ساڵانێک کۆمەڵێک لە ڕۆشنبیرو مێژووناسی ئێمە، بە دیدێکی ئایدۆلۆژیانە لێکدانەوە و تاووتویێ مێژووی نوێی و هاوچەرخی کوردیان ده‌كرد، ئەم لێکدانەوەیە بۆ مێژووی کورد، کاریگەرێیەکی زۆری لەسەر دیدگای نەوەکانی ئێستاو پێش خۆیشی دروستکرد، بەجۆرێک کە هەمیشە هۆگربن بەهەستی خۆتاوانباردن، نەک لە رابردوودا بەڵکو کاریگەری لەسەر ئێستا و ئایندەشیان هه‌بێت، ئەم لێکدانەوە ئایدۆلۆژییە هەر تەنها مێژووناسان و ڕۆشنبیرانی ئێمەی لێ بەرپرس نیین، ئەوەی بەرپرسی سەرەکییە لە دەرخواردنی ئەم لێکدانەوەیە بۆ مێژووی ئێمە، دیدی سیاسیانەی کۆمەڵێک سیاسی و ئەدەبیاتی پارت و ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردە، بۆ خۆ بەهێزکردن و کۆکردنەوەی جەماوەر لە دەوری خۆیان، پەنایان بردۆتە بەر ئەم لێکدانەوە مێژووییە بۆ تاوانبارکردنی مێژوو و نەوەکانی پێش خۆیان، تاوای لێهات ئەم خۆتاوانبارکردنە ببێتە هەستێکی دەستەجەمعی لای کورد، تاکو ئێستاش ئەم هەست و دیدە زۆر کاریگەرە، گەیشتۆتە ڕادەیەک بەبێ ئاگایی پاساو بۆ هەموو زوڵمێکی دوژمن و نەیارانی کورد بێننەوە، تەنانەت تاو ئەو ڕادەیەی خەریکە بگاتە ئەوەی پڕۆسەی کیمیا باران و ئەنفالیش بە تاوانی دوژمن نەزانن و خۆیان تاوانباربکەن.
ئەم هەستی خۆ تاوانبارکردنه، وێڕای ئەوەی کێشیەکی دەروونیی تاکە، چونکە دوایی هەر شکستێک، بەشێکی زۆر لە تاکەکان ئەم هەستەیان لا دروست دەبێت، دەروونزانیش زانستێکی هاوکارە بۆ مێژوو، بۆیە هەردوو لایەن مێژوو و دەروونزانی، کاریگەرێیەکی زۆریان لەسەر یەکترهەیە، ئەگەر تێبینی بکەین، کاتێ باسی مێژووی هەر سەرکردەیەک بکرێت، بەرلە هەموو شتێک پێویستە ژیاننامەی ئەو سەرکردەیە بخرێتە ڕوو، چونکە جۆری ژیانی و پەروەردە و تەمەن و ژینگەکەی کاریگەری لەسەر ڕووداوەکانی مێژوو دادەنێت، بۆیە ئەم لایەنە دەبێتە کاری سەرەکی زانستی دەروونشیکاری، بۆ خوێندنەوەی مێژووی ئەوسەرکردەیە و تێگەیشتن لە کارو ئەرک و بڕیارەکانی و کاریگەری لەسەر مێژوو، ئەم هەستی خۆتاوانبارکردنە جیایە، لە پرۆسەی رەخنەی زانستی لە مێژوو، مەبەستم ئەوەنییە کە مێژووی ئێمە شایانی ڕەخنە لێگرتن نییە، چونکە بەبێ ڕەخنەی زانستی مێژوو دەبێتە گێڕانەوەیەک یان چیڕۆکێکی بێ گیان و ناوەڕۆک کە هیچ سودێک بەکەس ناگەیه‌نێت.
ئەوەی من مەبەستمە لەو وتارەدا لێکدانەوەی ئایدۆلۆژیانەی مێژووی خۆمانە، لە سەر هەردووئاستی ئەکادیمی و سیاسییەوە، کە هەست و تێڕامانێکی وایان لای تاکی کورد دروست کردووە، کە هۆکاری بە دەوڵەت نەبوونی کورد دەگەڕێنرێتەوە بۆ نەزانینی خودی خۆمان و ئەو هەوڵ و تێکۆشانەی سەرکردە کوردەکان لە ڕابردووی دوور و نزیک کردوویانە، لە سەڵاحەددیننەوە تا بارزانی.
تا ئێستا بەشێکی زۆر خەڵکی ئێمە رەخنە لە سەڵاحەددینی ئەیوبی دەگرن و پێیانوایە ئەو تاوانباری یەکەمە لە دروست نەبوونی دەوڵەتی کوردی، دوای ئەویش میرنشیننە کوردییەکانن، لەسەردەمی مێژووی هاوچەرخیش، شێخ سەعیدی پیران و شێخ مەحممود و دواتریش مەلا مستەفای بارزانی، ئێستاش زۆرێک هەن پێیانوایە ئەگەر بارزانی لە دوای گفتوگۆ و ڕێکەوتنی ئازاری ساڵی حەفتای سەدەی ڕابردوو، شەڕی لەگەڵ بەعس نەکردبا، ئۆتۆنۆمی بۆ کورد دەستەبەردەبوو، ئەم دیدگایە ململانێی سیاسی دوای نسکۆ بۆ مەبەستی کۆکردنەوەی جەماوەرلە خۆیان هێنایانە ناو خەڵک، بێ ئاگا لەوەی بەعس لە یەکەم ڕۆژی گفتووگۆ تا دواسات مەبەستی لە باربردنی شۆڕشی کوردبووه، بۆیەش دوایخست بۆ چوارساڵ بەناوی گفتووگۆ بۆ خۆ بەهێزکردنەوەی، لەبارەی شێخ مەحمودیشەوە بەشێکی زۆر لە خوێندەوارو سیاسی و ئەکادیمیست و ڕۆشنبیران لەو باوەڕەدا بوون یان لەو باوەڕەدان کە بەهۆی هەڵەکانی شێخ مەحموودەوە بەریتانیا کوردی نەکردۆتە دەوڵەت، بێ ئاگا لەوەی بەریتانیا، نەک لە باشوور نەیهیشت کورد ببێتە دەوڵەت، بەڵکو لە باکوور و ڕۆژهەڵاتیش بەریتانیا ڕێگری له‌و پرسه كرد، ئەمە نەک لە سەردەمی شێخ مه‌حموود و شێخ سەعید و سمکۆی شکاک، بەڵکو لە سەردەمی میری میرنشینی بۆتان میر بەدرخانیش نەیهێشت کورد ببێتە دەوڵەت، نەک هەر ئەمە بەڵکو بەریتانیا شەڕی لە نێوان کورد و ئاشوریش هەڵگیرساند، بەریتانیا و فەڕەنسا نزیکەی تا دووسەت ساڵ، نەیانهێشت هەردوو دەوڵەتی عوسمانی وسەفەوی و قاجاری و پەهلەوی لە ئێران بکەون، بۆیە ئیدی کاتی ئەوە هاتووە کورد دەستهەڵگرێت لە دیدگای خۆتاوانبارکردن.