ئەوەی کەمێک فێنکی ئەدا بە ڕۆح ئەوەیە کە مێژوو هەرچەندە سەرکەوتوەکان ئەی نوسنەوە و بەدرۆو دەلەسە ئەی ڕازێننەوە، بەڵام ناتوانن ڕاستیەکان بشارنەوە ، بۆیە درەنگ بێ یان زوو ئەوا ڕاستیەکان لەپەنهانیدەرباز ئەبن .
لەگەڵ دروست بوونی دەوڵەتداریو حکومەتدا باجو خەراجیش هاتۆتە چێبون ،کەنیسەکانی سەدەی پانزەهەمیش تا بۆیان کرا خەڵکیان ڕوتاندەوە لەژێر ناوی سەیرو سەمەرەی باجی ئاینیدا، پەیامبەری ئیسلامیش فدیەی لە جولەکەکان ئەسەند کەجۆرێک بو لە باج لەبەر ئیسلام نەبونیان، داعشیش هیچ کەمتەرخەمی نەکرد لە باجو سەرانە سەندن لە تەرسا نەژادەکانی موسڵ ،لەڕاستیدا باج ئەگەر لەسەر بنەمایەکی عادیلانەو زانستیانە و یاساییانە کاری پێبکرێو لەسەر ئاینو بیروڕانەبێت، ئەبێتە کۆڵەکەیەکی گرنگی بەردەوامی ڕاگرتنی حکومەت ، خۆ ئەگەر ئەوباجە بۆ خزمەت گوزاریو عەدالەتی کۆمەڵایەتی بەکار بێت ئەوا باجدەرانیش کە هاوڵاتیانن لاریان لێی نیە، لەو ڕۆژەوە مرۆڤ بەکۆمەڵ ئەژی پێوستی بە ڕێکخستنو سیستم هەیە، بۆ ئەم بژاردەیەی ژیان حوکمداری هاتۆتە گۆڕێ، دیارە لە دێرزەمانیشەوە زاڵمو دیکتاتۆرەکان هەر هەلیان بۆ هەڵکەوتبێو دەسەڵاتیان کەوتبێتە دەست ، داهێنانی نوێان هیناوەتە بوون، باجوخەراجی وایان داناوە کە گەشتۆتە ئاستی غەدرو چەوساندنەوە تا ئاستی خوێنمژینو گیرفان بڕینی تاکی کۆمەڵ ، هەر ئەو مێژووە بۆمان ئەگێڕێتەوە کە یەکێک لە هۆکارەکانی شۆڕشی فەرەنسا ئەو باجە بوو کە لویسی شانزە لەسەر خوێی چێشت داینا ، ئەوەی قوڕەکەشی خەستتر کردەوە ئەوەبوکە دەسەڵاتی دا بە باجگرەکان کە ناویان لێنابون (جابیلۆز) زەبروزەنگ بەکار بێنن لەگەڵ خەڵکدا بۆ سەندنی ئەو باجە ، تا کار گەشتە ئەوەی لە هەڵگیرسانی شۆڕشەکەدا زۆرێک لەو جابیلۆزانە خرانە بەر مەقسەڵەو سەریان پەڕێندرا ،ئیتر هەر دیکتاتۆرو هەردەسەڵاتدارێکی زۆردار جۆرەها باجی تاقەت پڕوکێنی خستوەتە ئەستۆی تاکی کۆمەڵ ، ئەو باجانەی کە بە باجە سەیرو سەمەرەکان لە قەڵەم ئەدرێن لە مێژوودا وەک باجی ڕیش ، شەپقە ، باجی تاتو ، باجی خوری ، لە زۆر وڵاتدا باج لە سەر سۆزانیو لەشفرۆشەکانیش دانراوە ، هەمو ئەو باجە ناڕەوایانەش لە کۆتاییدا سەری دەسەڵاتەکەیان خواردوەو توڕ دراونەتە زبڵخانەی مێژووەوە ، بەڵام لە دنیای مۆدێرنی ئەمڕۆدا و لە وڵاتانی پێشکەوتودا باج لە سەر هەمو داهاتێک دائەنڕی، بەڵام ئەوەی کە وای کردوە تاکی ئەو وڵاتانە لاریان نەبێت لە دانی ئەوە باجانە ، ئەوەیە کە داهاتی وڵات بە داهاتی باجیشەوە شەفافەو ئەزانرێ لە کوێوە هاتوەو لە چیدا خەرج ئەکرێت ، خزمەتگوزاریەکانیان لە ئاستێکی باڵادایە ، هەروها سیستمی موچەی هاوڵاتی بون ( سۆشیال ) کەلانی کەمی ژیانی هەمو تاکێیکی کۆمەڵ لە گەردنی حکومەتدایە ، ئەوەی لێرەدا مەبەستە ئەوەیە کورد واتەنی حکومەتی هەرێم لە باری نەبوو باج ئەسەنێ ! وەک باپیران فەرمویانە (بار لە باج ناناڵێنێ ). بەڵام کوا بار ؟بڕینی موچەو قوتی مەردمەکە ؟ یا قۆرغ کردنی بازاڕو پەک خستنی کارو کەسابەت ؟
پاش لەخۆبایی بونو ئەو نانی هاریەی حکومەتی هەرێم گرتبوی بە دەمەوە، بە تایبەت کابینەی هەشت و پشت بەستن بە کۆمەلێک ڕاوێژکاری نەخوێندەوارو دەمڕاستی نەخۆشی حیزبیو شرۆڤەکاری بندیوارو هەرزە بەرپرسی تازە هەڵتۆقیو بانگی ( ئابوری سەربەخۆییان) دا بەگوێی خەڵکی هەرێمدا ، هەربۆیە دروستە خەڵک ئەو ڕۆژە ناوبنێن ڕۆژی ڕەشی ئابوری بۆ خەڵکی هەرێم ، بەڵام سەیرەکە لەوەدایە بەرپرسانو حکومەت وا ئەزانن خەڵکی ئەم مەملەکەتە لە سەر هەسارەیەکی تری ئەم گەردونە موچە وەر ئەگرن یا کارو کەسابەت لەسەر مەریخ ئەکەن ، یا لە ماڵەوە سکە لێئەدەن یا بەشەو کەلەبەر ئەبڕن، ئەپرسین ئەو مافەتان لەکوێ هێناوە موچەی مەملەکەتێک ببڕن بەڵام باج لەسەر خەڵکی زیاد بکەن ؟ دیسانەوە پرسیارەکە ئەوەیە لە ئەنجومەنی وەزیرانێکدا کە زیاتر لە بیست وەزیرو وتەبێژێکو سەرۆکێکو جێگرێکو چەند نەفەرێکی تر یەک کوڕی بە غیرەت هەڵنەکەوت هەست بە ئازاری ئەو خەڵکە بکات ؟وەزیرێكمان نەبو بیری ئەنجومەنەکە بخاتەوە و بڵێ هەر لەم سێچوار مانگەدا چەند کەس لەبەر هەژاریو نەبونی خۆیان کوشتوە، چەندیان پێشمەرگەن ؟ یا یەک ویژدان جوڵەی نەکرد بڵێت نیوەی کۆمپانیاکان تەپڵی نابوتیان لێدا ، بەڵێندەرەکان هەندێکیان خۆیان کوشت ،یا وڵاتیان جێهێشت، بازاڕ یەکجاری بە قوڕگیرا ، یا سەرێ گەرم نەبوو بڵێ ئەرێ سەرۆک ئەمە بڕیار نیە ئێمە ئەشهەدو بیلای ناهەقی بۆ بکێشین ، بۆ باجو خەراج ! بەگم ئەمە سەرانەیە ، قوربان ئەم میلەتە بەدەستمانەوە زەلالەتیەتی ، بابەدەستی خۆمان دارو بەرد نەدەینە دەستیان نەیانکەین بە گژ خۆمانا ، با لە یادمان نەچێت کە هێزنیە بەر بە برسێتی بگرێ، میلەتمان برسی کردوە ئاخری خێرنابێت، یا وەزیرێ کەلەی تەمی بکردایە و بیوتایە ئەم بڕیارە بێئاگایمان ئەسەلمێنێ لە حاڵی مەملەکەت ، یا عەقڵێک بکەوتایەتە ئیشو بیفەرموایە ئەم بێوەژن کۆشیەی ئێمە ئەیکەین لە کۆتاییدا بۆ حکومەتەکەی بەغدایە ، هەر خۆمانین ڕۆژانە سێچوار جار پەیاموعەرزەوحاڵ ئەدەین لەگەڵ حکومەتی مەرکەزیدا باوەخونمان بکەنەوە ، ئاشکراشە بەڕێز عەبادی بە هەزار بەرتیلی وا ئاشت نابێتەوە ، بەڕێزان ئەزمونی زۆرمان لەبەر دەمدایە لە قوربانی دان بۆ ڕۆمو تورکو عەجەم ، چەند ڕۆڵەی هەژارانتان خەڵتانی خوێن کرد لەبەردەمیاندا و دواجاریش منەتیان لێ نەزانی ، ئەوان بەخوێن نەزانن ئێستە بە بەرتیلی پارە ئەزانن کە ئێوەی بەڕێز بە برسیکردنی ئەم خەڵکە بێدەرەتانە بۆیان کۆبکەنەوەو لەگەڵ چەپکێ گوڵدا بیبەنە بەردەم عەرشی عێراقی ؟ لە کۆتایشدا بۆ خۆمان نەبێت ، ئەمجارە کاتی ئەوە هاتوە ڕوی دەممان بکەینە ئەو حیزبانەی لەم کابینەیەدا شاگردن ، بڵێین ئەرێ حیزبێ نەبو بە وەزیرەکەی خۆی بڵێ بۆ کێشات بەلا ملتاو ئەم ناهەقیەت قبوڵکرد ؟ ئەرێ با غیرەت بیگرتیتایە ئیستیقالەت بفەرموایە ، یا هەر هیچ نەبێت لە پرێس کۆنفرانسێکا بتوتایە خۆمو حیزبەکەم لەم بڕیارە بێ بەرین ، نەوەڵا بتفەرموایە ئەم جۆرە بڕیارانە لە دەسەلاتی پەرلەماندایە نەک ئەنجومەنە داماوەکەی ئێمە، بەڵام ڕەنگە لەمەیاندا ئێمە بە هەڵەدا چوبین، دیارە وەزیری قارەمانی لەو بابەتەمان نیە ! حیزبێکش کە پلەکەی شاگرد بێت لە حکومەتدا جورئەتی ئەوەی نەبێت لە ڕوی وستایدا دەنگی ناڕەزایی بەرز بکاتەوە . ئێستە ئەو مافە بەخۆمان بدەیننابەجێ نیە بڵێین، بەم نەزمومەقامە دەوڵەت داری کراوە ! حوکمداریمان لە حوکمداری عەشایەرە کۆنەکانی دوسەد ساڵ پێش ئێستە ئەچێ کە شەهامەتو پیاوەتی لەلایان بە ناوی زلو چەفتەو جامانەو عەلیخانیو سمێڵی بابڕو خەنەو وسمە تێگیراو و دزینی لێفەو جاجمی دراوسێکانیان بوە ، ئاوا فەرمان ڕەواییمان کراوە بۆیە جوانمان هەڵگڕانوە حاڵێشمان بەم حاڵە گەشتوە، دەست لەو حکومەتە پان ئەکەینەوە کە تا دوێنێ هەر خۆمان پیمان ئەوت موفلیسەو پارەی نیە ، یا ئەوکاتەی لیستی موچەی قەبەو دەبڵتان بۆ ئەسحاب ئەلکەهفەکانتان واژۆ ئەکرد ،کەسێکتان ڕەحمێ نەکەوتە دڵتانەوە بڵێن ئاخر بۆ ؟ لەمە نەهامەتی تر ئەوەیە مونەزیری حیزبی وا هەڵکەوتوە پێشنیار ئەکات خاکی کوردستان وەک کراسی میراتی شیتاڵ شیتاڵ بکرێت و بدرێت بە هاوڵاتیان لەبری قەرزی مووچە ، بەنیازە ئەو کەلەبەرە بەو قوڕی نەزانیە سواغ بدا ، جا سەیر بکەنو دیقەت بدەن باجخراوەتە سەر تابلۆی دوکانەکان ، فرێدانی خۆڵوخاشاک، ڕسوماتی تاپۆ بوە بەسێچوار بەرامبەری جاران ، جۆرەها باجی ترخواش ئەزانی چیترتان لەژێر سەرایە خوا ڕەحم بکا ،هەندێ باج بەڕێژەیەک زیادی کردوە کە لە وزەی کەسدا نیە ، لەوەش نەگبەتی تر ئەوەیە فەریکە فیلەکانو ئەو کۆمپانیایانەی سامانی وڵاتیان لوشداوە ،ئەوانەی بونەتە فیرعەونی زەمانە ، ئەوانەی بون بە مافیای نێو دەوڵەتی و لەگەڵ مافیاکانی جیهاندا پێشبڕکێیانە ، باج نایان گرێتەوە ، قوربان ئەی ئەوانەی ئاگاتان لە ئازاری میلەتێک نیە ، ئەی ئەوانەی وڵاتێکتان ڕادەستی عێراقی عەزیم کرد ، ئەی ئەوانەی دوێنێ لە ئاوازی سەربەخۆییتان تێئەچڕی ، ئەمڕۆش دیفاع لە یەک پارچەیی خاکی عێراق ئەکەن ، ئەی ئەوانەی خۆتان لە کۆشکی بلورینەوە گاڵتە بە ئازارەکانی یەک بە یەکی ئەم خەڵکە ئەکەن ، ئەی ئەوانەی هەزار بەڵێنتان بە پولێ ، ئەی ئەوانەی لەکاتی هەڵبژاردنەکاندا ئەبن بە فریشتە ، ئەبن بە حاتەمی تەی لە بەخشێندا ، ئەبن بە مارکس و بەلینین بۆ چێنی هەژار ، ئەبن بە ئیفلاتون لە دیموکراتیدا و ئەبن بە ڤینۆس لە جوانیدا ئەبن بە گیڤارا لە شۆڕشگێڕیدا ئەبن بە گاندی لە ئاشتیدا ، دوای هەڵبژاردنیش هەر ئێوەن قفل ئەدەن لە دەنگی میلەت، هەر ئێوەن دیموکراتی زیندەبەچاڵ ئەکەن ، ئێوەن قەلەم تیرۆر ئەکەن، ئەوە ئێوەن دەست ئەخەنە بینی دەنگی ئازاد، هەر ئێوەن ئامادەن وڵات بکەن بە دوکەرتو سێکەرت ، هەر ئێوەن سامانی ژێرزەویو سەرزەوی تەخشانو پەخشان ئەکەن، کەس نازانی چۆن بەداروبەردیدا ئەدەن ڕەنجی خەڵکیش ئەدەن بەئاودا ، لەدوای ئەوەی داری سواڵتان دایە دەستی وڵاتو حکومەت ، ئێوە میلەتتان کرد بەدو چێنی نابەرابەر ، چێنێ لە ئاسمانو چینێ لەسەرزەوی ، تازە بەتازە هاتون بەنیازن بە باجو خەراج بێنەوە مایە ، بەڕێزان ئەتانەوێ خەڵکی باجی هەڵەو نەهامەتیەکانی ئێوە بدا ، ئێوە خۆتان ئامادە نین پارویەک کەمتر بخۆن ئامادەنین لە هیچ خۆشیو خۆشگوزەرانیەکی خۆتان خۆش ببن ، ئێوە ئێستاش مناڵەکانتان بە فڕۆکەی تایبەت گەشت ئەکەن بۆ وڵاتان بۆ سەیری یاری فوتباڵ ، خۆتانو خێزانەکانتان بێزتان نایە سەردانی خەستەخانە خۆمالێەکان بکەن بەڵام بۆ کۆلنجو برکێ مایۆ کلینیک خۆتبگرەو هاتم ،داواش لە خەڵک ئەکەن سک هەڵلوشن ، ناتانەوی بە نوکی دەرزی ئەو ژیانە سوڵتانیەتان بگۆڕن بەڵام ئەتانەوێ باری شانی خەڵک گرانترو قورستر بێت ، ئێوە لە خۆتان ناپرسن ؟ كی باجو خەراج بدا؟ ئەمەی ئێوە بە نایاسایی ئەتانەوێ لە خەڵکی بسێنن باج نیە ئەمە سەرانەیە ، وەک وتویانە ( ئەگەر نەدەی سەرانەی ........م دایکوباوکت لە قەبر دەرتێرم ) ئەمە لە ئێوە قەوماوە قوربان .