بەرەو چەپەکی زانستی ودیموکراتی سەردەمیانە
پێش نیزیکەی بیست ساڵ من سەرەتاکانی چەمکی چەپی ئەلکترونیم خستەروو (Electronic Left ”E-Left”) وباسم کردن لە خاڵی سەرەکی لەچەندین وتار ودیالوکی جیاواز. ووەکو دەبینین زۆر لە خاڵە باسکراوەکان راستگویی خۆیان سەلماند، وئێستا پێویستە بە فراوانی گرنگترین بنەمای هزری ورێکخراوەیی چەپی ئەلکترونی بەشێوەکی وردتر روون بکەینەوە.
ئەکرێ هەندێ کەس واتێبگەن زاراوەی چەپی ئەلکترونی تەنها گۆرینی دەزگا وپارتەکانی چەپە لەشێوەی ئاسایی خۆی بۆ بەکارهێنانی تەکنلوجیای زانیاری وئەنترنێت! بەتێروانینی من، زۆر لەوە زیاترە، بەلکو ئاراستەکی نوێ یە شێوازەکی زانستی دیموکراتی هاوچەرخ وسەردەمیانە بەخۆیەوە دەگرێت لەبارەی چەمکی چەپ ووتاری سیاسی، ومیکانیزمی رێکخستن وکارکردن، بۆ ئەوەی بگونجێت لەگەڵ پێشکەوتنی تەکنلوجی وزانستی ومافی مروڤ لەبوارە جیاوازەکان، وگۆرانکاری گەورە لە میکانیزمی سەرەدەریکردن وپەیوەندیکردن ورێکخستنی جەماوەر بەهۆی شورشی تەکنلوجی وزانیاری.
گرنگترین بنەمای هزری وسیاسی چەپی ئەلکترونی
وەک هێزی چەپ خەبات دەکەین دژی سیستەمی سەرمایەداری بەشێوەی جیاوازی خۆی، وکاردەکەین بۆ گۆرینی، بەرەو سیستەمی سوشیال دیموکرات کە زیاتر مروڤایەتی ودادپەروەری تێدا هەبێت، بەڵام پسیار لێرە ئەوەیە، ئایە دەتوانین بیگۆرین بەرێگەی پێداگیری حەرفی بە تێکست ووتاری سیاسی ومیکانیزمی کارکردن ورێکخراوەیی کلاسیکی ماوە بەسەرچوو لەناو قالبی جێگیر! کە ناگونجێن لەگەڵ بیرکردنەوەی دیالیکتی وپێشکەوتنخوازی مارکسی وچەپ، لەکاتێک سەرمایەداری لەهەموو بوارەک گەشە دەکات لەهەر کاژمێرەک بەلکو لەهەر خولەکەک! وبەشێوەکی خێرا وکاریگەر خۆی دەگونجێنیت لەگەڵ قەیرانە جیاوازەکان ولێی دەردەچێت وخۆی نوێ دەکاتەوە؟ ئایە ئەکرێ (چەکی زۆر کەون) بەکاربێنین، ومەبەستم لێرە وتار ومیکانیزمی کارکردن ورێکخستن لەو شەرە گەورە وئالوزە وسەرکەوتن مسوگەر بکەین؟ بە بوچوونی من، بەدڵنیاییەوە وەڵام (نەخێر) دەبێت، وبارودوخی ئێستا ئەوەمان پێدەڵێت!
بۆیە پێویستە روو بەرووی سەرمایەداری ببینەوە (بە چەکی) پێشکەوتوو، وزانستی هاوچەرخ ونوێ بوونەوە وگەشەکردنی بەردەوام لەهەموو بوارەک، وسەرکەوتنی بەسەر بێنین. بەهەمان شێوەی کارل مارکس وفریدریک ئەنجلز (کارل وئەنجلز لە پێشەکی چاپی ئەلمانی ساڵی 1872 لە بەیاننامەی شیوعی پاش تەنها بیست وپێنج ساڵ لە نووسینی، ئاماژە دەکەن: ئیمڕۆ ئەو بەرنامە کەون بووە لەهەندێ خالەکانی بەکاریگەری پێشکەوتنی پیشەسازی گەورە لەدوایین بیست وپێنج ساڵ). وبێگومان ئەو پێشکەوتنەی کارل وئەنجلز ئاماژە بۆ دەکەن لەو کاتە زۆر کەم بوو بەبەراورد لەگەڵ پێشکەوتنی گەورەی تەکنلوجی ئێستا، باشە ئێستا بوچوونیان چۆن دەبوو؟ ئەگەر ئێستا لە ژیان دا بان پاش ئەو هەموو گۆرانکاریە گەورەیە؟
زۆر پێویستە لەگەڵ سەردەمی ئێستا بروین ولەگەڵ پێشکەوتنی گەورەی زانستی وتەکنلوجی بەردەوام لەهەموو بوارەکان، وبەباشترین شێوە سوودی لێ وەرگرین وبەکاریبینین لە خەباتمان لەپێناو گۆرین وگەشەپێدان ونوێ بوونەوە، وتازە کردنەوەی وتار وبەرنامەی پارتە چەپەکان، ومیکانیزمی رێکخستن وسەرکردایەتی وهەلسوکەوت لەگەڵ جەماوەر، وروو بەرووبوونەوەی کێشەی ئالوز وگەورە، وکارلێکردنی خێرا لەگەڵ گۆرانکاری خوماڵی وهەرێمی ونێودەولەتی، لەپێناو کاراکردنی دیالوکی نشتیمانی خوماڵی وهەرێمی ونێودەولەتی لەنێو هێزەکانی چەپ، وپێشخستن ونوێ کردنەوەی رێکخستنەکانی چەپ ودامەزراندنی چارچێوە وهاوپەیمانی چەپی دیموکراتی، وپابەندبوون بە گیانی نوێ بوونەوەی زانستی ورێکخراوەیی ومروڤایەتی هزری چەپ لەلایەک وگیانی شورشی تەکنلوجی وزانیاری لەلایەکی تر.
وبەپێی ئەوە، من دەبینم گرنگترین بنەمای هزری چەپی ئەلکترونی، ئەوانەی خوارەوەن:
1. چەپەکی زانستی پشت ببەستێت بە پێشکەوتنی زانستی ومافی ئاقلانەی هزری چەپ ومروڤایەتی ورێکەوتنەکانی مافی مروڤی جیهانی، وسوود وەرگرێت لە لایەنە ئەرێنیەکانی هەموو ئاراستەکانی مارکسی وچەپ وپێشکەوتنخوازی جیاواز، ودان بە فرەلایەنی هزری چەپ بنێت، وهیچ تیوری یان ئایدلوجی ئەژمار نەکات وەک تێکستەکی ئاینی پیروز. هەروەها سوود وەرگرێت لە پێشکەوتنی تەکنلوجی وزانستی ومافەکان لە کاری سیاسی وراگەیاندن وئابوری وکۆمەڵایەتی وروشەنبیری وژینگەیی. وبا بە دەیان چارەسەریمان هەبێت بەکاریان بێنین بۆ پلاندانان وئاراستەکردنی خەباتی چەپ ومیکانیزمەکانی لەپێناو بەدەستهێنانی دادپەروەری کۆمەڵایەتی زیاتر ویەکسانی وئازادی بەئاسویەکی ئیشتیراکی.
2. جێگرەوەی زانستی وئاقلانە بەپێی شتی بەردەست ئێستا ونەک شتی داواکرا !: ئەگەر بەشێوەکی تیوری بیربکەینەوە ئێستا وەکو هەموو چەپخوازەکان بێگومان داواکاریمان دەولەتەکی ئیشتیراکی دیموکراتی یە وسیستەمەکی ناچینایەتی ویەکسانی تەواو تا رادەیەکی گەورە. بەڵام پسیار لێرە ئەوەیە، ئایە ئێستا ئەوە لەتوانا دایە بەپێی بارودوخی بابەتی وخۆیەتی؟ وئایە هەر دەمینیێن لەژێر کاریگەری ئایدلوجیا ودووبارەکردنەوەی رستەی شورشگێری، ولەسەر تیوری قسە بکەین لەجیاتی شێوازی زانستی وچۆنیەتی ئەنجامدانی گۆرانکاری کۆمەڵایەتی گەورە وگشتی، ولەجیاتی کردەوەی پراکتیکی؟
بۆیە چەپی ئەلکترونی هەوڵ دەدات سیاسەت وبەرنامە وجێگرەوەی زانستی بخاتە رو، زیاتر ئاقلانە بن وپەیوەندیان هەبێ بە کێشەکانی جەماوەری زەحمەتکێش وکۆمەڵگا بەگشتی وژیانی ڕۆژانە وگۆرینی بەرەو باشتر هەتا ئەگەر بەشێوەکی سنورداریش بێت، پشت بەستن بە واقیع وتوانای چینەکان وبارودوخی ئێستا وتایبەتمەندی وپلەی گەشەکردنی کۆمەڵگاکان، وپێشهاتە خۆماڵی وهەرێمی ونێودەولەتیەکان ودەستنیشانکردنی ئەرکی پراکتیکی ئەو قوناغە پشت بەستن بە زانستی هاوچەرخ وبیروکەی چەپ وپێشکەوتنخوازی جیاواز.
بۆ ئەوەی چەپ دور نەکەوێت لە ئامانج وبیروکەکانی وتەنها رستەی شورشگێری وکلاسیکی ئامادە دووبارە بکاتەوە، وبمێنتەوە لەناو تێکستی تیوری وشک وکەون. کە بەداخەوە لەلایەن زۆر لە چەپەکان بوونەتە (تێکستی پیروزی وشک) وراستی ئاینی رەها، وبەکەلک هەموو شوێن وکات دێن، وزۆر جار سەرکردەکانی مارکسی وچەپ وهەندێ سەروک حیزب وەکو خوداوەند سەیر دەکرێن.
پێویستە چەپ ئازاد بکرێت لە تێکستە تیوریەکانی رەها وپەرستنی کەساتیەکان بۆ ئەوەی لەو قوناغە تێپەرین، وگەراندنەوەی سەرکردە مەزنەکان وبیرمەندانی چەپ بۆ (خانەی مروڤەکان) پاش ئەوەی کردیانن بە (خوداوەند وپیاوی ئاینی وشێخ)، وئەوە بووە هۆکاری حالەتەکی نەرێنی ووشکبوونی هزری وزیانەکی زۆری بە چەپ گەیاند ورولی لەناو کۆمەڵگا.
گۆرینی ژیانی مروڤ بەرەو باشتر بنەمای چەپی ئەلکترونی یە، هەتا ئەگەر بەهەندێ هەنگاوی سنورادریش بێت بەرێگەی جێگرەوەی واقیعیانە بۆ ئەو قوناغە، وسوود وەرگرتن لە تیوری وبیروکەی چەپ وپێشکەوتنخواز ومروڤایەتی جیاواز بۆ ئەنجامدانی گۆرانکاری بەپێی بارودوخ وگەشەکردنی هەر وڵاتەک، نەک بەپێچەوانەوە، وپێویستە بکەوێتە ژێر پروسەکی رەخنەگرتن وگەشەپێدان ونوێ کردنەوەی بەردەوام هاوکات لەگەڵ پێشکەوتنی زانستی وسیاسی وکۆمەڵایەتی وماف وروشەنبیری وژینگەیی مروڤایەتی.
3. ئەزمونە ئیشتیراکیەکان وچەپخوازەکان: داوای پێداچوونەوەی مارکسیەت وقوتابخانە چەپەکانی جیاواز دەکات وکلتورەکەیان، وهەلسەنگاندنی ئەزمونەکانی ئیشتیراکی وچەپخواز، بۆ نموونە (ئیشتیراکی سوڤێتی، ئەزمونی چینی، ئیشتیراکیەت وچەپی خۆماڵی، ئەزمونەکانی ئیشتیراکی دیموکراتی وبەتایبەتی لە دەولەتە سکاندنافیەکان…هتد). بەشێوەکی زانستی وبەپێی قوناغی مێژوویی وبارودوخی خۆماڵی وهەرێمی ونێودەولەتی ئەو کاتە، وخوێندنەوەی لایەنە ئەرێنی ونەرێنیەکان وشیکردنەوەکی رەخنەگر وزانستی بۆ بیروکە وکەساتیە چەپەکان بۆ سوودوەرگرتن لە لایەنە ئەرێنیەکان ودوورکەوتەوە لە لایەنە نەرێنیەکان.
4. ئامانجی بنیاتنانی دەولەتەکی دیموکراتی سکیولارە بە سیستەمەکی سیاسی وئابوری وکۆمەڵایەتی وژینگەیی دادپەروەرانە، جەخ دەکاتەوە لەسەر رەتکردنەوەی هەموو شێوەکانی چەوساندنی چینایەتی وپشت بەستن بە دەسەڵاتی گەل دەکات، رولی ئاین ونەتەوە جیادەکرێتەوە، لەسەر بنەمای هاولاتیبوونی یەکسان ورێزگرتنی فرەنەتەوەیی ومافی مللەتان بۆ مافی چارەنووس، وسەروەری یاسا ورێکەوتنامەکانی مافی مروڤی نێودەولەتی، رێزگرتنی ئازادیەکان ویەکسانی ودادپەروەری کۆمەڵایەتی، مافی رێکخستنەوە وخۆپیشاندان ومانگرتن وجیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان، دادوەری سەربخۆ وراگەیاندنی ئازاد وکراوە لەسەر هەموو ئاراستە هزری وسیاسی، جەختکردنەوە لەسەر مافەکانی مروڤ ب تێگەیشتنەکی جیهانی دوور لە نەتەوەپەرستی وئاین ورەگەز وئاراستەی سیاسی وهزری، دژایەتی سزای لەسێدارەدان، ودوورکەوتنەوە لە هاوپەیمانەتی لەگەڵ حکومەت وهێزی دیکتاتوری وئاینی ونەتەوەپەرست کە دژی مافی مروڤن.
5. بەشێوەکی سەرەکی بەرنامە وسیاسەتەکانی ئاراستەی کرێکار وزەحمەتکێشان وچینە بندەستەکان دەکات، وگەنجان وچینەکانی تینوو بۆ گۆرین ونوێ کردنەوە وداپەروەری ویەکسانی ناو کۆمەڵگا. ووەک قوناغەکی چاکسازی داوای سیستەمەکی ئابوری داپەروەرانە وروون دەکات ودەولەت خۆشگوزەرانی ویەکسانی، بەرێگەی سیاسەتی ئابوری جیاواز وکەرتی گشتی وهاوکار وتێکەڵ وتایبەت بەپێی بەرێوبردنی گشتی ئابوری وگرنگیدان بە دەولەت لەبواری پلاندانانی ئابوری مەلبەندی لەژێر سەرپەرشتی دیموکراتی جەماوەری. پشت بەستن بەباج وەرگرتن وداپەروەری کۆمەڵایەتی وبیمەکردن وهاوسۆزی کۆمەڵایەتی گونجاو ونەهێشتنی هەژاری ویەکسانی دەرفەت ونەهێشتنی بێکاری وگەشەپێدانی توانای مروڤایەتی وبەکارهێنانی زانستی بۆ سەرچاوەکان، خوێندنی بێ بەرامبەر وتەندروستی وچاودێری کۆمەڵایەتی وگشت خزمەتە سەرەکیەکان وبەشدارکردنی هەمووان لە سامانەکانی کۆمەڵگا ومسوگەرکردنی ئاستەک وکوالیتیەکی ژیانی گونجاو بۆ هەموو هاوڵاتیان.
خەباتی زاراوەیی، هاودژ نییە لەگەڵ خەباتی بەردەوام لەپێناو گۆرین بەرەو سیستەمەکی سیاسی – ئابوری یەکسان ونەهێشتنی جیاوازیە ئابوریەکان لەناو چینەکانی کۆمەڵگا، وبەدیهێنانی داپەروەری کۆمەڵایەتی. سروشت وبناماکانی سیستەمی سیاسی وئابوری کە لەپێناوی خەبات دەکەین جیاواز دەبێت بەپێی تایبەتمەندی وسروشتی هەر وڵاتەک، وهاوسەنگی چینایەتی وسیاسی وبارودوخی خۆماڵی وجیهانی.
6. چەپەک دووربێت لە توتالیرزم باوەری بە پروسەی دیموکراتی وفرەحزبی وگواستنەوەی ئاشتیانەی دەسەڵات هەبێت، وگۆرینی هێواش بەرەو سیستەمەکی دادپەروەرانەتر بەپێی بوچوونەکانی جەماوەر، بەشێوەکی داهێنەر کۆبکاتەوە لەنێوان دیموکراسی ویەکسانی ودادپەروەری کۆمەڵایەتی وسکیولاریزم، ودژی هەموو جورەکانی دیکتاتوریەت بێت وهەر زەوتکردنەکی دەسەڵات، ودژی چەمکی یەک چین یان حزب بێت، وشێوازی هەمەجوری خەباتی جەماوەری ودیموکراتی بگرێتە بەر ئەگەر لە دەسەڵات بێت یان لە ئوپوزسیون، ورێز لە بوچوونی دەنگدەران بگرێت لە کەش وهەوایەکی دیموکراتی ویەکسانی بۆ هەموو حزبە سیاسیەکان بەپێی حالەتی هەر وڵاتەک.
7. کاربکات لەپێناو دامەزراندن وبەهێزکردنی یەکێتی وسەندیکای کرێکاران بەشێوەکی پیشەیی وسەربخۆ، بەرگریکردن لە مافی کرێکاران وزەحمەتکێشان وهزری نێودەولەتی ورێکەوتنی ئازادی سەندیکاکان وپاراستنی رێکخستنی سەندیکاکان، ونەکرێنە شوێنی سیاسی وحیزبی وبەشەک لە ناکوکیەکان، بەڵام ئەکرێ بوچوونی سیاسی جیاواز هەبێت لەناو سەندیکاکان کاربکەن پێکەوە لەپێناو بدیهێنانی ئامانجی پیشەیی هاوبەش.
کەوتنی سەندیکاکان ویەکێتیە پیشەیەکان لەژێر دەسەڵاتی حیزبەکان وکاریگەریەکانیان فاکتەرەکێ نەرێنی یە ولاوازیان دەکات، ودەبێتە هۆی ناکوکی ناوخۆیی وسەپاندنی ئەجیندای حیزبی تەسک وپەیابوونی ناکوکی حیزبی ناوخۆیی ودەرەکی بەهۆی هەلۆستی زۆرینەی لایەنە چەپە کلاسیکیەکان، کە هەتا ئێستا لەگەڵ کاری هاوبەش نین لەنێوان رێکخراوە جەماوەری وسەندیکاکان.
8. داوای یەکسانی تەواو بۆ ئافرەت وجوداکاری ئەرێنی، وتەرخانکردنی بەشی (کوتا) لە دەزگاکان بۆ ئەوەی یەکسانی تەواو دروست ببێت، لەناو هەموو دەزگای جەماوەری وسەرکردایەتی وچالاکی جیاواز، وهەندێ میکانیزمی هەبێت بۆ ئەوەی ئافرەت پوستی سەرکردایەتی وەرگرێت وتواناکانی پێشبخات، وهەروەها دامەزراندنی یەکێتی سەربخۆی ئافرەتان بەپێی رێکەوتنی نێودەولەتی پەیوەست بە ئافرەتان. زۆرینەی هێزە چەپەکان هەتا ئێستا نێرینەن تا رادەکی گەورە، ورولی ئافرەت سنوردارە بەشێوەکی بەرچاو لە ئاستەکانی سەرکردایەتی.
خەبات لەپێناو بەدیهێنانی یەکسانی تەواو لەنێوان ئافرەت وپیاو مەرج نییە پەیوەست بێت بە گۆرینی سیستەمی سەرمایەداری ودامەزراندنی سیستەمی ئیشتیراکی وسنوردارکردنی بە رەهەندی چینایەتی، بەلکو ئەکرێ ئێستا زۆر چاکسازی بکرێت وبەپێی ئامارەکان زۆرینەی ئەو دەولەتانەی ئافرەتان توانیانە زۆر ماف بەدەست بێنن وپلەی پێشکەوتووی یەکسانی کە هەتا ئێستا دەولەتی سەرمایەدارین، بۆ نموونە دەولەتە سکاندناڤیەکان.
9. جیاکردنەوەی رولی ئاین لە دەولەت: چەپی ئەلکترونی رولی ئاین لە دەولەت جیادەکاتەوە لەگەڵ مسوگەرکردنی ئازادی ئاینی وبیروباوەر، ورێزگرتن لە ئازادی بیرو ورای ئاینی کەسایەتی جەماوەر وپەیوەندی لەنێوان مروڤ وئاین، بێ ئەوەی بەزۆر پەسەند بکرێت لەسەر کەسانی تر. پێویستە دەولەت سکیولار بێت ولەسەر یەک دووراتی بێت لەگەڵ هەموو ئاینەکان، وپشتگیری دەزگا ئاینیەکان بکات وەک رێکخراوی جەماوەری بەشێوەکی یەکسان بەپێی پلە وئاستی ئاین لەناو کۆمەڵگا. بۆیە پێویستە دەزگای ئاینی لەژێر سەرپەرشتی دەولەت بێت، وکارمەندانی ئاینی لەناو دەزگای حکومی پەروەردە بکرێن، لەگەڵ قەبوڵکردنی فرەئاینی وفرەهزری ورسواکردنی توندوتیژی ووشکباوەری وسەپاندنی دەسەڵاتی ئاین لەناو کۆمەڵگا.
ئاین تەماشە ناکرێت وەک کێشەکی هاودژی سەرەکی بەلکو بەرهەمی بارودوخی ئابوری وسیاسی وکۆمەڵایەتی وروشەنبیری ومێژووی یە وکاریگەریەکانی، بۆیە پێویستە خۆمان دووربخەین لە دژایەتیکردنی توندی ئاینی جەماوەر، بەلکو دیالوکەکی ئاقلانە وئارام هەبێت لەبارەی ئاینەکان، وخوێندنەوەی کلتوری ئیسلامی وئاینەکان بە تێروانینەکی زانستی چەپخواز وبەرچاوکردنی لایەنە ئەرێنیەکان وسوود وەرگرتن لێیان بۆ گۆرینی کۆمەڵایەتی، ورەخنەگرتنی زانستی بۆ لایەنە نەرێنیەکان بەپێی بارودوخی مێژوویی، بەشێوەک کاریگەریەکی ئەرێنی هەبێت لەسەر جەماوەری باوەردار بەپێی سروشتی هەر وڵاتەک.
هێزی ئاینی توندرەو ئەگەر ئیسلامی بێت یان مەسیحی یان یەهودی وکاربکەن بۆ سیستەمی دیکتاتوری ئاینی هێزی پاشکەوتنخوازن وئاین بەکاردێنن بۆ بەرێوەبردنی ئەجینداکانیان کە پاشکەوتوون ودژی هزری چەپ ودیموکرات ومافی مروڤن، وپێویستە لەدژیان راوەستین ورسوایان بکەین بەهەموو شێوەیەک. ولەهەمان کات، پێویستە کاربکەین لەگەڵ هەموو بوچوونە ئاینیە چاکسازەکان وئاشتیخوازەکان، ئەوانەی بەشێوەکی نوێ ئاین وکلتوری ئاینی دەخوێننەوە، وخۆیان دەگونجێنن لەگەڵ پێشکەوتنی هزری وزانستی ومافی مروڤ ودوورن لە وشکباوەری ئاینی.
10. فرەلایەنی دەزگای چەپ وهاوپەیمانی وکاری هاوبەش: زۆر لە هێزەکانی چەپ بەشێوەکی گشتی توشی دووبەرەکی وپەرت وبڵاوبوون بوونە وسەرقالی ناکوکی ناوخۆیی ودژایەتی یەکترین ولەناو (جەنگی سارد) دان لەگەڵ یەکتری، وجورەکی (تائیفەگری سیاسی وشکیان) هەیە! وجەخت دەکەنەوە لەسەر جیاوازی پەیوەست بە پلانی ستراتیجی ماوە درێژ، وهەندێ هێزە چەپ دژی هەر بوچوونەکی تری چەپی جیاوازن، ولە زۆر جار بەخائین ناویان دەبەن، ودژی هەر جورەکی کاری هاوبەشن لەگەڵیان. سەرەرای خاڵی هاوبەش لەنێوان زۆربەی هێزی چەپ وخاڵی جیاوازی سنوردار لەنێوانیان. وبەتێروانینی ئێمە قەبولکردنی جیاوازی هزری دیاردەکی تەندروستە ووتاری سیاسی پێشدەخات.
بۆیە چەپی ئەلکترونی باسی کار وخەبات دەکات لەچارچێوەی بزاڤەکی چەپی کۆمەڵایەتی فراوان، بەمەبەستی بەهێزکردنی رولی بوچوونی چەپی پێشکەوتنخواز لەناو کۆمەڵگادا بەشێوەکی گشتی، دوور لە چارچێوەی حیزی تەسک توندرەوی حیزبی وکەسایەتی، وهەبوونی حیزب وهاوپەیمانێتی چەپی فرەلایەن. وکاری هاوبەش لەنێو هێزی چەپ وپێشکەوتنخواز ومروڤایەتی بووتە داواکاریەکی جەماوەری لەسەر ئاستی جیهان.
پێویستە ئەزمونی هاوپەیمانێتی وکاری هاوبەش لەجیهان وناوچەکە بخوێنین وگرنگی پێبدەین، وسوودی لێوەرگرین وبەپیێ بارودوخی هەر وڵاتەک جێبەجێی بکەین، وکاربکەین لەسەر ئاستی ناوخۆیی ودەرەکی بۆ نەهێشتنی ئاسەواری توندرەوی رێکخراوەیی وچارچێوەی حیزبی تەسک، وبەمای هزری وسیاسی نوێ بکەینەوە وجەخت بکەین لەسەر هاوپەیمانێتی وکاری هاوبەش، وپێویستە باوەریمان هەبێت چارەنووسی بزاڤی کۆمەڵایەتی فراوانی چەپ وگۆرینی ژیانی چینە زەحمەتکێشەکان وکۆمەڵگا بەشێوەکی گشتی بەرەو باشتر گرنگترە لە بەرژەوەندی رێکخستنەکی چەپی دیاریکراو.
هەروەها گرنگە، هێزەکانی چەپ کاربکەن لەئایندە کاربکەن (بێ تێکەلکردنی ئالاکان) بەپێی خالی هاوبەشی دیاریکراو لەگەڵ بوچوونی سیاسی وهزری دیموکراتی وسکیولەر ومروڤایەتی تری جیاواز لەپێناو گۆرینی سیستەمە دیکتاتوریەکان وروو بەرووبوونەوەی وشکباوەری ئاینی ونەتەوەیی ودامەزراندنی سیستەمەکی دیموکراتی ودابینکردنی ئارامی وخزمەتگوزاری وەک بەرنامەکی دیموکراتی. وپێویستە هەندێ تەکتیک وهاوپەیمانێتی دیاریکراو بەکاربێنین بەپێی هەر قوناغەک وبەپێی بارودوخی هەر کۆمەڵگایەک وهاوسەنگی هێزی چینایەتی، وپێویستە دیالوک بەردەوامبێت لەگەڵ هەموو هێزەکانی چەپ لسەر ئاستی جیهان.
گرنگترین بنەمای رێکخراوەیی چەپی ئەلکترونی:
ئاراستەی جیهانی بەشێوەکی گشتی بەرەو ئەنترنێت وبەرنامەکانی یە لەبواری جیاواز. وبەپێی ئامارەکان بەکارهێنانی ئەنترنێت لە زیادبوونەکی بەردەوامە هەتا لە وڵاتەکانی جیهانی سێیەمیش، وبووتە بەشەکی سەرەکی بۆ بەرێوبردنی کارەکانی کۆمەڵگا، بەهۆی پێشکەوتنی زانستی گەورە وتۆری ئەنترنێت وتۆرە کۆمەڵایەتیەکان بوونەتە (دەسەڵاتی پێنجەم) لەزۆرینەی کۆمەڵگاکان، وبوونە هۆی:
ڕ. پەیابوونی شێوەی نوێی وشیاری وشێوازی دەربرین.
ب. تێروانینی جەماوەر بۆ گۆرین ومیکانیزمەکانی.
ت. زۆرینەی جەماوەر دەتوانن بەشێوەکی ئازاد پەیوەندی بکەن.
پ. ئارستەکردنی بابەتی زۆر هەستیار بەشێوەکی ئاشکرا، وبەشداریکرن وکارلێکردن بۆ پێکهێنانی راستیەکان.
ج- تێپەرکردنی چارچێوەی مەڵبەندی وداخراو، وسنوری جوگرافی وئەمنی ورێکخراوەیی نەتەوەیی وئاینی…هتد.
ح- بڵاوکردنی گیانی رەخنەگرتنی ئاشکرا بێ هیچ ئاستەنگ.
خ- کاراکردنی تواناکان لەناو بوشایەکی فراوان پاش ئەوەی لەناو حالەتەکی چەقبەستو بوون.
د- بەرزکردنەوەی ئاستی وشیاری وبەدواچوون وحەزی گۆرین، وگەشەکردنی وشیاری دیموکراتی بەرێگەی خستنەروی چەندین را وبوچوون وکارلێکردن لەگەڵیان وقەبولکردنی فرەلایەنی هزری وسیاسی لەسەر ئاستی خۆماڵی وهەرێمی وجیهانی.
ئەو پێشکەوتنە گەورە لە بواری وشیاری وزانیاری ودیموکراسی وزەلالی وشێوازی دەربرین ورەخنەگرتن بووە هۆکار زۆر کەس نەبنە ئەندام لە رێکخستنە کلاسیکیەکان، چۆنکە چەمک وبیرکردنەوەیان لەبارەی رێکخستن گۆراوە، وبەشێوەکی گشتی دوور دەکەون لە رێکخستنە کلاسیکیەکان وەکو حیزب ورێکخراوە چەپەکان، کە هەتا ئێستا تا رادەکی گەورە سیستەمی بیروکراتی ومەلبەندی ومیکانیزمی کار ورێکخستنی کەون بەکاردێنن.
هەندێ لەو حیزب ورێکخراوە چەپەکان، لەبەر میکانیزمی کەون بەشێوەکی گشتی خەلک روویان لێَناکات بۆ ئەندامەتی وبتایبەتی گەنجەکان، ورێژەی تەمەنیان 60 ساڵ وزیاترە! وتەنها سەرکردەیان هەیە بێ بنکەی جەماوەری.
نەوەی نوێ دژی کاری حیزبی وبەهاکانی چەپ نییە، بەلکو ناتوانێ کاربکات بەپێی میکانیزم وشێوەی رێکخستنی حیزبی کەون وخۆی لەناویان نابێنێت. ئێستا دەبینین زۆرینەی گەنجان خۆیان رێکدەخەن بەشێوازی نوێ وهاوچەرخ، بەرێگەی بەکارهێنانی ئەنترنێت وتۆری کۆمەڵایەتی، وزۆر زیاتر کاریگەریان هەیە لەسەر واقیعی کۆمەڵایەتی لە حیزبە چەپەکان، چۆنکە بەشێوەکی فراوان دەربرین لە خۆیان دەکەن وباسی سەرپێچیەکان دەکەن وگەشەپێدان ودیالوک ورەخنەگرتن بێ هیچ ئاستەنگی هزری یان رێکخراوەیی، بەو شێوەی لەگەڵیان دەگونجێت.
ئێستا روشەنبیری ووتارەکی سیاسی ومیکانیزمی رێکخستنی تایبەت بەخۆیان هەیە، لەناو گروپی ئەلکترونی هەمەجور، بۆ نیزیکردنەوەی بوچوونەکان ودەستنیشانکردنی داواکاریەکانی جەماوەر وخەبات ونەرازیبوون، وبوونەتە بزاڤی سیاسی وکۆمەڵایەتی هەمەجور بە سەرکردایەتی گەنجان. سەرەتا ئەوە لە (بەهاری عەرەبی) دیاربوو کە من ناومنان (شورشەکانی چەپی ئەلکترونی نارێکخستوو) لە وتارەک بڵاوم کردەوە لە 2011، لەبەر بەکارهێنانی تەکنلوجیای نوێ وشێوازی نوێی کۆکردنەوەی جەماوەر بەپێی پێشکەوتنی زانستی وتەکنلوجی، وئارستەکردنی داواکاری چەپخوازی روون، وسەرکوتووتر بوون لە حیزبە کلاسیکیەکان ولەوانەش چەپخوازەکان.
خۆپێشاندان ونەرازیبوون وچالاکی جیاواز….هتد. لەسەر زەمین بنەمای هەر گۆرانکاریەکی سەرەکین، بەڵام ئەنترنێت وتۆری کۆمەڵایەتی ئێستا گرنگیەکا گەورەیان هەیە، ورولەکی سەرەکییان هەیە لە پێکهێنانی وشیاری وکۆکردنەوەی جەماوەر ورێکخستن ونەرازیبوون، وپشتگیری چالاکی مەیدانی جەماوەر، وتوانای گەورەی هەیە بۆ خەبات وجولانەوە سەرەرای شوێن وکات وبەکەمترین تێچوو.
ئەنترنێت وشورشی زانیاری وپەیوەندیکردن وتۆری کۆمەڵایەتی بوونە هوی پەیاکردنی جیهانەکی دیموکراتی زەلال وکراوە وزۆر گەورە، وبوونە بزوێنەری سەرەکی نەرازیبوونەکان، وکاریگەری گەورەیان هەبووە لەسەر گەشەکردنی هزری کارگێری ورێکخراوەیی وشێوازی سەرکردایەتی، بەرەڤ زەلالی زیاتر ونامەرکەزیەت ومرونەت.
هەروەها بوونەتە هوی دووبارە دارشتنی چەمکی (رول ودستتێوەردانی جەماوەر) وپەیوەندی لەگەڵ کۆکردنەوەی جەماوەر وبەدەستخستنی زانیاری ودەنگ وباس بۆ هەر شوێنەکی جیهان. وبووە هۆی بەجەستکردنی هێزی نەرازیبوونی جەماوەری وفشاری رای گشتی جەماوەر، وبەشێوەکی گشتی بووە هۆی پەیابوونی هەندێ بوچوونی دیاریکراو بەپێی هێزی خاوەن وسەرپەرشتانی تۆرە کۆمەڵایەتیەکان وراگەیاندن وسەتەلایتەکان، کە توانای رێکخستنەوە وکونترولیان هەیە لەسەر بزاڤە جەماوەریەکان وسوود وەرگرتن لێیان بۆ مەبەستی سیاسی …هتد. وبەشێوەکی گشتی هێز ودەزگای راسترەون ودژی داواکاریە راستەکانن.
ولێرە رولی چەپی ئەلکترونی دێت، بۆ رێکخستنەوەی جەماوەر ونەرازیبوونەکان…هتد. وئاراستەکردنیان بەرەو رێگای راست لەجیاتی ئەوەی لەژێر کاریگەری هێزە دژبەرەکانی چەپ وجەماوەر بن. بەرێگەی پێشکەوتن ونوێ کردنەوەی میکانیزمی رێکخستن وکارکردن هاوکات لەگەڵ بەکارهێنانی ئەنترنێت بەشێوەکی کاریگەر وزیرەکانە وشورشی زانیاری وپەیوەندیکردن بۆ خزمەتکردنی خەباتی جەماوەر وبەهێزکردنی رولی هێزە چەپکان وپێشکەوتنخوازەکان.
وبۆ بەدیهێنانی ئەوە، وچارەسەرکردنی جیابوونەوە ودوورکەوتنەوەی گەورە لەنێوان نەوەی نوێ ورێکخستنەکانی چەپ، چەپی ئەلکترونی پێشنیاری گەشەپێدان وپەرەپێدانی زانستی گەورە دەکات لەبواری میکانیزمەکانی کارکردن وخەباتکردن ودیموکراسیکردن وبەشدارکردنی ئەقلی بەکۆمەڵ بۆ بەرزترین ئاست، وخۆ گونجاندن لەگەڵ بارودوخی ئێستا، بەرێگەی:
1. شێوازی نوێی رێکخستنەوە: دوور لە شێوازی کلاسیکی وکونترولی دەسەڵات لەلایەن سەرکردەکان بەرەو سیستەمی ناوخۆیی ومیکانیزمی رێکخستنی دیموکراتی نوی وبەمرونەت وەک جورەک لە (هاوپەمانێتی یان تۆری یان سیستەمی فیدرالی) کە مەلبەندی نین لەروی کارگێرییەوە، ورێژەکی زۆری سەربەخۆیی ونامەرکەزیەت ودیموکراسی تێدا هەبێت، وئازادی هەبێت بۆ رێکخراوە حزبی وجەماوەریەکان وشێوازی جیاوازی رێکخستن وسیاسەتکردن لەسەر ئاستی هزری وجوگرافی وهەرێمی…هتد. وبەخشینی دەسەڵات وهەمئاهنگی لەهەموو بوارەکان. وپێویستە دەسەڵاتی زیاتر بدرێتە رێکخراو وگروپە جیاوازەکان بۆ دارشتنی سیاسەت وبەرنامەکان وپلانی کارکردن بەپێی پێویستی هەر ناوچەک، وهەر گروپەک. وپێویستە چەمکی نوی بەکاربێنین لەبواری کارگێری ولێکۆلینەوەی زانستی وپێشکەوتنی تەکنلوجی بۆ نوێ کردنەوەی میکانیزمی بەرێوەبردن وپەیوەندیکردنی ناوخۆیی ودەرەکی. وپێویستە ئەو شێواز ومیکانیزمانە مرونەتیان تێدا هەبێت وبەردەوام نوێ بکرێنەوە بەپێی پێویستیەکان، وبەپێی:
ڕ. پێشکەوتنی تەکنلوجی وزانیاری ومافەکان.
ب. پلەی گەشەکردنی دیموکراسی یاسی ویاسایی.
ت. ئاستی ئازادیەکان وتوانای کاری رێکخراوەیی لەناو هەر کۆمەڵگایەک، ئەگەر بەشێوەکی نهێنی یان ئاشکرا بێت.
پ. چارچێوەی کاری رێکخراوەیی خۆماڵی وهەرێمی وجیهانی.
ج- جوری کێشە ئاراستەکراوەکان ولایەنەکان، بۆ هەلبژاردنی جوری رێکخستنەوە.
ح. کار وپێویستی رێکخراوەکان وقەوارە وگروپە جیاوازەکان.
خ. بنیاتنانی پەیکەری رێکخستنەوەی تایبەت بۆ ماوە وحالەتی دیاریکراو.
د- خوێندنی ئاستی کاریگەری وهەلسەنگاندنی کارکردن وەک رێکخراوی چەپی سەربخۆ، یان کارکردن بەشێوەکی تاک یان قەوارە یان بزوتنەوە یان هاوپەیمانێتی لەناو کۆمەڵگا. وپێویستە شێوەکی پێشکەوتنخوازی هەبێت وبوچوونی هەمەجور ولەوانەش بوچوونی چەپ، بەپێی هاوسەنگی چینایەتی وحالەتی سیاسی هەر وڵاتەک. بۆ نموونە ئەزمونی (بیری ساندرز) ی چەپخواز لەناو حیزبی دیموکراتی ئەمریکا. وپێویستە بزنین کامەیان باشترە وگونجاوترە بۆ بەهێزکردنی رولی چەپ لەناو کۆمەڵگا دا.
ژ. پێویستە وشیاربین لەکاتی هەلبژاردنی ناوی رێکخراو وحیزب وتۆرە چەپەکان بەپێی گەشەکردنی کۆمەڵگاکان وهاوسەنگی چینایەتی وسیاسی وتایبەتمەندی هەر وڵاتەک وگۆرینی زۆر ناوی ئێستا، ودوورکەوتنەوە لەو ناوانەی کاریگەری نەرێنیان هەبێت. وشەی کومونیست، ئیشتیراکی…هتد، مەرج نییە رامانی چەپ وراستی رێکخستنەک بسەلمێنیت. کاری جەماوەری لەسەر ئەرز وبەشداریکردنی لە گۆرینی ژیانی کرێکار وزەحمەتکێشان وکۆمەڵگا بەگشتی بەرەو باشتر، بنەمای هەر هەلسەنگاندن وراستگویەکە بۆ هەر رێکخستنەکی چەپ. وسەرباری کاریگەری نەرێنی پروپاگەندەی دژی چەپ، وکاریگەری روخانی (کەمپی ئیشتیراکی) کە پێویستە ڕەچاو بکرێت.
2. بنەمای ئەندامەتی ومافەکانی ئەندام: چەپی ئەلکترونی سیاسەت ومیکانیزمی نوێ دەخاتە روو لەبارەی ئەندامەتی، بۆ ئەوەی ئەندام زیاتر کاریگەری هەبێت وسیاسەت وبەرنامە دارێژیت، وئازاد بێت لەکارکردن بەپێی بوچوونی هزری وسیاسی، کە ئەکرێ هاوتابێت لەگەڵ هەموو یان بەشەک لە سیاسەتەکانی حیزبی چەپ، وبەهێزکردنی لایەنگری ئەندامەکان وهەستکردن بە بەرپرسایەتی سیاسی ورێکخراوەیی، ودوورکەوتنەوە لە مەرکەزیەت وسکرتاریەتی رێکخراوەیی ودسپلینی حیزبی توند، وپێویستە رێکخستنەکانی چەپ ئارەزومەندانە بێت بەپێی دسپلینی خۆیەتی ونەک دەزگای لەشکەری بێت.
وداوای هەلوەشاندنەوەی هەر رێسایەک دەکات ئاستەنگ بێت بەرامبەر مافی دەربرینی ئەندامان لەناو ودەرەوەی رێکخستنەکانی چەپ، وپێویستە ئازادی تەواویان هەبێت بۆ دەربرینی بوچوونی چەپ وسیاسی بەشێوەکی گونجاو، وبەشداریکردنی کاریگەر لە دارشتن وپەسەندکردنی سیاسەتە حزبیەکان، و هەلوەشاندنەوەی چەمک وخاڵی وەکو:
ڕ. دەربرینی بوچوونت بکە لەناو دەزگای حیزبی یان بلاوکراوەی حیزبی ناوخۆیی یان بەرێگەی نامەیەک بۆ سەرکردایەتی حیزب.
ب. جێبەجێ بکە پاشان گەنگەشە بکە.
ت. گوێ گرتنی کوێر وپولایین.
پ. لایەنگری ئەندامەکان بۆ دەسەڵاتی سەرکردایەتی کە تەنها سەرکردایەتی بیر دەکاتەوە وهەڵدەستێ بە شیکردنەوە ودەرکردنی بڕیار وپێویستە ئەندامەکان بڕیارەکان جێبەجێ بکەن بێ نەرازیبوون.
ج. دەستخستنی پوستی حیزبی بەپێی لایەنگری بۆ سەرکردایەتی.
ح…………..
ئەو شتانە پێش دەیان ساڵ گونجاو وقەبولکراو بوون، بەڵام ئێستا گشتی ولاوازن لەروی دیموکراتییەوە وزۆر کەون بوونە، وکاریگەری زۆر نەرێنییان هەیە، وگەنجان دوور دەخەنەوە لە حیزبەکانی چەپ. ئێستا وەکو دەبینین لەماوەی چەند خولەکەک گەنجان دەتوانن پوست بلاوبکەنەوە لە تۆرە کۆمەڵایەتیەکان، ولەسەر ئەنترنێت ودەربرین لە بوچوونیان دەکەن وبەشێوەکی ئازادانە گفتوگو دەکەن ودەگەنە ژمارەکی زۆری خەلک، لە کاتێک زۆربەی رێکخراوەکانی چەپ رێگایان پێنادەن بەشێوەکی ئازادانە دەربرین بکەن وداوایان لێدەکەن چاوەرێ بن تاکو کۆبوونەوەی دەزگای حیزبی پاش حەفتەیەک یان مانگەک، یان بلاوکردنەوە لەناو بلاوکراوەی حیزبی ناوخۆیی، یان بەرێگەی نامەیەک بۆ سەرکردەی حیزبی وبەشێوەکی نهێنی! وتەنها دەگەنە ژمارەکی کەمی خەلک وهەتا ناگەنە هەموو ئەندامانی حیزیش!. ئەژمارکردنی گەنگەشە وگفتوگوی سیاسی وهزری وەک کارەکی ناوخۆیی رێگرە بۆ جەماوەری چەپ بۆ ئەوەی ئەو هزر وبوچوونانە بزانێت لەناو رێکخستنەکانی چەپ وهەلسەنگاندنی بۆ بکات وبوچوونی فەرمی ناگاتە جەماوەر. ولەئەنجامدا، چاودێری جەماوەری وکارلێکردن لاواز دەبێت، ودەبینە تائیفەی چەپی-ئاینی داخراو!
وەک کەسانی چەپخواز، زۆر شت دەخەینە روو بۆ کۆمەڵگا، وداوای دیموکراسی وفرەلایەنی وزەلالی وهەلبژاردنی راستەوخو دەکەین، وبەشدارکردنی جەماوەر لە بڕیار وئازادی تاک وگشتی، ومافی دەربرینی ئاشکرا وجیاوازی وبوچوونی بەرامبەر وراگەیاندنی کراوە وهەمەجور …هتد. بەڵام هەروەها گرنگە پسیاری خۆمان بکەین، ئایە ئەو شت ومافە سەرەکیانە وزۆر گرنگانە بەردەستن بۆ ئەندامانی رێکخستنەکانمان، وتا چ رادە جێبەجێ دەکرێن، ورەنگ دەدەنەوە لەناو کاری رێکخراوەیی وسیاسی وهزری؟؟! هاودژی وکەم وکورتی وکەمترخەمی گەورەمان هەیە، وپێویستە پێداچوونەوە بکەین ونوێ کردنەوە وگەشەپێدان بکەین. وبۆیە گرنگترین بنەمای ئەندامەتی ومافی ئەندامان، بەپێی چەپی ئەلکترونی، ئەوانەی خوارەوەن:
ڕ. ئەندامەتی پەیوەستە بە چەمکی هاوپەیمانێتی وهاوکاری وکاری هاوبەش بۆ بەدیهێنانی هەندێ ئامانجی دیاریکراو، ونەک بە دەسەڵاتەکی ناوەندی. ئەندام رولی سەرەکی هەیە لە دارشتنی سیاسەتی گشتی حیزب، بەشداریکردنی ئەندام وکادیرانی حیزب لە دارشتنی ساسەتی حیزب لە بنکەوە بۆ سەرکردایەتی شتەکی زۆر گرنگە. وپێویستە توانا ومیکانیزم وبارودوخی گونجاو هەبێ لەناو حیزب بۆ ئەوە کارە ، وپێویستە ئەندامان هانبدەن خۆیان پێشبخەن وشیرکردنەوە وداهێنان بکەن لەناو ریزەکانی حیزب، سەرەرای گونجانی بوچوونیان لەگەڵ وتاری فەرمی یان نە، وپێویستە خەبات بەهێز بکرێت لەسەر هەموو ئاستەکان وسوود وەرگیرێت لە دەستپێشخەری ئەندامەکان.
ب. هەلبژاردنی شێوە وپلەی هەمەجوری ئەندامەتی بەمرونەت (کارا، هاوسوزی، کاتی، …هتد) بۆ ئەوەی هەر کەسەک کاری حیزبی بکات بەپێ بارودوخی کەسایەتی ژیانی، وبەپێی گەشەکردنی زانستی وماف وجورەکانی رێکخستن.
ت. هێلی گشتی رێکخستن بکرێنە رێنیشاندەرێک وکارکردن بەپێی ئەو هێلانە.
پ. دەربرینی ئاشکرا لە بوچوون لەناو ودەرەوەی رێکخستنەکان بەشێوەکی شارستانی وکاریگەر، وبەشێوەکی گونجاو وبێ ئاستەنگ یان ترس یان دوودلی.
ج. ئەندام مافی هەیە بەشێوەکی تەواو وئاشکرا رەخنە لە سیاسەتەکانی فەرمی حیزب بگرێت.
ح. ئەندام مافی هەیە ئەو سیاسەتە فەرمیانە جێبەجێ نەکات ئەگەر قەناعەتی پێ نەبێت.
خ. مافی هەلبژاردن وخۆ کاندیدکردن بۆ دەزگاکانی رێکخستن، وهەروەها بەشداریکردن لە دوورخستنەوەی ئەندامانی سەرکردایەتی ئەگەر نەیانتوانی ئەرکەکانیان جێبەجێ بکەن.
د. مافی (ئەندامەتی لێکدراو). ئەندام دەتوانی ببێتە ئەندامی زیاتر لە حیزبەکی یان رێکخستنەکی چەپ لەهەمان کات. ئەکرێ لەگەڵ حیزبەکی چەپی گشتی کاربکات ولەهەمان کات لەگەڵ حیزبەکی تری چەپ بکات جەخت لەسەر ژینگە بکاتەوە.
ژ. مافی دروستکردنی کوتلە لەناو حیزب ومافی بەکارهێنانی کەنالەکانی حیزب وراگەیاندنی حیزب یان راگەیاندنەکی تایبەت بەخۆی هەبێت بۆ دیارکردنی سیاسەتەکانی وجیاوازی لەگەڵ هێلی فەرمی حیزب.
ر. بەکارنەهێنانی شێوازی خائینکردن ودوورخستنەوە لەگەڵ ئەندام لەبەر جیاوازی هزری وسیاسی.
ز. هەلوەشاندنەوەی سزای دەرکردن لە حیزب چۆنکە جورەکی (سێدارەدانی سیاسی ورێکخراوەیی) یە، وپێویستە هەندێ سزای سووکتر هەبێ وەکو (سڕکردنەوەی تەواو) بۆ ئەوەی کەرامەتی سیاسی ومروڤایەتی ئەندام پارێزراو بێت ودەرفەتی بدەنێ بۆ گۆرین، وپێویستە دەرچوون لە حیزب بەشێوەکی ئارەزومەندانە بێت هەروەکو ئەندامەتی. سزای دەرکردن زۆر رەقە وئەکرێ هەندێ جار بەکاربێت بۆ تەێفیەکردنی حیساباتی سیاسی لەلایەن هەندێ سەرکردەی نەفس نزم.
س. پێشخستنی میکانیزم ورێسای ئەندامەتی ئەلکترونی، تێپەربێت لە شێوازی کلاسیکی ئەندامەتی ووڵات ورەگەزنامە وشوێن وتەمەن…هتد. بەڵام پێویستە لایەنە ئەمنی بەڕچاو وەرگیرێت.
ش. دۆزینەوەی میکانیزم وسیاسەتی دیموکراتی بە مرونەت بۆ مامەلەکردن لەگەڵ کەسانی چەپی سەربخۆ وسوود لە تواناکانیان وەرگیرێت بەشێوەکی گونجاو، وبەشێوەکی نەرێنی تەماشە نەکرێن یان مامەلەیان لەگەڵ بکرێت بەشێوەکی ناشیاو.
3. هەمەجوری دەزگاکان ومافی دەربرین وجیاوازی وراگەیاندنی ئازاد: بۆ مسوگەرکردن وبەهێزکردنی یەکێتی حیزب وپێشخستنی، ودوورکەوتنەوە لە ناکوکی ولێکجیابوونەوە کە نەخوشیەکی ماوەدرێژی چەپە، ودەستلەکارکێشان وکوچکردنی ئەندام، وپابەندبوون بە پرنسیپی دیموکراتی. چەپی ئەلکترونی دان بە هەمەجوری وبوچوونی هزری جیاواز دەنێت لەناو دەزگای رێکخستن.
راگەیاندن پێویستە ئازاد وکراوە بێت، وبۆ هەموو ئەندامی حیزب بێت وبۆ دەرەوەش بۆ هەلگرانی هزری چەپ وپێشکەوتنخواز ومروڤایەتی، وهەتا بۆ رەخنەگرانی چەپیش وەک جورەک لە رێزگرتن. وهەموو ئەندامانی حیزب مافیان هەیە راگەیاندن بەکاربێنن بۆ دەربرین لە هەلوێستیان لە سیاسەتە فەرمیەکانی حیزب ودەربرین لە را وبوچوونیان وپەیاکردنی دیالوکەکی چالاک لەناو حیزب ووەرگرتنی بڕیاری دروست.
هەروەها پێویستە سیستەمەکی دادوەری سەربخۆ هەبێت ودادگای پیشەیی ودەزگای لێکۆلینەوەی سەربخۆ لەناو حیزبەکانی چەپ، بۆ مسوگەرکردنی دادگاییکردنی ئاشکرا وبێلایەن لەحالەتی هەبوونی سەرپێچی. وئەندام مافی هەیە پارێزەری هەبێت بۆ بەرگریکردن لێی لەناو حیزب یان لە دەرەوە. وپێویستە سزادان دوایین بژاردە بێت بۆ ئەوەی سیستەمی دادوەری چەپ ببێتە نموونە بۆ کۆمەڵگا.
4. بنکەی حیزبی سەرچاوەی دەسەڵاتە: وەکو چۆن دەڵیێن (مللەت سەرچاوەی دەسەڵاتە) لەناو دەولەت وکۆمەڵگا، هەروەها پێویستە بنکەی حیزبی سەرچاوەی دەسەڵات بێت لەناو حیزبەکانی چەپ وپێویستە عەقل وبڕیاری هاوبەش بنەمای رێکخستنەکانی چەپی ئەلکترونی بێت، وسیاسەتەکان لە بنکەوە دارێژن بەشێوەکی ئاشکرا، وبڕیاری گرنگ بدرێت بەرێگەی راپرسی حیزبی دیموکراتی ئاشکرا وبەپێی بنەمای دیموکراتی ولەژێر سەرپەرشتی لیژنەی سەربخۆ وبێلایەن ئەندامەکان بەشداربن تێیدا، ودیالوکی کراوە هەبێت لەبارەی کێشەکان، وپێویستە میکانیزم وتەکنیکی نوێ هەبێت بۆ ئەنجامدانیان بەشێوەکی ئاسان وبەردەوام.
5. ئەقلی بەکۆمەڵ وکونفرانس: کونفرانس یەکەک لە گرنگترین بنەمای حیزبی چەپن، ووێستگەی سەرەکی یە بۆ پێداچوونەوە وهەلسەنگاندن وپەسەندکردنی سیاسەت ومیکانیزمی نوێ بەرێگەی بەشدارکردنی ئەندامانی حیزب، بۆیە پێویستە کونفرانسی دەوری وئاشکرا هەبێت، بەو شێوە:
ڕ. ئامادەکاری دەکرێت بۆ کونفرانس لەلایەن لیژنەی ئاشکرا هەموو ئاستی حیزبی تێدا هەبێت، سەرکردایەتی وبنکە وقەوارەی جیاواز.
ب. ئامادەکاری ئاشکرا وفراوان بێت هەممو لایەن بەشداری تێدا بکەن لەناو ودەرەوەی دەزگای حیزبی لەبارەی سیاسەت وبەرنامەی حیزب ورێزگرتنی راو وبوچوونەکان.
ت. ئەنجامدانی هەلبژاردنی دیموکراتی ئاشکرا لەژێر سەرپەرشتی دادوەری نوێنەرانی کونفرانس.
پ. کوتای گەنجان وئافرەتان بۆ نوێنەرانی کونفرانس.
ج. ئەندامانی سەرکردایەتی پێشوو ئامادە دەبن وەک مێوان وبۆ هەلسەنگاندن ئەگەر هەلنەبژێردرێن، وسەرکردایەتی مافی نییە (نوێنەری) هەبێ بۆ کونفرانس بێ هەلبژاردن لە دەزگای حیزبی.
ح. لیژنە دروست دەکرێت بۆ بەرێوەبردنی کونفرانس وروژانە دوو جار یان زیاتر دەگۆردرێن.
خ. کونفرانس بەشێوەکی ئاشکرا پەخش دەکرێت بۆ جەماوەر یان بەلای کەمەوە بۆ ئەندامانی حیزب بەپێی بارودوخی هەر وڵاتەک، وتەکنیکی هاوچەرخ.
د. پێویستە هەلسەنگاندنی سیاسەتەکانی حیزب بکرێت لەنێوان هەردوو کونفرانس بۆ زانینی هۆیەکانی سەرکەوتن وناسەرکەوتن وگەنگەشەکردنی لەناو کونفرانس.
ژ. ئەنجامدانی هەلبژاردنی دیموکراتی ئاشکرا بۆ سەرکردایەتی حیزب پاش کونفرانس لەژێر سەرپەرشتی دادوەری سەربخۆ وبێلایەن لەدەرەوە وناوەی حیزب، وپێشتر کەمپینی هەلبژاردن هەبێ بۆ کاندیدان، بۆ دیارکردنی سیاسەتەکانیان. وئەندامانی حیزب بەشێوەکی راستەوخۆ هەلیان دەبژێرن، نەک تەنها نوێنەرانی کونفرانس، بۆ ئەوەی دەربرین ئەقل وبڕیاری بەکۆمەڵی حیزب بکات.
بەشێوەکی گشتی، پێویستە هەموو دەزگایە حیزبیەکان لەحالەتی (کونفرانسی هەمیشەیی) دابن بەرێگەی تەکنیکی نوێ. وئاراستەکردنی هەموو سیاسەت وبەرنامە وبەیاننامە لەسەر ئاستی حیزبی جیاواز بەشێوەکی بەردەوام وگەنگەشەکردنیان بۆ ماوەکی دیاریکراو ودەنگدان لەسەریان ئەگەر پێویست بێت، وپەسەندکردنیان لەناو گروپی ئەنترنێتی یان تۆری کۆمەڵایەتی داخراو تەنها بۆ ئەندامان، وهەندێ گروپی تر بۆ جەماوەری حیزب لە شار وگوندەکان…هتد. بۆ ئەوەی دەربرین ئەقل وبڕیاری بەکۆمەڵی حیزب بکات، لەجیاتی ئەوەی تەنها دەربرین دەزگای سەرکردایەتی بکات.
6. کارلێکردن وچاودێری جەماوەر لەسەر حیزب: کارلێکردنی هاوبەش لەگەڵ جەماوەر وژینگەی دەرەوە وەک بەشەک لە (چاودێری لەسەر چالاکی حیزب وسیاسەتەکانی) وبەشداریکردنی جەماوەر لە پەسەندکردنی سیاسەتەکان وهەلسەنگاندنیان بەرێگەی:
ڕ. ئاراستەکردنی بەرنامە وبەڵگەنامە وسیستەمی ناوخۆیی بۆ گەنگەشەی گشتی وکراوە بەشێوەکی بەردەوام بەرێگەی سایتی ئەلکترونی پێشکەوتوو بۆ کارلێکردن وکومێنتکردن ودەنگدان…هتد. لەناو گروپی تۆرە کۆمەڵاتیەکان، وسوود وەرگرتن لە ئامارە زانستیەکان لەبارەی ژمارەی سەرەدان وپلە وشێوەی کارلێکردن وبابەتەکان…هتد لەپێناو هەلسەنگاندن وپێشخستن.
ب. سوود وەرگرتن لە بوچوون وشیکردنەوەی زانستی کەسان ودەزگا زانستیەکان بۆ دارشتنی بەرنامە و سیاسەتەکان.
ت. وبەشێوەکی بەردەوام، داوای فیدباک بکرێت لە چینە جیاوازەکانی کۆمەڵگا.
پ. بۆ شیکردنەوە وهەلسەنگاندنی سیاسەتی هەمەجور لەسەر ئاستی جیاواز ورادەی سەرکەوتنیان وئاستی بەدیهێنانی ئامانجەکان ودەستنیشانکردنی هەڵەکان وکەم وکورتیەکان.
ج. تەنها ئەوەی کارنەکات هەڵە ناکات، بۆیە کاتێ حیزبەکانی چەپ هەڵە دەکەن پێویستە داوای لێبوردن بکەن لە جەماوەر وئەندامان لەبەر هەڵەکانیان.
7. سەرکردایەتی بەکۆمەڵ: هەلوەشاندنەوەی هەموو ئەو پوستانەی دەبنە هۆی چەسپاندنی دەسەڵاتی تاک وەکو: سکرتێری گشتی، سەروک، سەرکردە….هتد. وبەهێزکردنی سەرکردایەتی بەکۆمەڵ لەهەردوو رەگەز وهەبوونی رێکخەر لە بەشە جیاوازەکان وقسەکەران بەناوی حیزب لەبواری (گەنجان، ئابوری، ئافرەت، بەرگری، ئەنجومەنی نوێنەران، سیاسەتی دەرەوە…هتد) بەشێوەیەک دەسەڵاتەکان وبەرپرساتیەکان دابەش بکرێن لەناو کادیرانی حیزب.
8. سەرکردایەتی گەنجان لەگەڵ جەماوەر: بەداخەوە ئێستا دەبینین هەندێ سەرکردەی چەپ لەجیهانی عەرەبی بوونەتە وەک سەرکردە وشاهەکانی عەرەب وکورسی بەجێ ناهێلن وبۆ خۆیان کردووتە خاوەندارەتی تایبەت. وزۆر جار دەبینین سەرکردەکانی چەپ ناگۆرێن وئەوان بنکەی حیزبی هەلدەبژێرن نەک بەپێچەوانەوە!
وئەوە حالەتەکی نەرێنی یە وزیانەکی زۆر بە چەپ دەگەیینێت، وزۆر دوورە لە نەریتە دیموکراتیەکانی چەپ، بۆیە چەپی ئەلکترونی جەخت دەکاتەوە لەسەر گواستنەوەی دەسەڵات بەشێوەکی ئاشتیانە، وبرگەکی سەرەکی هەیە لە پەیرەوی ناوخۆیی دەڵێت ناکرێ پوستی سەرکردە لە دوو خولی هەلبژاردن زیاتر بێ ولە 6-8 ساڵ تیپێەرنەبێت.
هەروەها چەپی ئەلکترونی جەخت دەکاتەوە لەسەر گەنجان لە سەرکردایەتی حیزب، وگرنگی دەداتە چینەکان، وکاردەکات بۆ پێکهێنانی کادری نوێ بەشێوەکی بەردەوام، بۆ ئەوەی لەگەڵ جەماوەر سەرکردایەتی بکەن ولەگەڵیان بن لەهەموو خۆپیشاندان ونەرازیبوون ومانگرتنەکان….هتد.
هەروەها زۆر گرنگە بۆ ئاراستەکردنی سیاسەتی ئاقلانە ونیزیکی واقیع، برگەکی روون هەبێت لەناو پەیرەوی ناوخۆیی لەبارەی مانەوەی ئەندامانی سەرکردایەتی رێکخستن لەناو وڵات، ونشتەجێی هەمیشەیی بن، وبەشداری بکەن لە سەرکردایەتیکردنی کاری مەیدانی ڕۆژانە وخەباتکردن لەناو جەماوەر. وپێویستە رێگە نەدرێت ئەندامەک ببێتە سەرکردە ئەگەر لە دەرەوە بژیت بەشێوەکی هەمیشەیی یان نیمچە هەمیشەیی، تەنها لەحالەتی زۆر نائاسایی نەبێت یان بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکانی حیزب بۆ ماوەکی دیاریکراو، وپێویستە ئەندامی سەرکردە پوستی خۆی بەجێ بێلیت ئەگەر ویستی لە دەرەوە بژیت، یانئەگەر نەیتوانی بەردەوامبێت وەک سەرکردە بەهۆی بارودوخی خێزانی یان کەسایەتی یان پیشەیی…هتد.
9. زەلالی وبواری دارایی: جیهان بەشێوەکی گشتی بەرەو زەلالی دەروات، بەتایبەت ئەنترنێت وتەکنیکی نوێ وتۆری کۆمەڵایەتی چاودێری شکاندووە وراستیەکان کەتوونە بەرچاوی جەماوەر. بۆیە چەپی ئەلکترونی زەلالی تەواو بەکاردێنیت لە کاری خۆیدا ولەهەموو چالاکیەکانی ناوخۆیی ودەرەکی، جگە ئەگەر زیانی هەبێ لەروی ئەمنییەوە.
ئەندامی حیزب ئابونەی دارایی پێشکەش دەکەن وجوری تری پشتگیری دارایی، بۆیە پێویستە هەموو کادر ودەزگاکان وئەندامان ڕەچاوی زەلالی بن وبەتایبەتی زەلالی دارایی لەسەر ئاستی حیزبی وکەسایەتی، وپێشکەشکردنی راپورتی دارایی دەوری لەبارەی چۆنیەتی خەرجکردنی پارە. وپێویستە هەموو ئەندامان پێگەی دارایی خۆیان ئاشکرا بکەن وبەتایبەتی سەرکردەکان بۆ ئەوەی هاودژی دروست نەبێ لەنێوان بەرژەوەندی حیزبی وکەسایەتی.
وبۆ روو بەرووبوونەوەی گەندەلی لەناو حیزبەکانی چەپ وخراپ بەکارهێنانی پوست وبەهێزکردنی دەستپاکی، پێویستە پرنسیپی (ئەوەت لەکوێە هاورێ؟) بەکاربینین لەحالەتی هەبوونی کێشەی جێگای گومان.
هەروەها سەپاندنی (باج) رێژەیەک لە مووچەی نوێنەرانی حیزب ئەوانە کاری حکومی دەکەن یان جورەکانی تری داهات ورادەستی دەزگای حیزبی بکرێت، بەپێی باوردوخی دارایی وتایبەتمەندی هەر وڵاتەک.
10. شیاندنی ئەندام وسەرکردە وکادرەکان بۆ وەرگرتن وبەکارهێنانی پێشکەوتنی تەکنلوجی وزانستی: وبەتایبەتی تەکنلوجیای زانیاری وئەنترنێت وتۆرە کۆمەڵایەتیەکان ، لەپێناو:
ڕ. بلاوکردنەوەی بیروباوەری چەپ وبەهای مروڤایەتی بەشێوەکی گشتی، وپرنسیپی هاولاتیبوون ویەکسانی وداپەروەری کۆمەڵایەتی وسکیولاری وئیشتیراکیەتی دیموکراتی ویەکسانی تەواو بۆ ئافرەت بەشێوەکی تایبەت. وراگەیاندنی ئازاد وبەکارهێنانی شێوازی هاوچەرخ بۆ گەیاندنی بیروباوەری چەپ بۆ زۆرترین خەلک وبەکەمترین تێچوو، ووازهێنان لە راگەیاندنی کاغەز کە تەنها دەگاتە ژمارەکی کەمی خەلک.
ب. بەکارهێنانی بەشێوەکی کاریگەر لەبواری رێکخستن وکاری دەزگا حیزبیەکان بۆ بەرێوەبردن وپەیوەندیکرن ودیالوک ووەرگرتنی بڕیاری دروست ودەربرین لە رای جەماوەر وبەهێزکردنی کارلێکردن ودیالوکی ناوخۆیی وگیانی (تیمی کارکردن) وهاوکاری ئەرێنی.
ت. کارلێکردنی زیندوو وکاریگەر لەگەڵ ژینگەی دەرەوە.
پ. بەکارهێنانی بەشێوەکی کاریگەر لەبواری گەشەپێدانی هزری وسیاسی.
ج. وبەشێوەکی گشتی، بەکارهێنانی لەبوارە جیاوازەکانی سیاسی ورێکخراوەیی وراگەیاندن.
ح. بەکارهێنانی بۆ پەیداکردنی میکانیزمی نوێ بۆ رێکخستنەوە وخۆپیشاندان وکۆکردنەوەی جەماوەر وکەمپینی هەلبژاردن. وئەو دەبێتە هۆی پێشخستنی کار وکەمکردنی تێچووەکان.
خ. بەکارهێنانی بەشێوەکی کاریگەر لە نەرازیبوونی جەماوەری ئەلکترونی ومانگرتنی پیشەیی وپێکهێنانی گروپی ئەلکترونی…هتد. وهەتا راگرتنی کار بەشێوەکی تەکنیکی- ئەلکترونی بۆ فشارکردن وبەدیهێنانی هەندێ داواکاری دیاریکراو.
د. بەدەستهێنانی توانای تەکنیکی پێشکەوتوو وخێرا بۆ گەیشتنی زۆرترین کەس وگروپ.
ژ. رێگرتن لە کەمپینی هاودژ وخراپەکاران وسیخوری وشەری ئەلکترونی، وپاراستنی سیستەمی ئەلکترونی حیزب وئەندامان، وپێشخستنی تواناکان بۆ رووبەرووبوونەوەی هەر هەرەشەکی تەکنیکی- ئەمنی.
ر. وهەندێ جار وەڵامدانەوەی ئەلکترونی ئەگەر پێویست بێت.
ز. هەروەها لەناوبردنی تۆر وسیستەمی تەکنیکی حوکمەتە دیکتاتوریەکان وبەتایبەتی سیستەمی ئەمنی سیاسی ولەشکەری وئابوری وراگەیاندن، ئەگەر پێویست بێت.
س. وپێویستە لەپروسەکی بەردەوامی پێشخستن دابین لەسەر ئاستی تەکنیکی وزانیاری، وخەباتی ئەلکترونی ببێتە گرنگترین شێوەی سەرەکی خەباتکردن.
لەکوتایی، هێزەکانی چەپ بەهەموو بەشەکانی، وبەتایبەتی لە وڵاتەکانمان، ئێستا لە بارودوخەکی زۆر زەحمەت وئالوزدا کاردەکەن، بەتوانای زۆر کەم، وتوشی زۆر ئاستەنگ دەبن، بەڵام سەرەرای کەم وکورتی وپەرت وبەلاوبوون هیوای سەرەکی مروڤی پێشکەوتنخوازە بۆ بیاتنانی جیهانەکی باشتر. چەپی ئەلکترونی بەشداریەکی بچووکە بۆ دەرخستنی چەپ لە قەیرانەکانی وراگرتنی پاشەکشە ونوێ کردنەوەی وتاری سیاسی ومیکانیزمی کارکردن ورێکخستن وبەرێوەبردن، بەپێی شارەزایی سیاسی ورێکخراوەییم لە زۆر حیزبەکانی چەپی عیراقی ولەبواری راگەیاندن، ولە دەزگای دیالوکی شارستانی وکاری دیموکراتی وکاری پیشەیی کەسایەتی وەک کەسەکی تایبەتمەند لە بنیاتنان وپێشخستنی سیستەمەکانی سەرکردایەتی وبەرێوەبردن وحوکمەتی ئەلکترونی.
ئەو چەمکە بەو واتایە لە گەشەکردنی بەردەوامە لەسەر ئاستی پراکتیکی، وبێگومان هەڵە وراستی هەلدەگرێت، وپێویستی بە کات وکاری هاوبەشە بۆ ئەوەی زیاتر گەشەبکات، وهەر کەسەک بیەوێت چەپی ئەلکترونی وئاسوی ئیشتیراکی دیموکراتی پێشبخات بەرەو شێوەی نوێی زانستی وسەردەمیانە لە وتاری سیاسی ومیکانیزمی رێکخستنەوە دەتوانی بەشداری تێدا بکات، لەپێناو جێگرەوەکی سیاسی وئابوری کۆمەڵایەتی وماف وروشەنبیری وژینگەیی باشتر وئاست بەرزتر بۆ مروڤ.
************************
رزگار ئاکرەیی. کورتیەک لەبارەی:
نووسەر وسیاسەتمەدار ومیدیکاری چەپی سەربخۆ، یەکەم کەس بوو چەمکی چەپی ئەلکترونی خستەروو (بەئینگلیزی: E-Left)
رێکخرەری گشتی دەزگای دیالوکی شارستانی – الحوار المتمدن
رێکخرەری بنکەی خوێندن وتوێژینەوەی مارکسیەت وچەپ
لەدایکبوون: ئاکرێ- عیراق 1966
چالاکی سیاسی:
– 1984-1990 حیزبی شیوعی عیراق.
– 1990- 1992 رێکخراوی روتی کومونیست.
– 1993- 2000 حیزبی کومونیستی کرێکارانی عیراقی.
کاری هاوبەش لەنێوان هێزەکانی چەپ:
چەندین پێشنیاری پراکتیکی ودەستپێشخەری پێشکەشکردووە بۆ نیزیکردنەوەی هێزەکانی چەپ لە عیراق وبەهێزکردنی کاری هاوبەش لەنێوانیان. بەپێی بارودوخی ئالوزی عیراق وناوچەکە وئاراستەی هزری وسیاسی چەپی جیاواز وبەپێی جەختکردنەوە لەسەر خالی پێکەوە گەیشتن ودیالوکی شارستانی ودەستنیشانکردنی خالی جیاوازی لەنێوان هێزەکانی چەپ وپێشکەوتنخواز. باوەری هەیە بە دامەزراندنی حیزبەکی-چارچێوەی چەپی یەکگرتوو لە عیراق ولەگشت وڵاتانی جیهانی عەرەبی.
– داوای هەلوەشاندنەوەی سزای سێدارەدانی کردووە، ویەکەکە لە دامەزرێنەرانی بنکەی مافی ژیانە بۆ هەلوەشاندنەوەی سزای سێدارەدان لەجیهانی عەرەبی.
– چالاکە لەبواری بەرگریکردن لە مافی ئافرەت ویەکسانی تەواوی ئافرەت، ویەکەکە لە دامەزرێنەرانی بنکەی یەکسانی ئافرەت.
– بەشداریکردووە لە چەندین کۆبوونەوە وکونفرانس لەبارەی چەپ ومافی مروڤ لە عیراق وولاتانی عەرەبی.
– بەدەیان خوێندنەوە وتوێژینەوە ووتاری هزری وسیاسی هەیە، بلاوکراوەتەوە لە دیالوکی شارستانی، رێگای کوردستان، بلاوکراوەی دەنگ وباس، روژنامەی الحیاە، ویژدان، راستی، بەرەو پێش، نەهجی دیموکراتی، وبلاوکراوەی ناوخۆیی حیزب ودەیان سایتی ئەنترنێت…
– بەشداریکردووە لە کاری وەرگێران وراستکردنەوە.
– خوێندنەوە وتوێژینەوەی زانستی پەیوەست بە بواری کار وخوێندن.
سایت: https://rezgar.com
رزگار ئاکرەیی لە ویکیبیدیا
https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%83%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%8A
رزگار ئاکرەیی – سایتی سیاسی لە فێسبوک : https://www.facebook.com/RezgarAkrawiPage
وتارە کە بە زمانی عەرە بی
https://www.ahewar.org/debat/s.asp?aid=730446
رزگاری ئاکرەیی ( رزکار عقراوی)
چەپخوازەکی سەربەخۆ