ویستگەیەك بۆ نوێبوونەوەی قەیران و كێشەكان
باس و خواسەكانی كۆنگرە لە باشوری كوردستان چیرۆكێكی تایبەتە، هەر حزبێك كۆنگرەی كردبێت كۆتایەكەی بە كۆمەڵێك گلەی و گازندە و بەرزبوونەوەی دەنگی نارەزای بووە، هەندێك جار ناكۆكی و نیگەرانیەكان گەیشتونەتە ئاستی ئینشقاق و دابەشبون، یان دەست لەكاركێشانەوەی كۆمەڵێك سەركردە و كادری باڵا. نوێترین نمونەی ئەم جۆرە كۆنگرەیە، دواین كۆنگرەی بزوتنەوەی گۆڕان بوو، كە بە دووركەوتنەوە و دەست لەكاركێشانەوەی كۆمەڵێك سەركردە و كادری ئەو بزوتنەوەیە كۆتای هات. لە راستیدا زەمینەی دروستبوون و گەشەكردن و مانەوەی یەكێتی و گۆڕان لەرووی سایكۆلۆجیای سیاسی و كۆمەڵایەتی و كەلتوریەوە یەكن، بۆیە زۆرجار كێشە و گرفت و ئاراستە و دەرئەنجامی رووداو و گۆڕانكاریە سیاسی و رێكخراوەیەكانیشیان هاوشێوەیە، من پێموایە یەكێتیەكان سودیان لەشێوازی بەرێوەبردنی كۆنگرەكەی گۆڕان و دەرئەنجامەكەی وەرگرت، رەنگە هەر ئەمەش هۆی ئەوە بێت، كە كۆنگرەی یەكێتی ئینشیقاق و جیابوونەوەی لێنەكەوتەوە، بەڵام گرفت و كێشەكانی دوای كۆنگرە زۆر زیاتر و ئاڵۆزتر بوو لەوەی گۆڕان. لە باشوری كوردستان تەنیا حزبێك، كە هەموو كاتێك دەتوانێت كۆگرە بە بێ كێشە و گلەی و نارەزای رەتكات، پارتی دیموكراتی كوردستانە، كە من بۆخۆم پێموایە پارتی لە دوای ئینشقاقەكەی ساڵی 1964ەوە كۆنگرەیەكی راستەقینەی نەبەستوە. ئەوەی ئەنجامیداوە تەنیا كۆبونەوەی حزبی بووە و بریارەكانی سەرۆكی حیزب تیادا راگەیاندراوە و بەبەردەوامیش قسە و بریارەكانی سەرۆكی حزب پیرۆزی پەرتوكە ئاسمانیە پیرۆزەكانی لەبەركراوە، لای زۆربەی ئەندامان و لایەنگرانی ئەم حزبە وەك دەقی پیرۆز مامەڵەی لە گەڵدا كراوە، كەس نەیوێراوە لە رووی بوەستێتەوەو بە زارەكیش رەخنەی لێبگرێت، بۆیە لە فۆرم و مۆدێلی كاری رێكخراوەیدا ئەم دیاردەیە جێگای نابێتەوە. لەم باسەدا من تەنیا قسە لە سەر كۆنگرەی یەكێتی دەكەم چونكە لە واقعدا زۆر قسە و باس هەڵدەگرێت، نەك تەنیا بۆ یەكێتیەكان، بەڵكو بۆ تەواوی خەڵك و لایەنە سیاسیە كوردیەكان لە هەر چوار پارچەی كوردستان. هاوكات لەم توێژینەوەیەدا تەنیا باس لە لایەنە نەرێنیەكانی ئەم كۆنگرەیە دەكەم، بەڵام بەراستی رەنگە تەنیا كۆنگریش بێت، كە ئاوا بە ئاشكرا و بە بەرچاوی راگەیاندن و خەڵكەوە هەڵبژاردن و پرۆسەی بەرێوەبردنی ئەنجام دابێت.
هیوادارم ئەم نوسینە و تەواوی نوسین و توێژینەوەكانم، كە بە زۆری گیانی رەخنەگرتن و زمانزبری بە سەردا زاڵە وا لێكنەدرێتەوە، كە بۆ دژایەتی یەكێتی یان هەر لایەنێكیترە، بە راستی ئەوەی من دەمەوێت خزمەتكردن و خستنەرووی رێگای راست و تەندروستە بۆ یەكێتی و تەواوی خەڵك و لایەنە سیاسیەكانی كوردستان.
كۆنگرە وەك پێویستیەكی ژیاری
لە دوای نەخۆشكەوتن و وەفاتی مام جەلالەوە پێویستی ئەنجامدانی كۆنگرە بۆ یەكێتیەكان زۆر زیاتر بوو. بەرجەستەبوونی گۆڕانكاری لە هاوسەنگی هێزە ناوخۆیەكانی یەكێتی و دەركەوتنی چەند كارەكتەرێكی سیاسی و سەربازی نوێ، كە بەگشتی لە ماوەی پێشودا و لە سەردەمی مام دا تەعریف و پێگەی فەرمیان لە بازنەی سەركردایەتیكردنی یەكێتیدا نەبووە، ئەو باری خوڵقاند، كە زۆر بە جدی كار بۆ ئەنجامدانی كۆنگرە بكەن، هاوكات شكستخواردنی نەوەی رابردوو لە ئیدارەدانی یەكێتی و بێ توانایان لە دانانی چارەسەر بۆ كێشە و قەیران و تەنگەژەكان وایكرد زۆرێك لە كادرانی یەكێتی پاڵپشتی گۆڕانكاری و ئەنجامدانی كۆنگرە بكەن، ئەمە جگە لەوەی گۆڕانكاریەكانی دونیا و پێشكەوتنە هزری و سیاسیەكان لە سەر ئاستی جیهان بە گشتی ئەوە دەخوازێت، كە گۆڕانكاری جەوهەری و بنەرەتی لە فۆرم و ئایدیا و دنیابینی كاری رێكخراوەی یەكێتیدا بكرێت. لەماوەی پێشودا بەهۆی ناكۆكی باڵ و هێزەكانی ناوخۆی یەكێتیەوە ئەنجامدانی كۆنگرە ببوە گرێیەكی سیاسی و دەرونی لای زۆرێك لە كادرو سەركردەكانی ئەم حزبە، زۆرێك لە سەركردە و روناكبیر و سیاسەتمەدارانی كوردستان لە تەواوی حزبەكان و بەشێك لە سەركردە و كادرانی خۆیشی پێشبینی ئەوەیان دەكرد، كە كۆنگرە دەرئەنجامەكەی بۆ یەكێتی دڵخۆشكەر نابێت و پرۆسەی ئینشقاق جارێكیتر جەستە یەكێتی دابەش دەكات و گیانی بوژانەوەی دەكوژێت، بەڵام لە واقعدا ئەمە رووی نەدا، لێرەدا یەكێك لە پرسیارە جەوهەریەكان ئەوەیە، بۆچی، یان چۆن ئینشقاق رووی نەدا و پێشبینیەكانی ئەو سیاسەتمەدار و روناكبیرانە بۆ بەتاڵبونەوە؟. شرۆڤەكردن و خوێندنەوەی واقعی سیاسی و رێكخراوەی یەكێتی بە بێ توێژینەوە لە مێژووی سیاسی و كاری رێكخراوەی شرۆڤەكار زۆرجار توشی هەڵە و خراپ تێگەیشتن دەكات، بۆیە بە تایبەتی لە پرسی شیكاركردنی نەخۆشی و قەیرانەكانی یەكێتی توێژینەوەی مێژووی و پیاداچونەوە بە هۆكاری دامەزراندن و پێكهاتەی هزری و سیاسی یەكێتی لە قۆناغی بەرجەستەبونیدا وەك فۆرمێكی نوێ زۆر پێویست و گرنگە.
لە قۆناغی دوای مام دا رۆژ بە رۆژ كێشە و قەیرانەكان قوڵتر و كاریگەرتر دەبون لەسەر لاوازكردنی یەكێتی. تێكۆشەرە دێرینەكان و سەركردە كلاسیكیەكان پێگە و سەنگی حزبی و سیاسی خۆیان لە دەست دەدا و لاواز دەبوون، هەموو گۆڕانكاری و پیاداچونەوەیەك بە ستراكچەری یەكێتی لە بەرژەوەندی ئەماندا نەبوو، بۆیە زۆر دژی ئەنجامدانی كۆنگرە بوون، هەرچی سەركردە لاوەكان بوو، بەتایبەتی لە ماڵی مام، كە ببون بە ژمارەی سیاسی و سەربازی گەورە، كاریگەری بەهێزیان لە سەر دارشتنەوەی بریار و سیاسەتەكانی یەكێتی هەبوو، بەڵام لە واقعدا هیچ تەعریف و پێگەیەكی فەرمیان نەبوو، بە تایبەتی لە سەركردایەتی حزبدا، ئەم توێژە بە گشتی نەك هەر لە گەڵ ئەنجامدانی كۆنگرەدا بوون، بگرە زۆر سوربوون لە سەر ئەوەی دەبێت كۆنگرە ئەنجامبدرێت و گۆڕانكاری لە سەركردایەتی ئەم رێكخراوەدا بكرێت. كۆنگرە لای ئەم نەوەیە ببوە مەرجی سەرەكی و تەنیا رێگای رزگاربوونی یەكێتیان لە قەیران و كێشەكانی. لە راستیدا سوربوونی ئەم توێژە پرۆسەی ئەنجامدانی كۆنگرەی سەپاند. دەرئەنجام تێكۆشەرە دێرینەكان ناچاركران بە قبوڵكردنی داواكاریەكە و ئەنجامدانی كۆنگرە، بەڵام بە مەرجی تەوافق و رێكەوتنی پێشوەختە. كاتی ئەنجامدانی ئەم كۆنگرەیەی یەكێتی كەوتە بارودۆخێكەوە، كە ئاڵۆزی و پێكدادان و ئاشوب بە شێوەیەكی زۆر روویان لە ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەراست بە گشتی و عێراق بە تایبەتی كردوە، لەگەڵ ئەوەی له ئەمرۆدا كوردستان تا ئاستێكی باش و بەرچاو ئارام و جێگیرە، بەڵام پڕیشكی رووداوەكانی بەغداد و وڵاتانی دەوروبەر بەخێرای دەگەنە كوردستان و زۆر لە رووداوەكان راستەوخۆ رەنگدانەوەی لە بازاری سیاسی و كۆمەڵایەتی كوردستاندا دەبێت. چڕبوونەوەی نارەزایەكانی بەغداد و شارەكانی باشوری عێراق لە سەر هەڵسوكەوت و فۆرمی حزبایەتی لە عێراقدا پێویستی پیاداچونەوە بە فۆرم و هەڵسوكەوتی كاری رێكخراوەی و حزبی لە كوردستانیش دەسەپێنێت. دنیابینی و دروشم و بانگەوازی خۆپیشاندەرانی عێراق ناراستەوخۆ ئەوەمان پێدەڵێت: ئەگەر لایەنە سیاسی و حزبیەكان لە سەرانسەری كوردستاندا بە هۆش خۆیان نەیەنەوەو گۆڕانكاری ئەنجام نەدەن ئەوە گریمان هەڵناگرێت، كە كوردستانیش دەبێتە گۆڕەپانی خۆپیشاندان و دەربرینی نارەزای توند و تیژ.
فۆرمی حزبایەتی ستالینی و ئیسلامی و تاكرەوی و قۆرخكردنی دەسەڵات لە ئاستی حكومەت و حزبدا دەمێكە لە عێراقدا تاقیكراونەتەوەو و شكستیان هێنا، بۆیە لە ئەمرۆدا بانگەشەی راستگۆ و تەندروست ئەوەیە، كە خەڵكی سادە و روناكبیرە سەربەخۆكان بانگەشەی بۆ دەكەن و پێیانوایە چیتر عێراق و كوردستان بەم فۆرم و سیستمە سیاسی و حزبایەتیە ناچێت بەرێوە، پێویستی ئەنجامدانی گۆڕانكاری و نوێبوونەوە لەوە زیاتر دوابخرێت كارەسات دەخوڵقێنێت.
لە بواری پەیوەندی نێوان خەڵك و دەسەڵاتدا، كەلەبەری نێوان حكومەت و حزب و سەركردە سیاسیەكان بە شێوەیەك فراوان بووە و تێكچوە گەیشتوەتە ئاستی لێكترازان و دابران، بە بارێكیتردا كاری لە سەر ئاشتەوای كۆمەڵایەتی كردوەو كۆمەڵگای عێراقی بە گشتی بەرەو ئاراستەی شەر و پێكدادانێكی ناوخۆی مەترسیدار دەبات. ئەم واقعە ئەگەر لە ئەمرۆدا بۆ كوردستان دوور و نەگونجاو بێت؟، ئەوە بۆ قۆناغەكانی داهاتوو ئەگەر سەركردە سیاسیەكانی كورد تەندروست بیرنەكەنەوەو كێشە و گرفتەكان چارەسەر نەكەن ئەوە گومانی تیادا نیە، زۆر خراپتر دەبێت لە عێراق و كوردستانیش دەكەوێتە بەردەم نەهامەتی و شەڕ و رەوشێكی خراپ و ویرانكەر.
كەڵەكەبوونی قەیران و كێشەكان لە كوردستاندا بارودۆخێكی دەرونی خراپی بۆ خەڵكی كوردستان بە گشتی خوڵقاندوە، بێزاری و توڕەی خەڵك لەم واقعەی تێیخزینراوە سەرەتای دروستبوونی یاخیبونێكی كۆمەڵایەتییە، ئەگەر سەركردەكانی كورد ئەم بێزاری و تورەبونە بە هەند وەرنەگرن و چارەسەر بۆ ئەو نادادی و گەندەڵی و بێكاری و...هتد، نەدۆزنەوە، ئایندەی پەیوەندیەكانیان لەگەڵ خەڵكدا لە باشترین دۆخدا وەك ئێستای بەغداد و باشوری عێراق دەبێت. بڵاوبونەوەی دیاردەی تەقدیس كردنی زەعامەت و كەس پەرستی لە لایەن توێژێك لە كادرانی هەلپەرستەوە بۆتان نابێتە قەڵغان و لە توڕەی خەڵك ناتان پارێزێت. باڵادەستبوونی زەعیمە لۆكاڵیەكان و كۆنترۆڵكردنی هێزی سەربازی و پارە و دەست بەسەراگرتنی داهات و سامانی ئەم وڵاتە بە بێ خزمەتكردنی خەڵك و چارەسەری قەیرانەكان نابێتە فریادرەستان. لەئەمرۆدا كەس نیە ئەو راستیە نەبینێت، كە تەواوی دامەزراوەی سیاسی و ئابووری و تەنانەت كۆمەڵگای مەدەنیش ئیفلیجكراوە و ژیانێكی تەواو بەستو بۆ خەڵك بەرپاكراوە. زاڵبوون و گەورەبونی هەندێك كەس و سەركردە بەسەر تەواوی دەزگاكانی فەرمانرەوای و بێرێزیكردن بە دەزگاكانی چاودێری و دادگا و لێپرسینەوە و بە كارتۆنیكردنیان، نارەزای تورەیەكان زیاتر دەكات، دوور نیە لە رووداوێكی بچوكەوە نەتەقێتەوەو كارەسات نەخوڵقێنێت. قوڵبونەوەی ناكۆكی و بەرجەستەبوونی پێكدادان لە نێوان دوو ئیرادە و باوەری جیاواز و پارادۆكسدا لە ناو یەك كۆمەڵگادا كارەسات دەخوڵقێنێت، گەیشتنی پەیوەندی نێوان ئیرادەی خەڵك و دەسەڵات بە ئاستی دابران، سەرەتای دەستپێكردنی گۆڕانكاریەكە بە ئاراستە و فۆرمێكی تەواو جیاواز لەوەی خەڵك و دەسەڵات دەیەوێت، بەواتە بەرجەستەبوون و گەیشتن بەو باوەرەی، كە تەنیا بە رێگای توندوتیژی و زەبروزەنگ ئەم واقعە دەگۆڕدرێت ئەو رێگایەیە، كە ئەم گەلە داماوەی ئیمە جارێكیتر دەباتەوە سەر خاڵی سفر. خەفەكردن و بە سوك و بێ بەها و بێ بایخ تەماشاكردنی ئیرادەی جەماوەر بۆ ریفۆرم و ئەنجامدانی گۆڕانكاری و رەتكردنەوە هەموو پرۆژەیەكی ریفۆرمخوازی راست و تەندروست لە لایەك، شێواندنی ئەم پرۆسەیە بە پێشكەشكردنی پرۆژەی چەواشەكاری لە لایەن دەسەڵاتەوە لە ئەمرۆ بەدواوە خەڵكی بێ تەفرە نادرێت. یەكەم قۆناغی چاكسازی لەوێوە دروست دەبێت و رێز پەیدا دەكات، كە راستەوخۆ بریاری گێرانەوە ئەو پارە و موڵك و سامان دزراوانەی خەڵًك بدەن، كە لە لایەن توێژێكی دەسەڵات و دەوڵەمەندی خوێنمژەوە براون.
لەناو جەماوەر و كۆمەڵگای كوردیدا دابەشبوونێكی سیاسی لە بیرو دنیابینی زۆر بە روونی دەركەوتوە، بەشێك بەروونی گوزارشت لە بیر و دنیابینی كۆمەڵگا و جەماوەر دەكات، پێیوایە توێژی سەركردایەتی كوردی شكستیان هێناوە و بە زۆری لە كاری گەندەڵی و خراپەكاری و زوڵم تێوە گلاون، ئەمە جگە لەوەی خاوەن هیچ روناكبیریەكی سیاسی و رۆشنبیری هاوچەرخ نین و ناتوانن لە دنیای نوێ و ئەجندای نوێی جیهانی و واقعی هزری و فۆرمی نوێی بەرێوەبردن تێبگەن. لە بەرامبەردا توێژێك لە سەركردە و پیاوانی سودمەند لە دەسەڵات بە رێگای ناشەرعی سورن لە سەر بەردەوامبوونیان لە دەسەڵات و حوكمرانی و پێیانوایە كەس لەمان شیاوتر و گونجاوتر نیە بۆ حوكمرانی و دەسەڵاتكردن. پێیانوایە ئەو بۆچون و دنیابینیەی هەندێك لە كەسانی روناكبیر و عەوامی خەڵك تەنیا وەهم و خیاڵە، ئەمانە دەرئەنجامی تێنەگەیشتنیان كێشە و گرفتەكان زۆر قەبە و زل دەكەن، كە لە واقعدا پرسی زۆر بچوك و بێ بایەخن. لە راستیدا ئەم بۆچون و دنیابینیە هۆی سەرەكی یان زەمینەی بەرپابوونی خۆپیشاندانەكانی بەغداد و شارەكانی باشوری عێراقە. زیادبوونی بێ متمانەی و باوەر بە دامەزراوە حزبیەكان و سەركردە لۆكاڵیەكان هۆی سەرەكی ئەوەیە، كە ئەمرۆ خۆپیشاندەران تەواوی حزب و رێكخراوە سیاسیەكان، تەواوی كەسایەتیە سیاسیەكان و تەواوی مۆدێلی حزبایەتی باو لە عێراقدا رەتدەكەنەوەو دروشمەكانیان گەیاندوەتە ئاستی(ارحل).
كۆنگرەی 4 چۆن بەرێوەبرا
بەستنی كۆنگرە بۆ یەكێتیەكان بۆ ماوەیەكی زۆر ببوە گرێیەكی سیاسی و دەرونی، بۆیە سەركردەكانی یەكێتی زۆر بە ئاگایەوە هەڵسوكەوتیان لە گەڵ ئەم پرسەدا دەكرد، دوای مشتومڕ و پیاچونەوەیەكی زۆر بە دەرهاویشتە و ئاكامەكانی بەستنی كۆنگرە، بریاریان لە سەر ئەنجامدانی دا، هاوكات زۆر بەوردی كاریان لە سەر كۆنترۆڵكردن و ئاراستەكردنی كردبوو. ئەم دۆخە وایكرد، سەركردە مەیدانیەكان زیاتر لە تەوافق و سازان ئەنجام بدەن و رێككەون كۆنگرە بە كەمترین باس و مشتومڕ و گفتوگۆ رەتكرێت. گرێ كوێرەكان هەر بە نەكراوەیی بگوازنەوە بۆ قۆناغێكیتری كاری رێكخراوەی، لەم پرۆسەیەدا، كە بریار بوو بەشێك لە سەركردە و تێكۆشەرە دێرینەكان هەڵنەبژێردرێنەوە و هاوكات بەشێكیشیان خۆیان بە ئارەزووی خۆیان دەست لەكاربكێشنەوە، بەڵام لە سەر پێشنیارێكی سەیر و سەمەرە ئەم توێژە بە مۆڵی وەك خۆیان لە سەركردایەتی مانەوە و جێگایان بۆ كرایەوە. خوڵقاندنی ترسی ئینشیقاق بیانوێكی زۆر بەهێز بوو بە دەست سەركردە باڵاكانەوە تا باوەر بە كادر و ئەندامانی یەكێتی بێنن، كە باشترین هەڵبژاردە بۆ ئەم قۆناغەی یەكێتی ئەوەیە كۆنگرەیەكی تەوافقی ببەسترێت. لە رووی رواڵەتیەوە كۆنگرە بێ كێشەو گرفت بەرێخرا، لە دوای كۆنگرە گوێبیستی هەندێك نارەزای و پرت و بۆڵە دەبیسترێت لەمەر خراپی بەرێوەبردنی كۆنگرە، كە بەشی زۆریان لە لایەن ئەو كادرانەوەیە، كە هەست دەكەن كۆنگرە غەدری لێكردون، ئەم بۆچونە تا ئاستێك راستە، چونكە كۆنگرەی لیست و تەوافقی، لە پراكتیكدا كار لە سەر بنەمای ئینتما و ولا و پەیوەستبوون بە باڵ و تەكەتولەوە دەكات، نەك لەسەر بنەمای ئیستحقاق و لێوەشاوەی. دەركردنە دەرەوەی هەندێك كادرانی باڵا لە گەمەكە بنەمایەكی تەندروستی نەبوو، بەڵكو بەشێكی زۆری لە سەر بنەمای نەبوون یان لاوازی ولا و پەیوەندی ئەو كادر و سەركردانەوە بوو بە باڵە سەرەكیەكانەوە. بە شێوەیەكی گشتی لەمەر كەموكوریەكانی ئەم كۆنگرەیە چەند لایەن و باسێك دەخەمە روو، لەوانە:
-پرسی تەكەتول و باڵباڵێنە لە سەر بنەمای پاراستنی بەرژەوەندی تاكەكەسی: گریمان لەوەدا نیە، كە لە قۆناغی پێش كۆنگرەدا گۆڕان لە سروشت و هاوسەنگی هێز و باڵە سەرەكیەكاندا بەرجەستە ببوو، ئەم گۆڕانكاریە پێویستی سەرلەنوێ دارشتنەوەی نەخشەی هێز و پێگە و دەسەڵاتیی سەركردایەتی ناوخۆیی یەكێتی سەپاند. لەم پرۆسەیەدا (لاهوری شێخ جەنگی) وەك گەورەترین باڵ و هێز لە ناو كۆنگرە و دەرئەنجام لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی نوێدا دروست بوو. ئێستا باس لەوە دەكرێت، كە لە كۆی ئەو 121 سەركردایەتیە بە ژمارە زیاتر لە نیوەیان سەر بە باڵەكەی (شیخ لاهور)ن. لەمەر پرسی سەرۆكایەتی حزب (شێخ لاهور) تا ئەمرۆ سورە لە سەر ئەوەی كارەكتەری (دكتۆر بەرهەم) وەك سەرۆكی یەكێتی دیاری بكرێت. هاوكات (باڤێڵ تاڵەبانی)، كە خۆی وەك وەریسی شەرعی تاڵەبانی و یەكێتی دەخاتەروو، وەك باڵێكیتری بەهێز لە كۆنگرەدا بوونی خۆی سەپاند، ئێستا پشت بە شەرعیەتی بۆماوەیەی و بەهێزی سەنگی جەماوەری و سیاسی داوای پۆستی سەرۆكی یەكێتی دەكات. لە بەرامبەر ئەم دوو باڵەیشدا باڵەكەی (كۆسرەت رەسول عەلی) و كورەكانی توانیان لە م كۆنگرەیەدا بوون و مانەوەی خۆیان وەك باڵێكی سەرەكی بسەپێنن و جێگیر بن. لە راستیدا تا ئەمرۆ سەنگی راستەقینەی باڵەكەی كاك كۆسرەت بە روونی دیار نیە، چونكە پێدەچێت سیاسەتی ئەم سەركردەیە لەم قۆناغەدا بەو ئاراستەیە بێت، كە لە ئێستاوە تا كۆنگرەی داهاتوو لە بەینی هەردوو باڵەكەدا یاری بكات و هاوكات كار بۆ جێگیركردنی كورەكەی لە جێگای خۆی وەك سەركردەی باڵەكەی بكات. لە پراكتیكدا ئەو پلە و پایە و هێزەی پێیدراوە لە لایەك بۆ دڵنیاكردنەوەیەتی لەوەی دوای خۆی كورەكانی لە سەنگ و پێگەی باڵادا دەمێننەوە و لە ئەمرۆشدا ئەو پۆست و پێگەیە دەبێتە پاڵپشت بۆ شاڵاوی كوری و تا ئەو كاتەی، كە دەتوانێت بە تەواوەتی لە سەر پێی خۆی راوەستێت. لە دەرەوەی ئەم سێ باڵە كۆنگرە كۆمەڵێك گروپ و سەركردەی بە تەواوەتی خست، لەوانە گروپەكەی حاكم قادر، وەك نیمچە باڵێك بە تەواوەتی زینەدەبەچاڵكرا، شكاندن و خستنەدەرەوەی چەند سەركردەیەك، كە بە یەكلای خۆیان لە سەر هیچ باڵ و تەكەتولێك ساغ نەكردبوەوە، ئەمانە بە گشتی كەوتنە بەر غەزەبی هەرسێ باڵەكە و كۆنگرە بە تەواوەتی لە رووی سیاسیەوە سوتاندیانی. هاوكات هەندێك لە كادری باڵا و سەركردەكانیش لە گەڵ ئەوەی لە لیست و باڵەكاندا بوون، بەڵام لە شەڕی نێوان باڵەكاندا بوون بە قوربانی و سوتان.
بە پێی ئاماژە و پێشبینیەكان قۆناغی دوای كۆنگرە دەبێتە سەردەمی پێكدادان و ململانێ و ركەبەرایەتی نێوام ئەم سێ باڵە، بە تایبەتی نێوان باڵەكانی (پاڤێڵ تاڵەبانی) و (شێخ لاهور).
خوڵەسەی مەبەست كۆنگرە نەك هەر نەیتوانی پرسی تەكەتول و باڵ باڵێنە كۆتای پێبێنێت، بگرە زۆر توندتر و تۆختر و رونتر بەرجەستەی كردنەوە.
-پرسی گەندەڵی: یەكێك لە كێشەو گرفتە سەرەكیەكانی قۆناغی قەیرانی یەكێتی پرسی تەشنەكردنی گەندەڵی و بەتاڵانبردنی سامان و ماڵ و موڵكی یەكێتییە. گەندەڵی لە بارە گشتیەكەیدا نەخۆشیەكە چەندین ساڵە لە شادەمارە ژیاریەكانی دەسەڵاتی عێراق و كوردستان دەخولێتەوە. لە كوردستان ئەم نەخۆشیە لە حاڵەت دەرچوە و بووە بە دیاردە، لە دوای نەخۆش كەوتن و وەفاتی مام و بەرجەستەبوونی شێوە بێسەروبەریەك لەناو ئۆرگانەكانی یەكێتیدا ئەم نەخۆشیە زۆر لە پێشوو زیاتر تەشنەی كردوە، بەشێوەیەك لە ئەمرۆدا هیچ كەسێك نیە، تەنانەت لە خودی سەركردەكان خۆیانیش دان بەوەدا نەنێت، كە گەندەڵی زۆر لە ئاستی ئاسایی خۆی زیاتر بوەو و بووە بە قەیرانێكی زۆر گەورەو وێرانكەر، بۆیە چارەسەركردن و رووبەرووبونەوەی ئەم نەخۆشیە بە بەردەوامی لە قۆناغەكانی پێش ئەنجامدانی كۆنگرە، دروشمی زۆرێك لە سەركردە باڵاكان بوو. قسەكردن لە سەر پرسی رووبەرووبونەوەی گەندەڵی یەكێك لە خواست و ئاواتەكانی تەواوی كادر و ئەندام و لایەنگرانی یەكێتی بوو، بۆیە دەبوو و وایش بریاربوو، كە ئەم پرسە زۆرترین قسەوباسی لە سەر بكرێت و رێگاچارە و پرۆژە بۆ كۆنترۆڵكردن و رووبەرووبونەوەی لە كۆنگرەدا دابنرێت، بەڵام لە راستیدا ئەم پرسە نەك هەر قسەو باسی لە سەر نەكرا و هیچ لێپرسینەوەیەك لە گەڵ ئەو كەسانە دا نەكرا، كە قسە و تومەتی گەندەڵێان لە سەر بوو، بەڵكو هەندێكیان سەرخران بۆ پلەی سەركردایەتی، ئەمەش لای زۆرێك لە كادران وا لێكدەدرێتەوە و باس دەكرێت، كە كۆنگرە لە بری لێپرسینەوە، گەندەڵانی خەڵات كرد. لە جەوهەردا ئەمە نەك هەر نابێتە بەربەست بۆ بەرگریكردن لە گەندەڵی، بەڵكو دوور نیە ببێتە هاندەر بۆ زیادبوونی گەندەڵی و زیاتر تەشنەكردنی.
- نادادپەروەری: یەكێك لە گرفت و كێشە و سەرچاوەكانی توڕەی و نارازیبونی كادر و ئەندامانی یەكێتی لە حزبەكەیان بوونی نادادپەروەری و نەبوونی پێوەریی راست و هاوسەنگ و تەندروستە بۆ مامەڵەكردن لە گەڵ هەموو كادر و ئەندامان و تەماشاكردنی هەموان بە یەك چاو. جیاوازی و نادادپەروەری و بردنە پێشەوەی كەسانی ناشیاو ناموستەحەق لە سەر بنەمای باڵ باڵێنەوە و ئینتما بۆ سەركردە و باڵەكان نەخۆشیەكی گەورەی یەكێتیە، هەندێك كادر هەن ماوەی خەباتیان لە ریزەكانی یەكێتی ئەوەندە كورتە بۆخیشیان باوەر بەوە ناكەن، كە چۆن وا بە خێرایی بەروپێشەوە دەبرێن، ئەمە لە كاتێكدا تەواوی ئەو كەس و كادرانە خاوەنی هیچ بەهرە و لێهاتویەك نین.
-پرسی ئایدیا و بیروباوەر: پرسی ئایدیۆلۆجیای حزب لە ئەمرۆدا و لە سەر ئاستی دونیا بۆخۆی لە قەیراندایە، زۆر لە بیرمەندانی سیاسی راشكاوانە باس لە كۆتای ئایدیۆلۆجیا دەكەن، ئەمە لە كاتێكدا بیروباوەری چەپ بەگشتی و سۆشیاڵ دیموكرات بە تایبەتی لە قەیرانێكی زۆر جدی و فرە رەهەنددایە. تەواوی حزبەكانی دونیا لە كاتی كۆنگرە و پلنیۆمەكانیاندا پرسی گفتوگۆ و پیاچونەوە بە بیروباوەر و ئایدیۆلۆجیا دەبێتە بەشێك لە بەرنامەی كاری كۆنگرە و كاتێكی زۆری بۆ تەرخان دەكەن. لە ئەمرۆدا، كە ئەم پرسە توشی قەیران و كێشە دەبێتەوە پێویست بوو لە سەر یەكێتیەكان زۆرترین كات لە سەر ئەم پرسە راوەستن، لە هەرسێ كۆنگرەی پێشوو یەكێتیەكان، كە بارودۆخی گشتی و رەوشی سیاسی و هزری زۆر لە ئێستا لە بارتر و جێگیرتر بوە، زۆر بە جدیتر قسەیان لە سەر ئەم پرسە كردوە، بەڵام ئەوەی جێگای سرنج و رامانە لەم كۆنگرەیەدا باس وخواسی ئایدیا و هزری یەكێتی نە قسەی لە سەر كرا و نە كەسیش لە ئەندامانی كۆنگرە سەرنج یان تێبینیەكی لە سەر ئەم بێ بایەخكردن و پەراوێزخستنەی ئایدیا و بیرو باوەری كۆن و نوێی یەكێتی هەبووە. لەمەش سەمەرەتر ئەوەیە كاندیدی سەرۆكی حزب بۆخۆی هیچ باوەری بەبیروباوەر و هزر و ئایدیای سۆشیاڵ دیموكرات، كە تا ئەمرۆ بە فەرمی بنەمای سەرەكی هزر و ئایدیای یەكێتیە، نیە. سەرۆك بە راشكاوی دەڵێت: من پیاوێكی لیبراڵم، واتە هیچ باوەرم بە سۆشیاڵ دیموكرات نیە و لەجەوهەریشدا تەواو دژی ئایدیا و هزری سۆشیاڵ دیموكراتم.
-پەیرەو و پرۆگرام: پەیرەو پرۆگرامی هەر حزبێك نەخشەرێگای بەرێوەبردنی كاری رێكخراوەی و پاراستنی رێباز و سیاسەتەكانێتی، لە بواری یاسایدا رۆڵی دەستوری حزب دەبینێت و پارێزگاری لە هەر بەلارێدابردنێكی حزبدا دەكات. لەم كۆنگرەیەدا هیچ قسەیەكی جدی لەسەر پەیرو و پرۆگرام نەكرا، وەك ئەوەی جەمسەرە سەرەكیەكانی هێز بۆخۆیان نەخشەی تێپەراندنیان بۆ تەواونەكردن و بە هەڵواسراوی هێشتنەوەی هەبێت، لەم كۆنگرەیەدا ئەم پرسە و گفتوگۆكانی هەڵدەگیرێت بۆ دوای كۆنگرە، پێشنیار دەكرێت لە ناو ئەنجومەنی سەركردایەتی نوێدا قسەی لە سەر بكرێت، لە راستیدا ئەمە گەورەترین پێشێلكاریە لە یاسا و رێساكانی كۆنگرە. ئەو كاتەی حزب دەكەوێتە بەردەم پێویستی ئەنجامدانی نوێبونەوە و گۆڕانكاری وەك ئەوەی زۆرێك لە كادر و سەركردەكانی یەكێتی پێش كۆنگرە و لە سەردەمی كۆنگرە و دوای كۆنگرەیش كردویان بە دروشم و رۆژانە بە سەدان جار دەیڵێنەوەو دەدرێت بە گوێی دۆست و نەیاراندا، لە واقعدا ئاماژەكان وا دەڵێن، كە ئەم پرسە تەنیا وەك ئامرازێك بەكار دێت بۆ جێبەجێكردنی ئەجندای باڵە بەهێز و سەرەكیەكان.
پەیرەو و پرۆگرام بەردی بناغەی گۆڕانكاری و نوێبونەوەیە، لە پرۆسەی بونیادنانی نوێكاریدا رۆڵی نەخشەرێگا و پرۆژەی ریفۆرم و چاكسازی وەك یەكەم قۆناغ دەبینێت.
-ئالیەتی كاركردن لە قۆناغی داهاتوودا: لە كۆنگرەدا پێویست بوو لە سەر ئەندامان بە شێوەیەكی جدی و ورد قسەو باس لە سەر نەخشەرێگای حزبەكەیان بۆ ئایندە و قۆناغی داهاتوو بكەن، هەموو لەمپەر و كێشەو بەربەستە سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابوری و كەلتوری... هتد، بخەنە بەر باس و شرۆڤەكردن، هاوكات پێویست بوو شێوازی چارەسەر و ئالیەتی كاركردن دەستنیشان بكەن، بەڵام ئەم پرسە بە هیچ شێوەیك نە قسەی لە سەر كرا و نە تەعقیب و پێشنیاریش كرا بۆ وتوێژ تەنانەت دوای كۆنگرە و لە قۆناغەكانی ئایندەدا، لانی كەم نەبێت لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵبژێرراودا.
-ستراتیج و ئامانج: لە كۆنگرەدا یەكێك لە خاڵە سەرەكی و گرنگەكان ئەوەیە، كە پێویست بوو ئەندامانی كۆنگرە بە وردەكاری قسەو باس و شرۆڤە بۆ پرسی ستراتیج و تەكتیك و ئامانجە دوور و نزیكەكانی یەكێتی و كوردیان بكردایە. شرۆڤە و خوێندنەوەی واقعیانە بۆ رووداو گۆڕانكاریەكانی ئەمرۆی جیهان و خۆرهەڵاتی ناوەراست و عێراق و كوردستان خاڵی دەستپێك و بناغەی سەرەكی دارشتنەوەی ستراكچەر و دنیابینی یەكێتیە. لەم كۆنگرەیەدا نەك هیچ شرۆڤە و خوێندنەوەیەك بۆ رەوشی ئەمرۆی یەكێتی و دەوروبەری نەكرا، بەڵكو تەنیا بۆ جوانكاریش باس و خواسی ئەم پرسە نەهات. لە راستیدا بە پەلە رەتكردنی كۆنگرە و داپۆشین و پەراوێزخستنی چەمك و كێشە سەرەكی و گرنگەكان، نەك هەر نابێتە بەربەست بۆ روونەدانی كێشەو گرفت، بەڵكو كێشەو گرفتەكان ئەگەر بۆ سات و كاتێكیش دوا بخرێت، بەڵام دەرئەنجام زۆر قوڵتر و گەورەتر دەبێت و وەك بۆمبێكی تەوقیتكراوی لێدێت و زیانەكانی زۆر لەوە زیاتر دەبێت، كە پێشبینی دەكرێت.
-لەبوخچەنانی قەیرانەكان: رامان لەم كۆنگرەیە ئەو راستیە بە ئاشكرا دەردەكەوێت، كە لە هیچ كۆنگرە و پلنیۆمێكی پێشوی یەكێتیدا تەكەتول و باڵباڵێنە وا بە ئاشكرا و بەهێزە و ئازادانە كاری خۆی نەكردوە. لیست و لیستكاری وا بە ئاشكرا لەناو كۆنگرەدا تەراتینی نەكردوە و كۆنترۆڵی تەواوی رەوش و واقعی ململانێكانیان نەكردوە. سیمای شێوە رێكەوتنێك لە نێوان هەرسێ باڵە سەرەكیەكەدا بۆ دەرپەراندنی هەندێك كەس و بردنە پێشەوەی هەندێكیتر رووی ئەم كۆنگرەیەی بە تەواوەتی ناشرین كردوە. لەم كۆنگرەیەدا پانتای بۆ سەركەوتنی كەسی سەربەخۆ و بێ لایەن بەهیچ شێوەیەك نەبوەو رێگای پێنەدراوە. لەم پرۆسەیەدا ئەوەی بووە هۆی تەشەنەكردنی زیاتری باڵ و تەكەتولەكان زۆر بە خێرایی سەركەوتنێكی تەواو بە دەست بێنن، ئەو ئامادەكاریە بوو، كە پێش كۆنگرە ئەنجامیان دابوو، باڵەكان بۆ چەندین مانگ مشتومڕ و وتوێژیان بوو لە سەر چۆنێتی ئەنجامدانی كۆنگرە و دارشتنەوەی تەوافقێك لە نێوانیاندا، كە دەرئەنجام بەرژەوەندیە باڵاكانی هەمویان بپارێزێت. نەخشەدانان بۆ بەرێوەبردنی كۆنگرە و بردنە پێشەوەی دەەروێش و موریدەكانی تەكەتول یەكێك لە ئامادەكاریەكان بووە.
- پرسی تەزكیە: یەكێك لە هەرە كارە خراپ و ناتەندروستەكان لە پرۆسەی ئەنجامدانی كۆنگرەدا، پرسی بردنەپێشەوەو سەرخستنی هەندێك كادرە، كە بۆخۆیان یان جورئەت ناكان بچنە هەڵبژاردنەوە یان دڵنیان لەوەی، كە دەنگ ناهێنن بۆیە بە پرۆسەی بردنە پێشەوە بە تەزكیە رازیدەبن. لەم پرۆسەیەدا پێموایە نەدەبوو قوباد تاڵەبانی ئەوە قبوڵ بكات بخرێتە ناو ئەو پرۆسەیەوە.
-پەیكەری یەكێتی: دارشتنەوەو رێكخستنەوەی پەیكەر و ستراكچەری رێكخراوەی یەكێتی، یەكێك لە ئەرك و كارە سەرەكیەكانی كۆنگرەی نوێبونەوەیە. لە ئەمرۆدا تەواوی كادر و ئەندام و سەركردە و روناكبیرانی نزیك لە یەكێتی لە سەر ئەوە كۆكن، كە یەكێتی پێویستی بە گۆڕانكاری بنەرەتیە لە پەیكەر و ستراكچەری رێكخراوەی، چونكە ئەم فۆرم و ستراكچەر و پەیكەرەی لە قۆناغی دامەزراندنیەوە لە گەڵیدایە، لە ئەمرۆدا گۆڕانكاریەكانی دونیا ئەوەی بەسەردا دەسەپێنێت، كە گۆڕانی جەوهەری و بنەرەتی لەم بوارەدا ئەنجام بدات. هیچ گریمانێك نیە لە ئەوەی لە ئەمرۆدا فۆرم و پەیكەر و ستراكچەری حزبایەتی لە مۆدێلی ستالینی و كلاسیكی بەتەواوەتی ستۆك بونە و چیتر ناتوانن رۆڵ و كاریگەری پێویست ببینن. مانەوە لە سەر ئەو تەقلیدە تەنیا ئفلیجبوون ناخوڵقێنێت، بەڵكو بۆخۆیشی دەبێتەوە بە قەیرانێكیتری ئەو حزبانەی توانای ئەنجامدانی گۆڕانكاریان نیە، لە راستیدا بریاردان لەسەر ئەم جۆرە گۆڕانكاریە جورئەتی دەوێت، سەركردە كلاسیكی و ئاسایەكان ناتوانن ئەم بریارە بدەن و جێبەجێی بكەن. لە پرۆسەی نوێبونەوەدا، ئەركی سەرەكی كۆنگرەیە قسەو وتوێژ لە سەر ئەم بابەتە بكات. پرسی ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە پەیكەر و ستراكچەر بۆ ئەم رەوش و دۆخەی ئەمرۆی یەكێتی یەكێك لە پایە سەرەكیەكانی نوێبونەوەیە، بەڵام لەم بوارەیشدا كۆنگرە نەك هەر هیچ باس و چیرۆكێكی بۆ جوانكاری كۆنگرەیش نەبوو، بگرە لای ئەندام و رێكخەرانەی كۆنگرە بە تەنیا وشیەكیش ئاماژەی پێنەكراو باس و خواسی نەبووە.
- نەبوونی هاوسەنگی جوگرافی: هاوسەنگی جوگرافی لە كاری رێكخراوەی حزبیدا، پێویستیەكی ژیاری و ئاماژەی بەرجەستەبوونی دادوەری جوگرافیە. بەتایبەتی لەواقعی كۆمەڵایەتی گەلانی دواكەوتوو، كە لە كاتی نەبوونی نوێنەری خێڵ و پێكهاتە كۆمەڵایەتیەكاندا زۆرجار كێشە دەخوڵقێنێت. لەم كۆنگرەیەدا هیچ گرنگی و هەژمارێك بۆ ئەم پرسە نەكراوە، دابەشكردنی سەركردایەتی لە سەر بنەمای ولا ئەو هەلەی لە دەست دا، كە نوێنەرایەتی تەواوی ناوچە و شارە كوردستانیەكان بە دادوەری لە ئەنجومەنی سەركردایەتی نوێدا جێگیر بن. لەدوای كۆنگرەوە چەندین ناوچە كەوتونەتە گلەی و هەندێكیشیان هەرەشەی ئەوە دەكەن، كە چیتر لە ریزەكانی یەكێتیدا لە كاری رێكخراوەی بەردەوام نابن، لە پرۆسەكانی هەڵبژاردنی داهاتودا دەنگ بەم رێكخراوە نادەن. یەكێك لەم ناوچانە، كە گلەی و نارەزای زۆریان لە مەر دەرئەنجامەكانی كۆنگرە هەیە، شاری كەركوكە، ئەم شارە لە مێژە بە سەر دوو بەردا دابەشبون، ئەم بەر و ئەوبەرن. بە درێژای ماوەی خەبات و شۆرشی نوێ ئەمبەریەكان بەشداری كارای شۆرشیان كردوە، پێشمەرگەكانی كەرتی چوار و سێی هەمەوەند و پێشمەرگەكانی تەواوی ناوچەكانی قەرەحەسەن و جەباری و زەنگەنە و شێخان و گل تا دەگاتە قادر كەرەم لە تەوای كەرت و تیپ و لەشكرەكانداهێمای قارەمانی و ئازایەتی بوونە. هاوكات لە رووی قەبارەی جوگرافی و رێژەی دانیشتوانی كوردیشەوە زۆرینەی پێكهاتەی شاری كەركوك پێكدێنن، بەڵام لە ناو سەركردایەتی یەكێتیدا زۆر كەمینەیەكی سنوردارن، لە كۆی 32 ئەندامی سەركردایەتی تەنیا چوار ئەندام لە ئەمبەریەكانن. ئەمە جگە لە گلەییەكانی چەندین ناوچەیتری وەك پێنجوێن.
- ئاڵۆزكردنی پەیوەندیە ناوخۆیەكان: سەركردایەتی یەكێتی بە دانانی سەركردایەتی شارەكان بە بێ چارەسەركردن و هەڵوەشاندنەوەی فۆرمە كۆنەكە رەوشێكی خراپ و دژواری لە نێوان كادرانی باڵادا خوڵقاندوە. تا ئەمرۆ هیچ دنیابینیەكی روون بۆ ئەرك و بەرپرسیارێتی و پێگەی ئەم ئەنجومەنە نوێیە لە كاری رێكخراوەیەدا دیاری نەكراوە، پێكدادانی نێوان سەركردایەتی شارەكان لە گەڵ جێگر و كارگێر وئەندامی مەڵبەندەكان و ئەندام مەكتەبەكان لەرووی دەرونیەوە بەشێكی زۆر لە كادرانی یەكێتی توشی شڵژان و ناجێگیری دەرونی كردوە.
- نەبوونی هاوسەنگی توێژەكان: لەم كۆنگرەیەدا لەرووی ئەندازەی پێكهاتەی كۆمەڵایەتیەوە هیچ نەخشە و پلانێك دیار نیە، توێژی روناكبیران و ئەكادیمی و كاسبكاران ...هتد، بونیان وەك پێویست نیە. زۆرینەی ئەندامانی كۆنگرە و سەركردایەتی یەك توێژ و پێكهاتەی سیاسین، زۆربەیان خاوەن خوێندەواری و یروانامەی باڵا نین، بەشێكی زۆریان لەئاستی نزمی روناكبیری و شارەزای كاری رێكخراوەیدان. مەرجی سەرەكی بۆ بوون بە ئەندامی كۆنگرە و سەركركدایەتی تەنیا ولا و ئینتما بووە بۆ باڵە گەورە و سەرەكیەكان. لەم چوارچێوەیەدا بردنە پێشەوەی توێژێك لە كادرە لاوازەكان لە جەوهەردا تەنیا بۆ بەرژەوەندی كەسێتی تایبەتە و ئامانج تیایدا كۆنترۆڵكردنی رەوشی كۆنگرە و ئەنجومەنی سەركردایەتیە لە قۆناغەكانی داهاتوودا، بۆیە ئەم سیاسەتە زۆرێك لە جەماوەر و ئەندامانی یەكێتی تەواو نیگەران و تورە كردوە.
پوختەی ئامانج لە پرسی كۆنگرەدا ئەوەیە، ئەم كۆنگرەیە شەرعیەتی بە گروپێك لە سەركردایەتی نوێ و لاو، كە پێشتر لە واقیعدا وەك هێز و پێگە و قەبارە و سەنگی گەوەرەیان لەناو یەكێتیدا هەبوو، بەڵام تەعریف و ناونیشانێكی فەرمیان نەبوو، هاوكات لەم پرۆسەیەدا كۆمەڵێك لە تێكۆشەرە دێرینەكان و هەندێك لە سەركردە كلاسیكیەكان، كە بە تەواوەتی پێگە و سەنگیان لاواز ببوو، بەڵام بە پراكتیكی لە پێگەی گەورە و بەهێزدا بوون، داگیرانە خوارەوە و هەندێكیشیان ناراستەوخۆ لە تەواوی گەمە سیاسەكە دەركراونەتە دەرەوە. لە كارە دیار و ئاشكراكانی كۆنگرە تەنیا چەند خاڵێكە، كە زۆر سنوردارن لەوانە:
- بریاردان بە دانانی 121 كەس وەك ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی و دەنگدان پێیان تا شەرعیەتی كۆنگرە وەرگرن.
-دانانی ئەنجومەنەكەی كاك كۆسرەت، لەم پرۆسەیەدا تەنیا كاك كۆسرەت بە دەنگی كۆنگرە جێگیر كراوە ئەوانیتر بە دامەزراندن چونەتە ئەم ئەنجومەنەوە. ئەم گروپە زۆربەی م. س كۆنەكان لە خۆ دەگرێت، تا ئەمرۆیش سەڵاحیەت و ئەركی ئەمانە روون و دیار نیە.
- سەرخستنی سێ كادری باڵی یەكێتی بە بێ دەنگدان و بە تەزكیە بۆ سەركردایەتی. ئەم سێ كەسە لە واقعدا نوێنەری هەرسی باڵە سەرەكیەكە بوون، بۆیە ئەمە بە یەكەم هەنگاوی تەوافقی نێوان باڵەكان هەژمار دەكرێت.
لە پرۆسەی گۆڕان و نوێبونەوەدا كاتێك سەركردە سیاسیەكان شكست دەخۆن لە چارەسەركردنی قەیران و كێشە و گرفتە راستەقینەكان، شێوە فەوزا و ناجێگیریەك دەخوڵقێنن. ئەم دیاردەیە لە كرۆكدا بە ئامانجی رەتكردنی ئەو دۆخە شپرزەی و دەنگە نارازیانەیە، كە دەرئەنجامی سیاسەتی ناتەندروست دەخوڵقێن، زۆرجار سەركردە سیاسیەكان لەم جۆرە پرۆسەیەدا سەركەوتوو دەبن، بەڵام دەرئەنجام هیچ كێشەو قەیرانێكیان بۆ چارەسەر ناكرێت، بە قاڵبكراوی لە قۆناغێكەوە دەیگوازنەوە بۆ قۆناغ و سەردەمێكیتر، لە ئیدارەیەكەوە بۆ ئیدارەیەكیتر، بگرە كێشەو قەیرانەكان قوڵتر و فراوانتر دەبێت و چارەسەرەكانیش پڕ ئاستەنگتر و قورستر دەبێت. دۆخێك دەخوڵقیت متمانە بە تەواوەتی سفر دەبێتەوە قەیران و كێشەكان لە بازنەیەكی داخراودا دەخولێنەوە تا ئەو دەمەی رەوشەكە توانای لە خۆگرتنی نامێنێت و دەتەقێتەوە، ئەمە دیالكتیكە قسەی من نیە، راستیەكە زانست سەلماندویەتی.