دوای سێ مانگ و زیاتر لە بیست جار سەردانی شاندی هەرێمی کوردستان بەسەرۆکایەتی قوباد تاڵەبانی بۆ بەغدا، دواجار هەرێم و بەغدا ڕێککەوتن لەسەر یاسای بودجەی ۲٠۲۱ عێراق و لە ماددەی یانزەدا پشکی هەرێمی کوردستان چەسپێندرا، بەوەی کەهەرێم نرخی 250 هەزار بەرمیل نەوت و نیوەی داهاتە فیدراڵییەکان بدات بەعێراق، لەبەرامبەردا عێراقیش لەسەدا 13.9 پشکی هەرێم بێ لەبودجەی عێراقدا، یٔەوە جگە لەبودجەی پەرەپێدانی پارێزگاکان و چەند جۆرێکی تری بودجە، تایٔێرە هاوکێشەکە روون و یٔاشکرایە، بەڵام
زۆربوون یٔەوانەی نوقڵانەی یٔەوەیان لێدەدا، کە هەرێم و بەغدا ڕێکێناکەون، یان هەرێم نایەوێت ڕێکبکەوێ بە بیانوی ناشەفافی نەوتەوە، بۆ یٔەوەی بەردەوام مامەڵە بە نەوتەوە بکات و ڕادەستی بەغدای نەکات، یان بەهۆی یٔەو دزی و تاڵانیەی کە لە نەوتا هەیە حوکمەتی هەرێم نایەوێت ڕێککەوتن بکات، یان بەهۆی گرێبەستی پەنجا ساڵەی حوکمەت هەرێم و تورکیاوە و بە بارمتەگرتنی نەوتی هەرێم لەلای تورکیاوە، هەرێمی کوردستان نایەوێت ڕێککەوتن لەگەڵ بەغدا بکات، بەڵام دواجار یٔەمانە هەمووی بوون بە تۆز و بڵقی سەریٔاو، چونکە حوکمەتی هەرێمی کوردستان بەباشی هاتە پێشەوە و تا یٔاستی ڕێککەوتن کۆڵی نەدا، هەرچەندە زۆر گرەوکرا لەسەر یٔەوەی کە شاندی هەرێم وەڕەس و بێتاقەت و ماندوو بکەن، بەڵام شاندی هەرێم لەوسەری یٔەم بابەتەوە هاتنەوە، بۆیە کۆڵیاننەدا و دواجار بەدەستی پڕەوە گەڕانەوە و توانیان ڕێککەوتن بکەن.
هەرچەندە ڕێککەوتنەکە لە ڕووی داراییەوە لە یٔاستی تموحی هاوڵاتیانی کوردستاندا نیە، بەڵام لە ڕووی سیاسی و یٔیداری و متمانەوە سەیری بکەین یٔەتوانین بە هەنگاوێکی گرنگی دابنێین بۆ پەیوەندیەکانی هەرێم و بەغدا وە زیادکردنی متمانەی هەرێم و بەغدا، لەلایەکی تریشەوە ڕێککەوتنەکە شەرعیەتی فرۆشتنی نەوتی هەرێمی کوردستانی دا بە هەرێم، بەوەی کەچیتر هەرێم لەژێر یٔەو بارەدانەبێت نەوتەکەی بەهەرزانتر بفرۆشێت لە بازاڕەکانی جیهاندا، یٔەو سکاڵا و مەعمەعەی کە لەسەر نەوتی هەرێم بوو، چ یٔەو سکاڵایەی حوکمەتی عێراق هەیبوو لەسەر تورکیا، بەهۆی نەوتی هەرێمەوە هەموو یٔەوانە پاشەکشە یٔەکات یٔاسۆیەکی ڕوون بەڕوی مەلەفی نەوتی هەرێمی کوردستاندا یٔەکرێتەوە، چونکە یٔەم ڕێککەوتنە شەرعیەت دەدا بەپرۆسەی نەوتی هەرێم، لەگەڕانەوە هەتا فرۆشتن.
هەرێم بەم ڕێککەوتنەی هەنگاوێکی گەورەی نا بۆ بەتاڵکردنەوەی خەونی یٔەوانەی کەدەیانویست بەغدا راستەوخۆ مامەڵەی پارێزگاکانی هەرێمدا بکات.
لەلایەکی ترەوە گواستنەوەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بۆسەر عێراقی پوچەڵکردەوە، هەروەها ڕادەستکردنەوەی مەلەفی نەوتی هەرێم بەبەغدا بە هەموو شێوەیەک پوچەڵکردەوە، کەبەشێک لەلایەنە سیاسیەکان و پەرلەمانتارانی هیوا بانگەشەیان بۆ دەکرد، بەبێ یٔەوەی لەمەترسیەکانی یٔەم پرسە بکۆڵنەوە بۆیٔایندەی کورد و قەوارەی هەرێم.
یٔەمانەش دەکرێت بە هەنگاوێکی یٔێجگار گەورە دابنرێت بۆ هەرێمی کوردستان، بەتایبەتی لەم زەمەنەدا کە بەغدا دەیویست کارتی موچە بەکاربهێنێ دژی قەوارەی هەرێم و حکومەتی هەرێم.
یٔێستا کەڕێککەوتنەکە کراوە، هەر یٔەوانەی کەبەردەوام هانی خەڵکیان دەدا کەفشار بخاتەسەر حکومەتی هەرێم بۆیٔەوەی هەموو شتێ تەسلیمی بەغدا بکات و بەزەلیلی تەسلیمی بەغدابێ، یٔێستا یٔەوانە شایولۆغان بۆ ڕێککەوتنەکە دەکەن و دەیکەنە دەستکەوتی خۆیان، بەبێ یٔەوەی ڕابردووی خۆیان بیربێتەوە کەچی نەما نەیکەن، چ لەمیدیای کوردییەوە و چ لەمیدیا عێراقییەکانەوە، چونکە یٔەوانە لەیەککاتدا کارییان لەسەر هاندانی هاوڵاتیانی کورد و شەقامی عێراقیش دەکرد بۆ یٔەوەی بەهەردوولایان فشار لەسەر حکومەتی هەرێم دروست بکەن هەتا تەسلیم بەیٔیرادەی فاشیزمی شیعی بێ، بێ یٔاگا لەوەی یٔیرادەی هەرێم لەوە بەهێزترە و ناچێتەژێرباری یٔەو فشارانە کەیٔامانجەکەی پشتکردن بوو لەهەموو پرەنسیپەکانی سەربەخۆیی و یٔیرادەیی بەهێزی تاکی کورد، بۆیە لەم ڕێککەوتنەدا بەهەموو یٔەو یٔاڕگۆمێنتانەی خستمانەڕوو، دەتوانین بەوپەڕی سەراحەتەوە بڵێین هەرێم یٔەمجارەش سەرکەوتی بەدەستهێنا و تەسلیم بەیٔیرادەی فاشیزمی شیعی نەبوو.
ناکرێت یٔەوەمان لە یادبچێت کە بەشێوەیەک لەشێوەکان جۆرێک لەیەک ڕیزی نێوان کورد توانی یٔەم دەستکەوتە بەدەستبهێنێت، بۆیە یەکڕێزی بەردەوام هەنگاوێکی گرنگە وە یٔاسۆیەکی نوێ بەڕووی قەزیەی کوردا یٔەکاتەوە وە کورد دەکات بە قەوارەیەکی یەکگرتوو و خاوەن ڕایٔی لە یٔاستی دنیادا، بۆیە گرنگە هەمووان بەهاو گرنگی یەک ڕیزی بزانن، یەکڕیزی تەنهایٔەوەنیە کە هەندێ لایەنی یٔۆپۆزسیۆن بە پلار و توانج و زۆرجار بەشێوەیەک پێناسەی یٔەکەن کە یٔەبێتە یەک دزی، ڕاستییەکەی یەکڕیزی هەنگاوێکی گرنگە کە بۆ جیهانی یٔەسەلمێنیت کە تۆ خاوەنی قەزیەیت، چ وڵاتانی یٔیقلیمی و چ جیهانیش تێدەگەن یٔێمە گەلێکین خاوەنی قەزییەکی گەورەین و ناکرێ لەوە زیاتر چاو لەیٔاستیدا دابخەین.