چاره‌نووسی نیشتمانی ره‌شه‌بای ژه‌هرو ئه‌نفال و گۆڕه‌به‌ کۆمه‌ڵه‌کان

عەبدوڵا کەریم مەحمود


دوای راپه‌ڕینی به‌هاری 1991 و هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان و دامه‌زراندنی حکومه‌تی هه‌رێم ، شه‌پۆل شه‌پۆل خه‌ڵک دڵی به‌م دامه‌زراوه‌ دیمکراسی یه‌ خۆش بوو،به‌ په‌رۆشه‌وه‌ ده‌چوون بۆ بنکه‌کانی ده‌نگدان ،دوای گۆڕانکاری 9/ 4/ 2003 ، راماڵینی سیسته‌می ده‌سه‌ڵاتی رژێمی تۆتالیتاری سه‌دام ،حکومه‌تی کاتی عێراق دامه‌زرا .

له‌ 30/ 1/ 2005 ئه‌نجومه‌نی نیشتیمانی هه‌ڵبژێرا ،کورد له‌ پێش راپه‌ڕین ودوای راپه‌رێن ، دوای نه‌مانی ده‌سه‌ڵاتی سه‌دام ،له‌ ناو هاوکێشه‌ سیاسییه‌کانی ناوه‌وه‌ وده‌ره‌وه‌ی عێراق ، پایه‌ و پارسه‌نگێک و  پێگه‌یه‌کی پڕ له‌سه‌نگ و قورسایی  تایبه‌تمه‌ندی  خۆی  هه‌بوو ، رۆڵی به‌هیزی  له‌ بڕیاری سترایجیی  و گۆڕانکارییه‌کان دا هه‌بوو.

دوای سه‌رهه‌ڵدانی داعش و ئه‌نفال کردنی شه‌نگال،تێكشکانی سه‌ربازی داعش وده‌وڵه‌ته‌که‌ی له‌ عێڕاق،پێشمه‌رگه‌  له‌ ناوه ‌و دنیادا ناوێکی  دیار بوو‌ ، هێمای به‌های پیرۆزی به‌رگری له‌نیشتیمان ومرۆڤ و شکۆی مرۆڤایه‌تی  بوو .

په‌له‌کردن وشپرزه‌یی ریفراندۆمه‌که‌ی 2017 ،هه‌موو هاوکێشه‌سیاسییه‌کانی له‌ کوردستان دا  لا سه‌نگ کرد .
دوای قوربانییه‌کی زۆر پێشمه‌رگه ‌له‌ سه‌نگه‌ره‌کانیان هه‌ڵکه‌نران ،حه‌شدی شه‌عبی گه‌یشتنه‌ هه‌موو شوێنه‌ ستراتیجییه‌کان ، شاری دوزخورماتوو ئه‌نفال کرا ،کورده‌کانی که‌رکوک کۆچ و ره‌ویان کرد ، جارێکی ترکه‌رکوک داگیر کرا ‌یه‌وه‌ ،هیچ کام له‌م سه‌رکرده‌  سیاسییه‌کانی  کورد دانیان به‌ هه‌ڵه‌وکه‌م و کوڕییه‌کانی خۆیان دا نه‌نا ،

 کورد له‌و پارسه‌نگی به‌هێزه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌وه‌.هاتنه‌ سه‌ر خاڵی هیچ ؟ ته‌نیا له‌ میدیاکانیانه‌وه‌  سه‌رکرده‌ سیاسییه‌کانی کورد ، به‌شێوه‌یه‌کی چه‌واشه‌ کاری ، یه‌کتریان تاوانبار کرد ، وه‌ک هیچ هه‌ڵه‌وکه‌م کوڕییه‌ک رووی نه‌دابێت ،خوێنی هه‌موو شه‌هیدانی  زنجیره‌ شۆڕشه‌کانی کورد وئه‌نفال وکیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ونیشتمان و گۆڕه‌به‌ کۆمه‌ڵه‌کانیان  ،له‌ چه‌ند رۆژێکدا به‌  چه‌ند دروشمێکی  بریقه‌داری به‌تاڵ  ، به‌ هه‌ده‌ردا .

.ئایا ئه‌م سه‌رکرده‌ سیاسیانه‌ی  کورد به‌م  هه‌ موو یڕیاره‌ بڕه‌ له‌  عه‌قڵی مه‌زاجیانه یانه‌وه‌   . که‌ پڕه‌ له‌( رق و  کینه‌ وبوخز و  پاشقول گرتن و چاڵ هه‌ڵکردن و تۆڵه‌و تۆڵه‌کردنه‌وه‌ له‌ یه‌کتری  . پڕه‌ له‌ سیناریۆی یه‌کتر سڕینه‌وه‌ ،دوور له‌ وتاریی نه‌ته‌وه‌یی ، به‌م هه‌موو مییدیا زه‌به‌لاحه‌ سه‌قه‌ت وسقوتانه‌وه‌ ، به‌و هه‌موو که‌سه‌  ئینتیهازی و عه‌قڵه‌ ئامیره‌ وقورمیشانه‌وه‌  ، ده‌بێ  رۆڵی کورد وچاره‌نووسی کورد  له‌ به‌غداد  پایته‌خت دا چی بێت ...؟

ئه‌وه‌ی مایه‌ی تێڕامانه‌ زۆر له‌ سه‌رکردایه‌تی سیاسی  کورد ، به‌درێژایی مێژوو ،  هیچ کاتێ دانیان  به‌‌ زنجیره‌ هه‌ڵه‌کانی خۆیان دا  نه‌ناوه‌ ، نووسه‌ره‌ ده‌ربارو ئینتیهازی و ماستاوچییه‌کان ،به‌ درۆو فیشاڵ ، به‌شان وباڵیان دا هه‌ڵده‌ده‌ن ، زۆر له‌ سه‌رکرده‌ سیاسییه‌کان  به‌ عه‌قڵی حه‌کیمانه‌یان  .  درۆ له‌ گه‌ڵ ناخی خۆیان و خاک و خوێنی شه‌هیدان و میلله‌ ته‌که‌یان  ده‌که‌ن ، گوایه‌ ئه‌وان  قه‌د هه‌ڵه‌یان نه‌کردوه‌ و  هه‌ڵه‌ ناکه‌ن  ، ستراتیژی زۆر له‌ سه‌رکرده‌کان ، به‌ ناوی نه‌ته‌وه‌و نیشتمانه‌وه‌  ، پلان و نه‌خشه‌ وبه‌رنامه‌یه‌ ی تایبه‌ته‌   ،بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیان و  خانه‌وادو بنه‌ماڵه‌و حیزبه‌کانیان.

ده‌بێ چاوه‌ڕوانی چی له‌ گرێی ئاڵۆزی عه‌قڵی  زۆر له‌م به‌ ناو سه‌رکرده‌سیاسییانه‌  بکرێ  ؟،  له‌  زنجیره‌  هه‌ڵه‌ی گه‌وره‌وه‌ بۆ هه‌ڵه‌ی گه‌وره‌تر ، له‌ سیناریۆی تراژیدیا ی سامناکه‌وه‌ بۆ  سیناریۆی سامناک تر ، ده‌بێ  ئه‌م سه‌رکرده‌ سیاسییانه‌ به‌و هه‌موو زنجیره‌  هه‌ڵه‌ گه‌ورانه‌وه‌  ،  چاره‌نووسی مرۆڤی ئه‌م  نیشتمانی  ئه‌نفال و کیمیاباران و  گۆڕه‌به‌کۆمه‌ڵانه‌، به‌ره‌و چ هه‌ڵدێرێکی ترو  چ تاریکستانێکی تر و چ ون بوونێکی تر ببه‌ن ؟ .

11/10/2021



وتارەکانی تری نوسەر