی سوردا کە بۆ  لویسی شانزە سازکرابوو، کاتێک خانەدانەکانی پاریس لە پرۆسەیەکی ماستاو کردندا دەرەلنگی پانتۆڵەکەی لویسیان هەڵگێڕایەوە بۆ ئەوەی باراناویی کۆشکی ڤێرسای تەڕی نەکات ، بەهەموو تواناو پارەکانیانەوە نەیان توانی ئەو شەرمەزاریەیان لە تۆماری مێژوو بدزنەوەو نەهێڵن تۆمار بکرێت هەر بۆیە ئەرکی هەموو ئەو قەڵەمانەیە کە مێژوو ئەنوسنەوە لەبەر نەبونی ئامێری درۆ میتەر مێژویەکی پاکو پوختەو بێ درۆمان بۆ بنوسنەوە ، ویژدان تیایدا باڵا بێت و بڕیار بدا تاکو هەر هیچ نەبێت مێژویەکی بێدرۆ بۆ نەوەکانی داهاتوو ببێت بە میرات  تا مێژووش بە دەردی سامانی سروشتی وڵات بە تاڵان  نەچی .


24/06/2016



وتارەکانی تری نوسەر