ئەمریکا و چین ئەتوانن چی لێوە فیربن
٣١ ی ئاب و ریفراندۆم و ١٦ ی ئۆکتۆبەر چۆن شیدەکرێتەوە بەگوێرەی ئەم لێکۆڵینەوەیە؟
رانانی : ئارام سەعید
نوسەرانی ئەم لێکۆڵینەوە گرنگە سەرەتا بە باسکردنی مێژووی هەلە ستراتیژیەکان دەست پێدەکەن وەک وانەیەک بۆ ئەمریکا و چین کە بۆ ئێستا هەلەی ستراتیژی نەکەن و جیهان روبەروی مەترسی گەورە نەکەنەوە، لە گرنگترین ئەو هەڵە ستراتیژیانەی باسکراون لە لیکۆڵینەوەکەدا و شی کاری وردیان بۆ کراوە:
- هەڵەی مەترسیداری هیتلەر بۆ داگیرکردنی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٤١
- هەلەی ژاپۆن بۆ هێرشکردنە سەر بەندەری بێرل هاربەری ئەمریکا
- داگیرکردنی ئەفگانستان لە لایەن یەکێتی سۆڤیەتەوە لە ساڵی ١٩٧٩
- هێرشی ناپلیۆن بۆسەر روسیا لە ساڵی ١٨١٢
- هێرشی ئەرژەنتین بۆسەر دورگەی فۆلکلاند ١٩٨٢
دوو بڕیاری هەڵە لە بەرلین و تۆکیۆ دران ئاراستەی جەنگی جیهانیان گۆڕیی، هەندێک دەڵێن ئەو دوو بڕیارە کارێکی کرد جیهان رزگاری بێت لە سەرکەوتنی فاشیەت...
لەساڵی ١٩٤١ دوو بڕیارەکە شەش مانگیان نێوان بوو یەکێکیان هێرشکردن بوو بۆسەر یەکێتی سۆڤیەت، ئەوی تریان ژاپۆن هێرشی کردە سەر ئەمریکا. بڕیارەکان هەرلایەک بۆ خۆی بڕیاری لێدا، ئەویش هێرشکردنی کتوپڕبوو بۆسەر دوو وڵات کە قوڵاییەکی ستراتیژی گرنگیان هەبوو لە جیهاندا، لەهەردوو حاڵەتەکەدا کاریگەری و کاردانەوەی سەرسورهێنەر هەبوو، هەردولا کە بڕیاریان دابوو لە بایەخی بەرامبەریان زۆر کەمکردبۆوە، پێیان وابوو لە ماوەیەکی کورتدا سەرکەوتنی گەورە بەدەست دەهێنن، بەڵام بریاربەدەستانی بەرلین و تۆکیۆ حیسابی ئاسەواری ئەو هەلە ستراتیژیەیان نەکردبوو. هەربۆیە هێنانەناوەوەی ئەمریکا و سۆڤیەت بۆ جەنگەکە بەراستەوخۆیی بووە هۆی تێکشکانی هەردولا.
کاتێک مێژوو نوسان راڤەی جەنگی سارد ئەکەن، سەرکەوتنی خۆرئاوا، نەمانی کۆمۆنیزم، هەلوەشاندنەوەی یەکێتی سۆڤیەت، لەویوە دەستپێدەکەن کە بریاری داگیرکردنی ئەفگانستان درا لە ساڵی ١٩٧٩ لەلایەن یەکێتی سۆڤیەتەوە. کە بوە هۆی تێکچونیی باری ئابوری، نەمانی شەرعیەتی سیاسی، دەستێوەردانی بێگانە کە دەرئەنجامی پێچەوانەی لێکەوتەوە، هەرچەندە هەندێک دەڵێن ئەگەر داگیرکردنی ئەفگانستانیش سەرکەوتوبوایە، هەر یەکێتی سۆڤیەت هەڵدەوەشایەوە، بەلام دە سال داگیرکاری و جەنگ ، زیانی گەورەی هەبوو، یەکێتی سۆڤیەتی تەواو ماندوو کرد لە رووی ئابوریەوە. داگیرکردنی ئەفگانستان ئامانجەکانی بەدەست نەهێنا بۆ ئیستقراری سیاسی و هێشتنەوەی لەژێر باڵی مۆسکۆ، بەڵکو بە حوکمی تاڵیبان کۆتایی هات، زۆربونیی توندڕەویی لەناو خودی روسیا.
قەبارەی ئەو هەڵەیەی سۆڤێت تەنها بەو زەرەرانە ناپێورێت کە کرا، بەڵکو خراپیی لە بڕیاردان بوو لە سۆڤیەت، چونکە کرملین شکستی هێنا لە تێگەیشتن لە ئەفگانستان کە ناتوانرێت بە هێزی بێگانە ئیستقرار دروستبکات لە ئەفگانستان. تێروانینێکی هەلەیە وابزانیت شوێنی جوگرافیی و بونیادیی وڵاتێکی وەک ئەفگانستان بە هێزی بێگانە بتوانیت بە ئارامیی بیهێڵیتەوە. راڤەکارێکی روسی لەزمانی پیاوێکی ئاینیی ئەفگانەوە دەڵێت" لەم وڵاتە سێ شت ناتوانی بکەیت، یەکەم روبەروبونەوەی ئیمان، دوهەم شەرەف، سێهەم موڵکی تایبەت" بەڵام کۆمۆنیستەکانی یەکێتی شۆرەویی روبەروی هەرسێکی بونەوە ، بۆیە شکستیان هێنا. هەلەیەکی ستراتیژی تریان ئەوەبوو پێیان وابوو کە دەستبگرن بەسەر شارەکاندا ئەوا ئەفگانستانیان کۆنترۆڵکردوە، بەبێ حسابکردن بۆ ناوچە سەخت و گوندنشینەکانی خۆرهەڵات و باشوری ئەفگانستان کە بەرگریی سەرسەختانەی تیدابوو، دەبوە هەڕەشەش بۆسەر ئەندامەکانیشیان لە کابوڵ.
کاتێک ناپلیۆن بڕیاری داگیرکردنی روسیای دا، گەورەترین سیاسی و فەرماندەی سەربازی ئەوروپا بوو، هیچ هێزێک نەیدەتوانی بیبەزێنێت. راهاتبوو بە روخاندن و لەناوبردنی ئەوانەی بەرگریان دەکرد لە داگیرکردنی کیشوەری ئەوروپا. حوکمی بنەماڵەیی تێکشکاند، کۆمەڵگەیەکی بۆرژوازی لە تەواوی ئەوروپا پێکهێنا. سوپایەکی میللی دروستکرد کە پێیی دەوترا سوپای نیشتمانی راستەقینە. ناپلیۆن ئەوکاتەی بریاری شەڕی روسیای دا بە گەورەترین و بەتواناترین سوپاوە متمانەی زۆری بەخۆی هەبوو، ئەوەش هەلەیەکی ستراتیژی بوو کە روسیای بە کەم گرتبوو، نەیدەزانی دەبێتە هۆی لەناوبردنی سوپاکەی و لەکارلابردنی خۆشی و دواتر نەفیکردنی.
روسیا هیچ هەرەشەیەکی جیدی بۆسەر دروست نەکردبوو، بەڵام ئەو سەرکێشیەکی گەورەی کرد بەهێرشکردن بۆ روسیا. سوپای مەزنی ناپلیۆن کە ژمارەیان ٦٠٠ هەزار سەرباز بون بە پانی ٣٠٠ مەتر و بە درێژایی سەد میل چونە روسیاوە، ئەوانیش لە بەرامبەردا پاشەکشێیان کرد ، لە نزیک مۆسکۆ هەرچەند روسەکان شەری قورسیان کرد بەلام قەیسەر نەیویست هەموو سەربازەکانی بخاتە ناو جەنگەکەوەو لەهەمانکاتیشدا ئامادەی گفتوگۆ نەبون لەگەڵ سوپای ناپلیۆن، زۆربەی خەڵکی مۆسکۆ و سوپاکەشی مۆسکۆیان بەجێ هێشت بەڵام ئەوەی شۆک بوو بۆ ناپلیۆن روس ئامادەی گفتوگۆش نەبون.
. بەکورتی ناپلیۆن بریارەکەی هەڵەیەکی ستراتیژی بوو، خۆی زانیاری تەواوی لەسەر روسیا نەبوو، ئەوانەی دەوروبەریشی پێیان نەوت کە ئەوە هەلەیە، وای دەزانی ئەلیکساندەری قەیسەری روسیا دەناسێت بەلام خوێندنەوەی بۆی هەلەبوو، لەرووی ستراتیژیەوە روسیا ئەو مەترسیە گەورەیە نەبوو تا ناپلیۆن ئەو ریسکە گەورەیە بکات، لەخراپترین حالەتدا کاری بەقاچاخبردنی روسەکان ئەبوە کۆسپ بۆ کۆنترۆلکردنی پۆڵەندا، یان شکستی ئینگلتەرای دوادەخست کە بەبێ هاوکاری روس یش ئینگلتەرە هەر نەدەگیرا. بۆیە ناپلیۆن زۆر بژاردەی تری لەبەردەم بوو بوە غەیری شەڕ. بەنمونە بێلایەنکردنی روسیا بە ئامرازی سیاسی و ئابوری کە لەبەردەستی ناپلیۆن ئەم ئامرازانە هەبوون، بەڵام لەگەل ئەوەش هەر ئەو جەنگەی کرد.
لە ساڵی ١٩٨٢ دیکتاتۆری سەربازی ئەرژەنتین بریاریان دا بە داگیرکردنی دورگەی فۆکلاند، کە سەر بە بەریتانیایە، بەناوی نیشتمان پەروەری و بەرزکردنەوەی ئاستی میللی خۆی لەناوخۆ. ئەنجومەنی سەربازی ئەرژەنتین تیروانینێکی هەلەیان هەبوو کە ئەویش پێیان وابوو مارگرێت تاتشەر هێزی سەربازی بەریتانی رەوانەی دورگەکە ناکات بۆ رزگارکردنی، هەروەها پێیان وابوو ئەمریکا پشتگیری بەریتانیا ناکات بۆ وەرگرتنەوەی دورگەی فۆلکلاند. بەڵام دەرئەنجامەکان زۆر پێچەوانە بوون ئەویش دەرپەراندنی تەواوی سەربازەکانی ئەرژەنتین، سوربونی بەریتانیا بوو کە بەهیچ شێوەیەک دەستبەرداری ئەو دورگەیە نابێت. ئەرژەنتینیەکان هێندە دڵنیا بون لەوەی بەریتانیا هێز بەکارناهێنێت، تەنانەت هیزەکانی خۆشیان بۆ بەرگری ئامادە نەکردبوو. هەربۆیە زوو تەسلیم بوون. مێژونوسەکان بەردەوام ئامۆژگاری ئەوە دەکەن کە چۆن دەرس لە مێژوو وەربگرێت، بەداخەوە زۆربەی کات ئەو ئامۆژگاریە وەرناگیرێت، دەنا بۆ هێتلەر هەمان هەلەی ناپلیۆنی دوبارە کردەوە بە هێرش بۆ سەر روسیا.
شیکردنەوەیەکی مێژویی:
لەماوەی دووسەد ساڵی رابردودا زیاتر لە ٣٠ ملیۆن سەرباز بەهۆی جەنگەکانەوە کوژراون کە لە ئەنجامی خراپ بڕیاردان بون، ئەمە جگە لەوانەی مەدەنی بوون و کوژراون. ئەوەی جێی سەرنجە ئەوەیە ئەو هەلە ستراتیژیانە دەرئەنجامە خراپەکانی بەشی زۆری بەر ئەو وڵاتانە دەکەویت کە بڕیاری جەنگەکەیان داوە، بە نمونە لە سەدا ٩٩ ی کوژراوانی جەنگی کەنداو عێراقی بوون، لە سەدا ٩٠ کوژراوانی داگیکردنی دورگەی فۆلکلاند ئەرژەنتینی بوون، لەسەدا ٩٠ی کوژراوانی جەنگی ژاپۆن لە ئۆقیانسی ئارام ژاپۆنیی بون لە پاش هێرشی پێرل هاربەر، لەسەدا ٦٠ ی جەنگی روسیا سەربازانی ناپلیۆن بون، لەسەدا ٦٠ ی کوژراوانی جەنگی کۆریاکان لە کۆریای باکور بوو کە دەستپێشخەری جەنگ بوون. بۆ لایەنی بەرامبەر زیانە گیانیەکان زۆر کەمتر بون،بەنمونە لە جەنگی کەنداودا و پاش هێرشی ئەمریکا لە سەدا ٣ ی کوژراوان ئەمریکی بوون، بەلام کوژراوانی ئەمریکا لە جەنگی ڤیتنامدا ١٠ هێندە بوو. کوژراوانی یەکیتی سۆڤیەتیش بەهەمان شێوە بوو لە شەری ئەفگانستاندا.
زۆرکات هەلەی ستراتیژی دەبێتە هۆی لەناوبردن یان دورخستنەوەی ئەو سیاسی و هێزانەی ئەنجامی دەدەن، شەری روسیا بوە هۆی نەفیکردنی ناپلیۆن. هێتلەر لەدوای تێکشکانی روسیا نەیتوانی لەسەر پێی خۆی بوەستیتەوە، زۆربەی ئەنجامدەرانی هێرشی سەر بەندەری پێرل هاربەری ئەمریکا کە ژاپۆنیەکان بوون دواتر لەسێدارە دران. ئەنجومەنی سەربازی ئەرژەنتین کە بریاری جەنگی فۆلکلاندیان دا دواتر دورخرانەوە، یەکیتی سۆڤیەت چەند ساڵێک دوای هێرشی ئەفگانستان هەلوەشایەوە.
وەک توکمان دەڵێ: "زۆر جار هێزی گەورە ئەو هەلە گەورانە دەکەن، دەولەتە بەهێزەکان کە توانای جەنگیان هەیە هەلەی ستراتیژی دەکەن. وەک ناپلیۆن، هێتلەری ئەڵمانیای نازی ، ئیمپراتۆریەتی ژاپۆن، چین، یەکێتی سۆڤیەت، ئەمریکا. کارێکی ئاسایی نیە دەولەتێک کە هێزێکی گەورەی نەبێت روبەروی دەوڵەتێکی زلهێز بێتەوە، وەک بریاری هەڵەی ژاپۆن لە دەستپێکردنی شەر لەگەل ئەمریکا، یان ئەرژەنتین بەرامبەر بەریتانیا کە بریاری گرتنی دورگەی فۆلکلاند ی دا. یان ئەوەی سەدام بەرامبەر کوەیت کردی، لەو هەلانەیە کە بەرامبەرەکەت هەلە دەخوینیتەوە بۆیە دەرئەنجامەکانی کارەساتبارن بۆ ئەنجامدەرانی.
- ئەو فاکتەرانەی دەبنە هۆی ئەنجامدانی هەڵەی ستراتیژی، دەرئەنجامەکانی
1. پشتگوێ خستنی زانیاریەکان، یان دەستکاری کردنی زانیاری بەر لەوەی بگات، خراپ لێکدانەوەی زانیاری بەشیوەیەک لەگەل مەیلی خۆی بیگونجێنێت
2. پشت بەستنی زۆر بە پێشبینی و تەجروبە
3. سەرکێشیی، خۆپەرستی، کە متمانەی زیاد لە پێویست لای کەسی ئەنجامدەری هەڵە دروست دەکات
4. ئەوکاتەی هیچ بایەخێک بۆ روداوی لەناکاو دانانرێت
5. بەکەم دانانی ئیرادەی دوژمن و تواناکانی
6. نەهێشتنی جیاوازی و خنکاندنی گفتوگۆی جیاواز.
گەر سەرنج لەو خاڵانەی سەرەوە بدرێت ئەوا بۆمان دەردەکەوێت بۆ بریاری دروست زۆربەی کات پێویستمان بە زانیاری دروستە، بەڵام کەسانی بریار بەدەست ئەوانەی هەلەی ستراتیژی دەکەن، کێشەی هەرەگەورەیان ئەوەیە زۆر بڕوایان بە پێشبینی خۆیانە کە هیچ پاساوێکیان نیە بۆ ئەو پێشبینیانە، یان سەرکێشیکردنی زۆر، کە ئەوانەش ئەبێتە هۆی ئەوەی دوژمن بەکەم سەیربکەن، کۆسپەکان نابینن.
هەروەها سەرکوتی بیری جیاواز دەکەن، لە دڵی هەموو هەلەیەکی ستراتیژیدا مۆدیلیکی مەعریفی هەڵە دەبینین، کە ئەویش هەڵەو خراپ بەرێوەبردنی کارەکانە بەشێوەیەک تیگەیشتن لە دونیا خراپ دەبینێت:
１. ناپلیۆن ئەوەی رەت دەکردەوە کە قەیسەری روسی بژاردەیەکی باش بکات ، کە ئەویش کشانەوە بوو بۆ راکێشانی سوپاکەی ناپلیۆن بۆ قوڵایی روسیا
２. هێتلەر هەمان هەڵەی ناپلیۆنی دوبارەکردەوە و هەمان سەرئەنجامیشی هەبوو
３. ژاپۆن هێرشی کردە سەر بەندەری پێرل هاربەر بەبێ حسابکردن بۆ هێز و توڕەیی ئەمریکا کە لەماوەی شەش مانگدا ژاپۆنیان تێکشکاند.
４. چین لە ساڵی ١٩٧٩ پێی وابوو کە ڤێتنام دەگرێت بەرەنگاری کەم دەبێت، بەڵام بەرەنگاری سەختیان هەڵبژارد و جگە لەوەی ئەمریکا و فەرەنساش پشتگیری ڤیتنام بوون. دەرئەنجام چین زیانی گەورەی بەرکەوت و هیچی دەستنەکەوت
５. دەستوەردانی سۆڤیەت بۆ کاروباری ئەفگانستان و هێرشی سەربازی بووە هۆی بەرەنگاری توندی ئەفگانیەکان و پاش دە ساڵ ناچاری کشانەوە بوون .
６. ئەنجومەنی سەربازی ئەرژەنتین و راوێژکارەکانیان ریسکی داگیرکردنی دورگەی فۆلکلاند یان لەبەرچاو نەگرت و پاشان بە ماوەیەکی کەم ئەنجومەن و راویژکارەکانیش دورخرانەوە
７. بریار بەدەستانی ئەمریکا ٢٠٠٣ لە بایەخی تیمە نێودەوڵەتیەکانی لەناوبردنی چەکی ئەتۆمیان کەمکردەوەو پێیان وابوو خۆیان ئەو چەکانە ئەدۆزنەوە، پێیان وابو بەلابردنی دیکتاتۆرێک (سەدام حسێن) لەلایەن هێزی بێگانەوە دەتوانن سیستمی دیموکراسی دابمەزرێنن و ئابوری عیراق ئەوەندە بەهێزە لە ماوەیەکی کەمدا بونیاد بنرێتەوە.کە دواتر زیانی گەورەی ئابوری بۆ ئەمریکا و پێگەی هەبوو لە جیهاندا.
لەهەموو حالەتەکانی ئەم هەلە سترتیژیانەدا ئەوە دەبینین بریاربەدەستان شکست دەهێنن، ئەمەش ئەو پەیامەمان پێ دەلێت کە مەسەلەکە ئەوەنیە بریاری مەترسیداریان داوە، چونکە جەنگ نیە بێ مەترسی، بەلکو نەیانتوانیوە مەترسیەکان کەمبکەنەوەو بەدیلی ئەوەیان نەبوە لە کاتی زۆربونی مەترسیەکان چی بکەن، چۆن چارەسەری بکەن.
لەسەر بنەمای ئەم لێکۆڵینەوەیە بۆ هەڵە ستراتیژیەکان دەتوانین شیکردنەوەیەک بۆ روداوەکانی ٣١ ی ئاب و ریفراندۆم و ١٦ ی ئۆکتۆبەر بکەین....
- ئەنجامدانی ریفراندۆم لە کوردستاندا
ئەنجامدانی ریفراندۆم شکستی گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا و زیانی گیانی و مادیی زۆری لێکەوتەوە. ئەوکاتەی بریار لەسەر ریفراندۆم درا چەندین هۆکار هەن کە دەتوانین بیخەینە خانەی هەڵەی ستراتیژیەوە لەوانە:
1. پشتگوێ خستنی زانیاریەکان، لەوانە گوێ نەدان بە هەڵویست ولێدوانی بەرپرسانی کۆمەلی نێودەوڵەتی بە ئەنجامنەدانی ریفراندۆم.
2. دەستکاری کردنی زانیاری بەر لەوەی بگات چەند لەو زانیاریانەی هەبوون لە بڵاوکردنەوەی بۆ رای گشتی وەک خۆی بڵاونەدەکرایەوە
3. خراپ لێکدانەوەی زانیاری لەسەر هەڵویستی وڵاتانی دراوسێ و کۆمەڵی نێودەولەتی بە دەستکاریکردن و شیواندنەوە بڵاودەکرانەوە
4. پشت بەستنی زۆر بە پێشبینی و تەجروبە بەئاشکرا دیاربوو تەنها پشت بەستن بوو بە پێشبینی بارزانی و تەجروبەی خۆی .
5. سەرکێشیی، خۆپەرستی، کە متمانەی زیاد لە پێویست لای کەسی ئەنجامدەری هەڵە دروست دەکات. ( نوخبەیەکی زۆری ناوخۆو دەرەوە، ولاتانی جیهان وتیان کاتی نیە بەس هەر ئەو سەرکێشیە کرا لەسەرجەمی وتارەکاندا ئەو متمانەیەمان دەبینی کە سەرکردەکانی ریفراندۆم هەیانبوو بە دەرئەنجامەکانی ریفراندۆم
6. هیچ بایەخێک بۆ روداوی لەناکاو دانەنرابوو ،لە دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم هیچ پلانێک نەبوو بۆ ئەگەری هێرشکردنە سەر هەرێم وپلانی بەرگری لە ناوچە دابڕاوەکان، بە تایبەتی کەرکوک، پلانی ئابوری و سەربازی نەبوو
7. بەکەم دانانی ئیرادەی دوژمن و تواناکانی.. لە بڕیاری ریفراندۆمدا هیچ بایەخێک دانەنرابوو بۆ تواناکانی دوژمنەکانی ئەو بریارە و ئیرادەی ئەوانەی دژی ئەو پرۆسەیەن .
8. نەهێشتنی جیاوازی و خنکاندنی گفتوگۆی جیاواز . گرنگی زۆر تەنها بە ئەو بۆچونانە ئەدرا کە لەگەڵ ئەنجامدانی ریفراندۆمن و لەو روانگەیەوە بریار دەدرا نەک تێروانینی ئەوانەی پێیان وابوو ریفراندۆم هەڵەیەکی ستراتیژیە.
کەواتە ئەگەر بریاربەدەستانی ریفراندۆم ئەوخالانەیان لەبەرچاوبگرتایە ئەوا ئەو هەموو تواناو وزە گەورەیەی کوردستانیان بە فیڕۆ نەدەدا.
- بەراوردیک لە نێوان ٣١ ی ئاب و ١٦ ی ئۆکتۆبەردا
ئەم دوو روداوە گرنگە لە مێژوی ئێمەدا زۆر شیکاری بۆکراوە، هەندیکیان بە خیانەت ناوی دەبەن و هەندێکی تر وەک تاکتیک سەیری دەکەن بە دژی لایەنیک ، بەلام بەگوێرەی تێروانین بێت بۆ هەلەی ستراتیژی ئایا دەچنە ناو خانەی هەلەی ستراتیژی یان تەنها خیانەتن وەک باس دەکرێن؟
بەگویرەی ئەو شیکاریە بێت کە لە لێکۆڵینەوەکەدا بۆ هەڵەی ستراتیژی کراوە ٣١ ی ئاب هەڵەی ستراتیژی نەبوە، بەڵام نەیارانی بە خیانەت لەقەڵەمی دەدن لەبەر ئەوەی رێکەوتن بوو لەگەل هێزی داگیرکەر کە ئەویش سوپای سەدام و حزبی بەعس بوو، بەلام ئەنجامەکەی لەبەرژەوەندی لایەنی ئەنجامدەری بوو بۆیە بە هەڵەی ستراتیژی دانانریت چونکە دەرئەنجامەکانی لە بەرژەوەندی لایەنی پارتی دیموکراتی کوردستان بوو کە هەموو ئەو شوێنانەی گرتەوە و کەوتنەوە ژێر دەستی خۆی کە پێشتر یەکێتی کۆنترۆڵی کردبوو.بۆیە لەم شیکردنەوەیەدا ٣١ ی ئاب هەلەی ستراتیژی نیە. تائێستاش پارتی بەرهەمی ئەو بریارەی دەخوات کە هەولێری خستە ژێر کۆنترۆڵی خۆی و بەمجۆرەش باڵانسی هێزی لەبەرژەوەندی خۆی گۆری. بەڵام بە بەکارهێنانی سوپای داگیرکەر و دوژمن بوو دژی هێزێکی تری کوردی نەیارکە ئەمەش دەیخاتە خانەی خیانەتەوە.
١٦ی ئۆکتۆبەر بەپێچەوانەی ٣١ ی ئابەوە دەکرێت ناوی بنرێت هەلەی ستراتیژی بەلام خیانەت نەبوو چونکە رێکەوتن بوو لەگەڵ حکومەتی عێراقی کە حکومەتێکی دەستورییە و کورد بەشێکی گرنگە لەو حکومەتە، وە بریارەکە هەوڵیک بوو بۆ پاراستنی خەڵکی کەرکوک و شاری کەرکوک و ناوچەکانی تر لە وێران بوون شەری خوێناوی، بەڵام هەڵەیەکی ستراتیژی بوو چونکە : ١. دەرئەنجامەکەی لە بەرژەوەندی. ئەنجامدەرەکەی نەبوو کە یەکێتی نیشتمانی کوردستان بوو
۲. لەبەرئەوەی دەسەڵاتی کوردی لە کەرکوک و ناوچە دابراوەکانی تردا لاواز کرد، ١٦ ی ئۆکتۆبەر دەسەڵاتی خۆجێی کەرکوکی لانەبرد بەڵام باڵانسی هێزی لاسەنگ کرد.
٣. ئەوانەی پلاندارێژەر یان پاڵپشتی روداوەکەبون حسابیان بۆ دەرئەنجامی بریارەکە نەکردبوو، هیچ گەرەنتیکیان نەبوو کە بە پاشەکشەی پێشمەرگە و رێگرتن لە کاولکاری حەشدی شەعبی بەڵێنەکەی ئەباتە سەر یان نا؟
٤. تەواوی سەرکردایەتی یەکێتی ئاگادار یان پاڵپشتی پلانەکە نەبوون، پلانەکە دیراسەنەکراوبوو
٥ . یەکێتی پۆستی پارێزگاری لەدەستچوبو بەهۆی یاخیبونی پارێزگاری پێشو لەو حزبە، بۆیە لەسەرکارلابردنی لەلایەن بەغداد گرفت نەبوو بۆ یەکێتی بەڵام هەڵەکە ئەوەبوو کە هیچ گەرەنتییەک یان ستراتیژێک بونی نەبوو بۆ وەرگرتنەوەی پۆستی پارێزگار و لەدەستنەدانی حکومەتی خۆجێی کەرکوک بەتایبەت کە یەکێتی لە ئەنجومەنی پارێزگا کەمینەیە.
. ٦. حساب نەکردنی یان بەکەم زانینی پارتی لەلایەن یەکێتی کە هەم لە حەملەی راگەیاندن یەکێتی خستە خانەی خیانەتەوە، هەم ئێستا پارتی بە کۆنترۆڵکردنی ئەنجومەنی پارێزگا رێگرە لە پێدانی پۆستی پارێزگاری کەرکوک بە یەکێتی.
هەرچەندە زۆربەی زانیاریەکان لەسەر هەردوو روداوەکە کاری نهینی و ریکەوتنی ژێربەژێری زۆر تێدایە بەڵام ئەوەمان لە یاد بێت ئەوەی بڵاوکراوەتەوەو دەرئەنجامەکانی پێمان دەڵێن کامیان هەڵەی ستراتیژی بوون کامیان هەلە نەبوە و دەچێتە خانەی خیانەتەوە. لێرەوە دەپرسین ئەگەر پارێزگارێکی کورد هەر زوو دابنرایە بۆ کەرکوک لەدوای ١٦ ی ئۆکتۆبەر بالانسی هێز دەگەرایەوە یان نا؟ کەواتە یەکێتی ئەنجامدەری بوو بەڵام پارتی هەر کردی بە هەلەی ستراتیژی و لێنەگەرا ببێتە دەستکەوت بۆ ئەنجامدەر کە یەکیتی بوو. لە کۆتاییدا رەنگە هەندێک بڵین خیانەت خراپترە یان هەلەی ستراتیژی یان بە پێچەوانەوە؟ چونکە لێکدانەوەی وشەکە لە سیاسەتدا رەنگە جیاوازی دروست بکات بەڵام لە سیاسەتدا ئەنجام گرنگە و دەبێت حسابی بۆ بکرێت.