هەرچەند رێككەوتنە نەوتییەكەی عێراق- ئێران، لەسەر ئاستی فەرمی لە هەرێم، بایەخی پێ نەدرا، بەڵام پەیامە سیاسییەكەی رێككەوتنەكە بەدڵنیاییەوە گەیشتۆتە شوێنە دیاریكراوەكان. رێككەوتنەكە ئەوەی تێپەڕاندووە كەتەنها بردنە دەرەوەی نەوتی كەركوك بێ بۆ پاڵاوتن، چونكە لەناو خاكی ئێران دەتوانرێ درێژە بە بۆرییەكە بدرێ و بگەیەنرێتە سەر كەنداو. لەم گۆشە نیگایەوە پرۆژەكە دورنمایەكی ستراتیجیی هەیەو بناغەیەكی پتەو بۆ هاوكاریی نەوتی لەنێوان هەردولا دادەنێت.
هەرچەند ئەم پرۆژەیە پرۆژەیەكی تازە نییە و ماوەیەك لەمەوبەر ئاماژەی پێ دراوە، بەڵام كاركردن بۆ جێبەجێ كردنی لەو كاتەدا بەدیاریكراوی، مانای خۆی هەیە. پێش ئەوەی هەردوو وەزیری نەوتی عیراقو ئێران لەتاران رێككەوتنەكە واژۆ بكەن، بەغدا بەشێوەیەكی فەرمی هەڵوێستی خۆی دژ بە ئەنجامدانی ریفراندۆمی سەربەخۆیی لە كوردستان و بەشداریی كەركوك لەو ریفراندۆمە راگەیاندبوو. بۆیە ناتوانرێ كاتی راگەیاندنو واژۆكردنی رێككەوتنەكە لە مەسەلەی ریفراندۆم جیا بكرێتەوە. بەغدا ئەو پەیامەی پێیە كە كەركوك لە دەرەوەی هەرێمی كوردستانەو نەوتەكەی لەژێر دەسەڵاتی حكومەتی فیدرال دایە. بەڵام ئەمە بەشە سادەكەی پەیامەكەیە. بەشە قووڵەكە ئەوەیە كە بەغدا بەهیچ شێوەیەك ئامادە نییە دەستبەرداری سەروەریی نەوتیی خۆی بێ لەكەركوك. ئەوەی كە پشتگیری لەم ئاراستەیە دەكا، ئەوەیە كە هەردوولا یەك هەڵوێستیان بەرامبەر بەڕیفراندۆم هەیە.
هەڵوێستی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك هەڵوێستێكی ئازایانە بوو بەڵام ئەستەمە ئەم هەڵوێستە هیچ لە مەسەلەكە بگۆڕێ. هانا بردن بۆ ماددەی ١١٢ی دەستور، هیچ باڵادەستییەك بۆ حكومەتی پارێزگا نەوت بەرهەمهێنەرەكان دروست ناكاو پێگەیەكی پەكخەریان بۆ دابین ناكا بەڵام دەشێت لە وتووێژدا هەندێ بەرژەوەندیی ماددییان بۆ دەستەبەر بكات. بەشێوەیەكی گشتی، ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لەكۆنفرەنسە رۆژنامەوانییەكەی خۆیدا داوای "رونكردنەوە"ی كردووەو داواكە خۆی لەخۆیدا داوایەكی رەوایە. ئاشكراشە كە روونكردنەوەی وردەكارییەكانی رێككەوتنەكە، هیچ لەسەر بەغدا ناكەوێو كارێكی قورسیش نیە.
ئەو بەشەی رێككەوتنە نەوتییەكە كە هیچ لایەك تیشكی نەخستۆتە سەر، ئەو بەشەیە كە پەیوەندیی بە هەلومەرجی جێبەجێ كردنی پرۆژەكەوە هەیەو تێیدا كۆمپانیایەكی پسپۆر، بۆرییەك لەكەركوكەوە، لانی كەم بەدرێژیی ٢٠٠ كیلۆمەتر تا ناو خاكی ئێران رادەكێشێت. هەلومەرجی جێبەجێ كردنی پرۆژەكەش بە رەوشی سیاسی و دەستەبەركردنی ئاسایشی ئەو ناوچانەوە بەستراوەتەوە كە بۆرییەكەی پێدا تێدەپەڕێ. رێی تێناچێ بەغدا، كەئێستا تەنانەت یەك سەربازیشی لەكەركوك نیە، لەكاتی واژۆكردنی رێككەوتنەكەدا لەتاران، بیری لەم مەسەلەیە نەكردبێتەوە.
لەگەڵ بڵاوبونەوەی هەواڵی واژۆكردنی رێككەوتنە نەوتییەكەدا، میدیاكانی كوردستان هەر ئەو بەشەی رێككەوتنەكە سەرنجی راكێشان كەپەیوەندیی بە كەركوكەوە هەیە، لەكاتێكدا رێككەوتنەكە جگە لە كەركوك كە بەپێی ماددەی ١٤٠ ناوچەیەكی جێناكۆكە، ناوچەیەكی جێناكۆكی دیكەشی گرتۆتەوە كە ناوچەی نەفتخانەی خانەقینە. ئەمەش ئەو بەشەی رێككەوتنەكەیە كەمیدیاكانی كوردستان بەتەواوی پشت گوێیان خستووە. بەپێی ئەوەی كە لە رێككەوتنەكەدا هاتووە، عیراقو ئێران لەسەر وەبەرهێنانی كێڵگەی نەوتی نەفتخانە رێككەوتون. ئەم كێلگە نەوتییە پێش هەڵایسانی جەنگی عیراق- ئێران لە ساڵی ١٩٨٠، رۆژانە نزیكەی ٢٥ هەزار بەرمیل نەوتی بەرهەم هێناوەو لەپاش هەڵایسانی جەنگەوە پەكی كەوتووەو پێویستی بەوەیە سەرلەنوێ بخرێتەوە گەڕو سودی لێ وەربگیرێت.
ئەمە بەم مانایە دێت كە رێككەوتنە نەوتییەكەی نێوان عیراق و ئێران دوو ناوچەی نەوتیی جێناكۆكی گرتۆتەوە. بۆیە جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە لەبەرەنجامی كۆتاییدا پێویستی بەوە دەبێ كەبەغدا، ئەمجارە بەجلوبەرگی تەكنیككارە نەوتییەكان، بگەڕێتەوە و دەست بەجێبەجێكردنی پرۆژەكانی وەبەرهێنانی نەوت بكاتەوە.