لەیادی راپەڕینە پڕ شكۆكەی بەهاری 1991دا

جەلالی شێخ کەریم



چەند كادرو پێشمەرگەیەكی سنوری سلێمانی و قەرەداخ بوین ، لەسەر داوای خۆمان لەكۆتایی مانگی 10/1990 لەقاسمە ڕەشەوە بەرێكەوتین كەبێینەوە بۆ سنورەكانی قەرەداخ وبازیان و سلێمانی کە لەلایەن ڕەوانشاد نەوشیروان مستەفاوە ئاڕاستەکراین.


ئەوەی گرنگە لێرەدا ئاماژەی پێ بدەم ئەو چەند رۆژەی پێش دەستپێکی راپەڕین و دوو رۆژی دوای راپەڕینی شاری سلێمانییە.


وەك كاك نەوشیروان دواتر لەدانیشتنێكدا باسی لەراپەڕین کرد وتی: "گەورەترین روداوی شۆرشگێرانە بووە لەمێژوی شۆڕش و روداوە سیاسیەكانی نەتەوەی كورددا، بۆیە پێویست بوو ئامادەکاری وردی بۆ بكرایە وخەڵكانی لەخۆبوردو سەرپەرشتی جێبەجێكردن و ئەنجامدانی بكەن". 


لەرۆژی 1/3/1991دا لەگەل كاك (ئاواتی شێخ جەناب) بەیەکەوە لەسنوری سلێمانیەوە (كە بارەگاو ناوەندی چالاكی و پەیوەندیەكانمان بو لەگەل لێپرسراوان و كەسە تایبەتەكانی شار، ئەوان کەسەرپەرشتی ئەو شانە چەكدارانەیان دەكرد کەلەبازیان و ناوشار ئێمە پێشتر رێكمان خستبون)، گەراینەوە لای شەهید (حەمە رەش) كە لەبارەگای سەرەكی پارتیزانەكان بوو لەئەشكەوتێك لەپشتی قەڵای تەپەگەروس، لەوێ جیهازە راكاڵەكەی لێبوو، ئێمەش هەر لەو جیهازەوە دەمانتوانی پەیوەندی بكەین بە مەکتەبی سیاسیی و كاك (مولازم عومەر)ـەوە كە لە (چیوەرۆ) لەبارەگای بەتالیۆنی 7 سەرپەرشتیاری میحوەری سلێمانی بوو، هاوکات لەڕێگەی جیهازی (تەلەفۆن کن) لەگەڵ هەموو مەفرەزەو لێپرسراوەكانی پارتیزان پەیوەندی رۆژانەمان هەبوو، من لەرۆژی 3/3/1991 چومە سەر شاخ بۆ پەیوەندی كردن لەگەڵ بارەگاکەی شەهید (شێخ كەریم) بۆ وەرگرتنی هەواڵی برادەرانی شار، كە رۆژانە (رەحمان دەرەویانی، عەبە ڕەش، نەوزادی برای شەهید هەژار، شێخ حسێنی تیمار، کەمالی خاڵە شێخ محەمەدی قازان قایە، ئومێدی شێخ غەریبی سەنگاو و شێخ عوسمانی شێخ ڕەئوف، شەهید شێخ سەعید و شەهید شێخ رئوفی باغی سەروو) هەرشتێك هەبوایە دەیان گەیاندە لای ئەو هەر لەو بارەگایەش بۆ کارو چالاکییەکانی ناو شار یەکمان دەبینی. 


شەهید (شێخ كەریم) لەپشتی گوندی داراغاوە شوێنێكی باشی دروست كردبوو کە لەگەڵ رەتڵی بازیان لەوێ بوون، قسەم لەگەڵ كرد وتی: "دوو نامەتان بۆ هاتووە یەكێكیان لەکاک بەختیار (شەهید شێخ سەعید) و ئەوەی دیکەیان لەكاك‌ حەمە حسێن (شەهید حەمە حسین)وەیە"، وتم: "دوو رۆژی ئەوێت تا دەگاتە دەستمان، بۆیە بیكەرەوە و ناوەرۆكەكەیم بۆ باس بكە"، وتی "كاك (عەباس) رۆژی 4/3/1991 دێتە لاتان لەنزیك بانی مۆرد لەبناری شاخی سەگرمە، دوو پیاوی گەورەی وەك خزمەكەی ئەو رۆژەی لەگەڵدا دەبێت (ئەو دووپیاوە موستەشار بوون)، بەڵام حەزدەكەن كاك حەمەرەش (شەهید حەمەڕەش) ببینن و لەگەڵتان بێت"، وتم باشە، شێخ کەریم وتیشی: "كاكە حەمە گلەیی زۆری نوسیوە و ئەڵێ خەڵك زۆر نیگەرانە، بڕیاری راپەڕین زۆر دواكەوتوە، حکومەت باشوری عێراقی كۆنترۆڵكردۆتەوە، خەڵكێکی زۆری كوشتوەو ئازارداوە، برادەران زۆر بە پەرۆشن، دەترسن حکومەت بێتەوە سەرمان هەمومان تەفرو توناكات"، پاشان هاتمەوە ئەشكەوتەكە و لەگەل کاک ئاواتی شێخ جەناب رێكکەوتین کە بروسكەیەك بەناوی هەر سێكمانەوە بنوسین بۆ كاك مولازم عومەر، بروسکەکەمان بەم شێوەیە نوسی: 
(لەحەمەرەش، ئاواتی شێخ جەناب، مامۆستا جلال)ــەوە
بۆ مەكتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان + كاك مولازم عومەر
"جەماوەری كوردستان زۆر بەپەرۆشن و چاوەرێی فەرمانی دەستپێكردنی راپەڕینن، تكایە وەڵام".


شەهید حەمە رەش رازی نەبوو بەناوەرۆکی بروسکەکە، ئەوەبوو وتی: "ناوی من بسڕنەوە، من ئەو برادەرانە بناسم بەم بروسكەیە ئیستفزاز دەبن، بەرنامەی خۆیان چیبێت وا دەكەن"، پاشان لەسار داوای شەهید حەمەڕەش ناوی ئەومان لەبروسکەکەدا سڕییەوە و ناردمان، دوای چەند کاتژمێرێک وەك شەهید حەمەرەش پێشبینی كردبوو، وەڵامی بروسکەکە بەم شێوەیە هاتەوە:
لەمیحوەری سلێمانیەوە (مولازم عومەر)
بۆ مامۆستا جەلال + ئاواتی شێخ جەناب
"ئێمە لەسەر قسەی ئێوە جەماوەری كوردستان و هێزی پێشمەرگە بەگورگانخوارد نادەین، كات و ساتی خۆی دێت پێتان دەلێین".


ئێمە بەو وەڵامەی ئەوان زۆر نیگەران بوین، کاک ئاوات بەجیهاز لەگەڵ جیهازەكەی چیوەرۆ كەوتە قسە و (رزگاری حاجی كایل) هەندێک هەوڵیدا هێمنمان بكاتەوە، چونكە ئێمە بە عەدەد جیهازەكەی چیوەرۆمان وت "خۆمان دەچین بۆ سلێمانی و برادەرەكانمان دڵنیا دەكەینەوەو هیچ گوێ لەئێوە ناگرین".


دواتر كاك رۆستەم (مام ڕۆستەم) کە لەبارەگای بەتالیۆنی (٧) بوو هاتە سەرخەت ، ئەو لەگەل كاك عومەر پێکەوەبوون، هەندێک گاڵتەوە سوعبەتی لەگەڵ كردین و وتی: "پەلەمەكەن چونکە شەیتان پەلەیكرد چاوی خۆی كوێركرد"، ئێمەش زۆر نیگەران بوین و دڵمان لای ئەو هەمو گفت و بەلێنانە بو كەدابومان بەخەڵک و وتبومان "راپەڕین حەتمیەو رژێمی سەدام دەروخێت". 


من و کاک ئاوات پشتمان بە نامەیەكی كاك نەوشیروان بەستبوو كەپێش چەند رۆژێك كاك (عوسمانی حاجی محمود) بۆی هێنابوین، لەنامەکەدا بۆ شەهید حەمەرەشی نوسیبوو "دڵنیابن سەدام بچێتەوە سكی دایكیشی ئەمجارە تەواو بووە"، پاشان كاك (سەركەوتە رەش) کە لەقاسمەڕەش ئەویش عەدەد جیهاز بوو، دوای کاتژمێرێک هاتەسەرخەت و وتی: "دڵتان هیچ نەكات کاک نەوشیروان هەموو قسەكانی ئێوەی گوێ لێبوو، پاشان چووەتە ژورەكەی خۆی و نامەیەكی دوروو درێژی بە کاک (جەبار یاوەر)دا ناردوە بۆ چیوەرۆ و سبەی ئاگادار دەكرێنەوە و بارودۆخەکە بەدڵی خۆتان دەبێت"، پاش قسەکانی کاک سەرکەوت، ئێمەش ئاهێكمان پێدا هاتەوە و بەیانیەكەی زوو چوینە بانی مۆرد کە دوو کاتژمێر دووربو لێمانەوە، باران دەباری كە كاك بەختیار (شەهید شێخ سەعید) هات، دوو کەسی تری لەگەڵ بوو، بەڕازیلییەكی شینیان پێبوو، لەنزیك رەبیەی جاشەكان لەخوار بانی مۆردەوە ئۆتۆمبێلەکەیان چەقی، حەمە رەش (شەهید حەمە ڕەش) وتی: "خۆ چیە هەموو شت تەواو بووە، باخۆمان بچین بەهانایانەوە"، منیش وتم "کێ دەڵێ ئەو رەبیەیە ناسیاریانن!، ئەمان بە ناوی ڕاوکردنەوە هاتوون، ئەگەر ئێمە ببینن قوڕ دەكەن بەسەریاندا"، دوو کاتژمێر چاوەرێمان كرد، باران بواری نەدەدان و ئەوان گەرانەوە، ئێمەش گەڕاینەوە بۆ ئەشكەوتەكەی خۆمان، دەرگای ئەشكەوتەكە لەجێگەیەکی سەختدا هەڵکەوتبوو، بەجۆرێک بوو کەدەبوو بەچوار چنگۆڵە 50 مەتر ڕێبکەین تابگەین بەئەشکەوتەکە، كە گیشتینە بەردەم ئەشكەوتەكە کاک رزگار (ئاری رەئوف بێگەرد) كە لای حەمە ڕەش عەدەد جیهاز بوو سەری دەرهێناو لەدەمی ئەشكەوتەكەوە وتی: "خێراكەن برادەرانی مەکتەبی سیاسی بەجیهاز لەسەر خەتن و چاوەرێی ئێوەن"، كە چوینە ئەشکەوتەکەوە لەمەکتەب سیاسییەوە داوایان لێکردین هەرچی بروسكەو ئاگادارییەک بۆ ناوچەکانی سلێمانی و بازیان و چەمچەمال و شوێنەكانی تر کە لەلامانە بیاندەینێ و تاکو ئەوانیش هەر ئەوشەوە لەرادیۆی گەلی كوردستانەوە بڵاویبكەنەوە، منیش دەستبەجێ بروسكەكانی کاک شێخ كەریم و دكتۆر حەسەن و شەش بروسكەی خۆم وچەند بروسکەیەکی كاك ئاواتیشم پێدان، دواتر لەخۆشی هەواڵی ئەنجدامدانی ڕاپەڕین، تا بەیانی بەدەم هەڵپەركێوە نان و ناوساجیمان دروستكرد.


پێشتر بەبریارێك بەرپرسیارێتی سەرپەرشتیکردنی ڕاپەڕینی شارەكانی باشوری کوردستان دیاریکرابوو، حەمەرەش سەرپەرشتیاری كفری، کاک عوسمانی حاجی مەحمود بۆ دوز، رەئیس بۆ عەربەت و باریكە، من و کاک ئاواتیش بۆ شاری سلێمانی، سەید جەوهەر (شەهید سەید جەوهەر) و سەید بابا (شەهید سەید بابا ) بۆ چەچەمچەماڵ و ناحیەی شۆڕش، برادەرانی دیکەش بۆ سەرپەرشتیکردنی ناوچەکانی تر بەهەمان شێوە ڕێکخرابوون و دابەشکرابوون.


بەرەبەیانی رۆژی 5/3/1991 من و كاك ئاوات و کاک لوقمان چاورەش لەئەشکەوتەکەوە بەڕێكەوتین، كە هاتینە خوارەوە حەمەرەش لەدەرگای ئەشكەوەتەكەوە سەری دەرهێناو وتی: "ئاگاداربن شەڕی ناو شارو كۆڵان زۆر مەترسیدارەو وریا بن"، ئیتر ئەوە کۆتا گفتوگۆبوو پێکەوەکردمان تالەڕۆژی 11/3/1991 لەدوز بەهۆی گولەهاوەنێكەوە پێكرا، دواتریش بە برینداری لەنزیك سلێمان بەگەوە كەوتە بۆسەی هێزەکانی موجاهیدینی خەڵقەوە و شەهید بوو، لەوکاتەدا موجاهیدین پاڵپشتی هێزەکانی رژێمی بەعسی دەکرد.


من شارەزابوم، هەر هەمان رۆژ بە بناری سەگرمەدا رویشتین و لەپشت گوندی ژاڵەوە بەدیوی قۆپیەكانی قەراخدا سەرکەوتین ولەدەربەندی داری زەردەوە چوینە خوارەوە، لەنزیك ماڵە قازیەكانەوە چاوەرێمانكرد بۆ ئەوەی شەودابێت ولەخوار جافەرانەوە لەجادەكە بپەرینەوە، باران دایكرد و ئاو بەهەمو لەشماندا ئەهاتە خوارەوە وشكایی لەلەشمان دا نەمابوو، ئەوەندە تاریک بوو دوو مەتر پێشخۆمان نەئەبینی، ئێمەش هەرسێکمان بەسەرپردەکەدا پەڕینەوە کە پێشتر لەژێرییەوە دەپەڕێنەوە، بەڵام چونکە شەوبو هەروەها زۆر تاریکیش بوو، ترسمان لەسەرباز و جاش نەبوو کە چەند مەترێك لەپردەكەوە دوور بوون.

 

دواتر گەشتینە ئەشكەوتێک لەپشتی گوندی دەرەویانەوە و ئاگرمان كردەوە و خۆمان وشك كردەوە، بۆ بەیانیەكەی واتا 6/3/1991 چوینە ئەشكەوتەكەی نزیک كانی ڕۆشنایی، لەوێ کاک سەڵاح (شەهید سەڵاح) چاوەرێی دەکردین و بۆ شەوەكەی چوینە پشتی گوندی داراغاو بارەگای شێخ كەریم كە چل خولەکێک لەشاری سلێمانییەوە دوور بوو، شەهید شێخ كەریم هەواڵی ئەوەی پێداین كە ئەمرۆ واتە 6/3/1991 کە بەهۆی بروسکەکانی شەوی ڕابردووەوە کە لەڕادیۆی گەلی کوردستانەوە بڵاوکرابۆوە، زۆربەی برادەرانی شار هاتوون، بۆیە ئێمەش بەو هەواڵە زۆر دڵخۆشبوین. 


رۆژی 5/3/1991 رانیە راپەڕینی ئەنجامدا، 6/3/1991 برادەرانی بازیانیش بەهۆی بروسکەکەی ئێمەوە کە بۆ شەهید شێخ سەعیدمان ناردبوو و تیایدا پێمان وتبوو "دەستی ماندو لەسەر سكی تێرە" بەومانایەی (ئێمە دورین ناگەینە لاتان، خۆتان دەست پێبكەن) ئەوانیش راپەڕینیان ئەنجامدا.


شەوی پێشتر واتا 5/3/1991 مام رۆستەم بروسكەیەكی بۆ من و کاک ئاوات كردبوو تیایدا ئاماژەی بۆئەوەکردبوو کە ئێمە پەیامەكانمان بنێرین بۆ ئەوەی ئەوان لەڕادیۆی گەلی کوردستانەوە بڵاوی بکەنەوە، هەر لەو بروسکەیەدا مام ڕۆستەم دەڵێ: "لەشاخێكی نزیك سلێمانی چاوەرێمان بكەن لەشوێنێكی بەرز بۆ ئەوەی بتوانین بە جیهاز وەرتانبگرین، ئێمەش ئێوارەی 7/3/1991 یا بەیانی 8/3/1991 ئەگەینە نزیكی شار، جیهازتان كراوە بێت چونکە چاوساغمان لەگەڵدا نیە، نازانین چۆن بچینە ناو شارو بچینە كوێ"، مام ڕۆستەم بۆچونی وابوو راپەڕین بە ئاسانی دەست پێناكات، دەیویست بێتە نزیكی ئێمەوە و بەیەكەوە بچینە شاری سلێمانییەوە. 


بەڵام بەرەبەیانی رۆژی 7/3/1991 کاتێک لەخەو هەستام لەناو شار لەهەندێک شوێن دوكەل دەبینرا، كاك سوارەی هاڵدەرە و هەندێک لەبرادەرانی ناو شار كە رۆژانە سەردانی بارەگاکەی شێخ كەریمیان دەکرد هاتنەلامان و کاک سوارە وتی: "راپەڕین دەستیپێكرد، لەگەل برادەران هەتاکو نزیك فولکەی دەستارەكەی شاری سلێمانی رۆیشتم، هەر ئەم بەیانییە وەستا بەكر كەسەرپەرشتی یەكێك لەشانە چەكدارەكانی ئێمەی دەكرد لەسەرەتای ڕاپەرینەکەی شاری سلێمانی شەهید بوو، چی بکەین؟" ئێمەش وتمان: "تەواو كاك مولازم عومەرو ئەوان لەڕێن و بەڕێکەوتوون، هەر پەیوەندیمان پێوەبکەن، ئێمەش دێینە ناو شار". 

 

 لەو كاتەدا جیهازی بەتالیۆنی دوو كە کاک جەمیل هەورامی فەرماندەی بوو لەدۆڵەناو لەسەر خەتبوو، جیهازەکەی ئەوان جۆری (پی ئار سی) بوو جیهازێکی بەهێز بوو چونکە ئاریاڵی هەبوو، لەگەڵ جیهازی (تەلەفۆن كن) دەیتوانی پەیوەندی ببەستێت، هاوکات جیهازی ڕاکاڵێشیان هەبوو، جیهاز کراو بانگیانكرد كێ لێرەیە؟ من دەنگیم ناسی وتم منم لەبەرانانەوە بیگەیەنە بە برادەران کە شاری سلێمانی راپەڕی، وتی چۆن؟ وتم گەڕەکەکانی حاجیاواو خەبات وسەرشەقام ولەسەرەوەش گەڕەکەکانی مەجیبەگ و زۆربەی گەرەكەكانی شار دوكەڵ و ئاگرە و ڕاپەڕیون، عەدەد جیهازەکە کاک جەمیل هەورامی خۆی بوو، بڕوای نەدەكرد، وتم بڕوابكەن شاری سلێمانی ڕاپەڕی، پاشان وتی كاك نەوشیروان بەجیهازە راکاڵەکە لەسەر خەتە، منیش وتم دڵنیای بكەرەوە تەواو سلێمانی ڕاپەڕی، وتی هەواڵەکەم بۆ بكەنە بروسكە. ئەوە بوو هەواڵەکەمان بۆکردن بە بروسكەو ناردمان، (کاک سەركەوتی جیهاز چەند رۆژێک پێش ئێستا لەتۆڕی کۆمەڵایەتی فەیس بوک دەقی بروسکەکەی بڵاوکردبوەوە)، بروسکەکەش بەم شیوەیە بوو:
لە(لەتیف شێخ كەریمەوە):
"لە سلێمانی موزاهەرات دەستی پێکردووە، هەموو سەرجادەو رێگا سەرەکییەکانی ناو شار ئاگری تیادا کراوەتەوە، ئاگر لەزۆر شوێنی دەوڵەت بەردراوە، هاتوچۆی ناو شێ‌ر بەتەواوی بەستراوە".



هەرچەندە تایتڵی بروسکەکە هەڵەیەكی تیادابوو، ناوی جیهازەكەی کاک شێخ كەریم بە (لەتیف) ناسراو بوو، برادەرانی لای كاك جەمیل هەورامی شێخ كەریمیان دەناسی، ئیتر هەردوو ناوەكەیان لەبروسکەکەدا نوسیبوو، دواتر من هەر لەقسە كردن دابوم بەجیهاز لەگەڵ کاک جەمیل و برادەران، پێشمەرگەكان هەموو گوێیان لەڕادیۆ دەگرت کە باسی راپەڕینی بازیان و رانیەی دەکرد، لەناكاو بێژەرەکە وتی: "مژدە مژدە شاری هەڵمەت و قوربانی ڕاپەڕی"، لەڕاستیدا من چاوەرێم نەدەكرد كە بە وخێراییە بروسکەکە گەیشتبێت، وامئەزانی هەواڵی راپەڕینی شارێک یان شارۆچکەیەکی ترە، بەڵام رادیۆی دەنگی گەلی کوردستان لەمژدەکەدا وتی شاری هەڵمەت وقوربانی راپەڕی، لەوکاتەدا من بەپێوە وەستابوم، بیستنی مژدەکە بۆ من هێندە خۆش و لەناکاوبوو، موچوركەیەك بەلەشمدا هات و جیهازەكەم لەدەست كەوتە خوارەوە. 


 ئیتر ئێمە خاتر جەمبوین، لەبەرئەوەی زانیمان هەر بەبڵاو كردنەوەی ئەو هەواڵە رژێم دەتۆقێنێت و کۆتایی پێدێت.


لەکاتی بڵاوکردنەوەی مژدەی ڕاپەڕینی شاری سلێمانی، کاک شێخ كەریم تورە بوو وتی: "من چاوەرێی كەس ناكەم، ئەچمە لای برادەرانی شار، قەناس و جیهازەکەی دانا و ویستی بروات، ئێمەش ئەو كات زۆر پابەندی بڕیارەکانی سەروو خۆمان بوین، نەماندەتوانی لێی لابدەین، دواتر كاك ئەحمەدی حاجی سالحی قازانقایە و عیزەتی حاجی حەسەنی باخان لەگەڵ دوو برادەری تردا لەشارەوە هاتن و تیان وەرن شوێن و جێمان چاككردوە و شێخ كەریمیشیان هێناوەتەوە کەویستبووی بە تەنها بڕوات بۆشار، ئێمەش وتمان كاكە تا 7 ی بەیانی لێرە چاوەرێ دەكەین، ئەگەر جیهازیان كردەوە باشە، نەشیان كردەوە بارەگاكەمان دەبەینە ناو شار"، ئەو شەوە بەدڵخۆشییەوە خەوتین، بەرەبەیانی 8/3/1991 کاتژمێر 7 جیهازم كردەوە و بانگم كرد كێ لەخەتە؟ یەكێك بە هەناسە بركێوە وتی من لەخەتم، خالیدم عەدەد جیهازی بەتالیۆنی 7 لەلای مامۆستا جەمال، (لەکاتی نوسینی ئەم یاداشتانەدا، تا ئەم کۆتاییانەش کاک خالید بەرێوەبەری گشتی شارەوانیەكان بوو لەسلێمانی)، وتم: "باشە گەیشتونەتە كوێ؟ وتی دێیەكەی ماڵی خزمەكانی قادری حاجی عەلی، من نەمئەزانی كاك قادر لەوێلەیەر خزمی هەبووە، وتم كاكە نهێنی نەماوە (مەبەست لەنهێنی نەماوە، تێنەگەیشتنی رژێمە بە گفتوگۆکانمان بەجیهاز)، قسە بکە.. وتی: "وێلەیەر، وتم كاك عومەرتان لەگەڵە؟ وتی نا مامۆستا جەمال-مان لەگەلدایە، وتم باشە تا سەر شەستییەكەی سلێمانی ڕاکەن، بارودۆخەکە لەبەرژەوەندی خۆمانە و گەڕەکەکانی سەرەوەی شار ئازادکراون، تەنها حامیەو ئەمنە سورەكە ماون ئازاد بکرێن، منیش جیهازەكەم دایە دەست كاك ئاواتی شێخ جەناب و ئەویش لەگەل مامۆستا جەمال قسەی كردو دواتر ئێمە بەڕاکردن ڕۆیشتین بەرەو شار.


چوینە گەڕەکی شێخ عەباس لەسلێمانی، لەماڵێك كۆڵە پشت و کەل و پەلەکانمان داناو بەچەك و تاقم و تفەنگ ورومانەوە چوینە سەرجادەكەی بەردەم گەڕەکی وڵوبە هەر لەولا شێخ عەباسەوە، لەوێ پیكابێكی شلەخەجێ هات، دەستمان لێراگرت، تەماشامان کرد کاک چالاك بوو، کاک چالاک كادری كەرتی چواری جەباری بوو لەئەنفالەکاندا بەدزیەوە هاتبووەوە ناو شار و خۆی حەشاردابوو، سەرکەوتین و ئیتر ژمارەمان بوو بە نزیكەی 17 کەس و جێی خۆمان لەئۆتۆمبێلەکەدا کردەوەو بەڕێ کەوتین بەرەو حامیەی شاری سلێمانی، کە گەیشتینە ئەوێ.. شەڕو پێکدادان کەم بوبوەوە، نزیکی کاتژمێر 9:30 ی خولەکی بەیانی بوو، کۆمەڵێک پێشمەرگەمان لێكۆبوەوە، کە لەوکاتەدا ئەوان سەرپەرشتی شانه چەكدارەکان و خەڵكە ڕاپەڕیوەکەیان دەکرد، كە گەیشتینە دەرگای ئەمنە سورەكە بە ڕووی گەڕەکی عەقاریدا، خەڵك شاڵاوێكی پێشبینی نەکراویان برد بۆ حەوشەی ئەمنە سورەكە، کاک شێخ كەریم پیاوێکی زۆر ئازاو چاو نەترس بوو پێش خەڵكەكە كەوت، لەپەنجەرەی ژوورەکانی ئەمنە سوورەکەوە بەر تەقە و دەستڕێژی گولـلەدراین، ئێمەش شێلگیرانە بەرەو پێشەوە دەچوین، بەڵام لەوکاتەدا قسەكانی حەمە رەشی برام بیركەوتەوە کە پێشتر لەبارەی شەڕی ناوشارەوە پێی وتبوین، خۆمان دا بەئەرزداو هەندێكمان لێ بریندار بوون، لەگەڵ کاک سەرحەد و کاک شێخ كەریمدا بریندارەکانمان هێنایە دواوە، یەكێكیان دەستبەجێ شەهید بوو بەداخەوە ناویم لەیاد نییە، بریندارەكانمان خستە پاڵ دیوارێكەوە، لەو دیوەوە پیكابێكی لاندكرۆزەر وەستابوو، گەنجێكی باریكەلە شۆفێربوو دیار بوو لەڕێكخستنەكانی ناو شاربوو، زۆر زیتەڵە و بەجموجۆڵ بوو، وتم ئەو بریندارانە ببە بۆ نەخۆشخانە، وتی بەسەر چاو منیش هەر بۆ ئەوە ئەم ئۆتۆمبێلەم هێناوە، سەرەتا وامئەزانی سەر بە ڕێکخستنەکانی خۆمانە، پاشان وتم تۆ كێیت، وتی ناوم سەردار قادرە برای تەحسین قادرم، من پێشتر ناوی تەحسینم بیستبوو کە لەدوای ئەنفالەکانەوە گیرابوو ئەمزانی كێیە، گەنجەکە وتی: "كاك تەحسین سجنە لەم ئەمنە"، وتم ئەی بەر نەبووە ؟ وتی: "زوو بەرببوو، بەڵام ئەمچەند ڕۆژە گومانیان لەهەرکەسێک بوبێ گرتویانەتەوە و هێناویانەتەوە بۆ ئێرە".


بریندارەکانیان بردوو ڕۆیشتن، من و کاک سەڵاح (شەهید سەڵاح) و کاک سەر‌حەد (شەهید سەرحەد) و کاک لوقمان و ئەوبرادەرانەی لەگەڵمان هاتبونە ناو شار، هەر یەكە چەند كەسێكمان لەو خەڵکە ڕاپەڕیوە کە چەکداربوون نارد تاوەکو بەسكە خشكێ بچنە پەنای پەنجەرەی ژێر زەمینی ئەمنەسوورەکەوە، چونكە بەهۆی ئەو هەڵمەت و هێرشانەی هێزی پێشمەرگەو خەڵک و ڕێکخستنەکانەوە قاتەكانی سەرەوەیان چوڵكردبوو، چەکدار و پیاوانی رژێم و ماڵو مناڵیان چوبونە ژێر زەمینی ئەمنە سوورەکەوە.


پاشان لەگەل کاک شێخ كەریم و کاک ئاواتدا، چوینە سەربانی ئەو ماڵە ئەمنانەی كە دیواریان بە پشتی ئەمنە سورەكەوەبوو، ئەوماڵانەش تایبەت بوون بە ئەفسەرو لێپرسراوانی ئەمنی سلێمانی، لەوێوە چەند دەستڕێژێکمان كرد بەرەو ڕووی پەنجەرەی ژێر زەمینەكان، لەو كاتەدا کاک شێخ كەریم بەرمیلێكی بەتاڵی هێنا بۆ ئەوەی بچێتە سەری و زاڵبێت بەسەر دیواری سەربانی خانوەكەدا كە دەیروانیە سەر حەوشەی ئەمنە سورەكە هەتاکو بەباشی پەنجەرەکان ببینێت، شوێنەکەمان زۆر مەترسیداربوو، چونکە لەسەروو ئێمەوە لەگەڕەکی عەلی ناجیەوە هەرچ فیشەكێك بەڕووی ئەمنە سوورەکەوە لەلایەن پێشمەرگەو خەڵکی ڕاپەڕیوەوە بتەقێندرایە مەترسی بۆسەر ئێمە هەبوو چونکە ئەمنە سوورەکە کەوتبووە نێوانمانەوە، بۆیە شێخ كەریمم هێنایە خوارەوە و وتم فیشەكی برادەران لەوانەی ئەمنەكانن خەتەر ترە! هەوڵماندا وابکەین ئەوان تەقە ڕابگرن، چونكە رژێم تەنها ژێر زەمینەكەیان بەدەستەوە مابوو، پاشان چوینە كۆڵانەكەی پشتی ئەمنە سوورەکەوە، زۆرخۆشحاڵ بووم چونکە کاک سەڵاح و کاک سەرحەدم لەگەڵ كۆمەڵێك پێشمەرگەو خەڵکی ڕاپەڕیوی چاونەترس لەبن دیوارەكاندا و لەنزیك پەنجەرەكانەوە بینی، وتم با ئێمە بچینە سەرەوە چەند دەستڕێژێک بكەین بەرەوڕوی پەنجەرەکان، من سەركەوتم و شێخ كەریم بە پێوە لەسەر بەرمیلەكە وەستابو بەرەو ڕووی ژێر زەمینی ئەمنە سوورەکە (ئاڕ پی جی) یەكی بەدەستەوە بوو، من فریا نەكەوتم بڵێم ئاگاداربە، نیوەی جەستەی لەستارەی خانوەكەوە بەدیارکەوتبوو، (ئاڕ پی جی) یـەکەی تەقاندوو دوای چرکەیەک فیشەكێك بەر سەری کەوت و پێکای، ئەو ساتە بۆمن زۆر بە ئازار بوو وەک ئەوە وابو دونیام بەسەردا بڕوخێت، چونکە پیاوێكی زۆر ئازاو دلسۆزو چاونەترس بوو، بەراستی پارتیزانیش بوو، لەگەڵ ئەوەشدا لێپرسراوی ڕەتلی پارتی زانەکانی بازیان بوو.


 لەگەل كاك ئاواتدا ئەومان بەبرینداری بردە خوارەوە، لەگەڕەکەکەدا لەیەکێک لەماڵەکاندا پزیشکێکێ عەرەبی سەربازی لێبوو، بردمانە لای ئەو تا تیماریبکات، پزیشکەکە وتی: "بیبەن بۆ نەخۆشخانە"، من زانیم شیخ کەریم شەهید دەبێت، لەگەڵ سەردار قادری برای تەحسین قادر کە پێشتر ناوم هێناون، خستمانە ئۆتۆمبێلەکەی ئەوەوە، ئەویش بردی بۆ نەخۆشخانەی سلێمانی و ئێمە چوینەوە بۆ لای برادەران، بەشێکی زۆری بینای ئەمنە سوورەکە کۆنتڕۆڵ کرابوو، هەندێک لەبەرپرسانی رژێمی بەعس ماڵ و منداڵی خۆیان لەترسی ڕاپەڕین خزاندبووە ئەمنە سوورەکەوە، دواتر وردە وردە ژن و مندڵەكانیان ئەناردە دەرەوە، منیش چومە ئەو شوێنەی كەیەكەم جار تەقەیان لێكردین، دو ژنی عەرەب هەریەکەیان دومنداڵیان پێبوو، بە ماكسیەوە هاتنە دەرەوە و ئەپاڕانەوە، منیش ئەو برادەرانەی لەوێ بون ئاگادارم كردن كە بیانبەن لەجێگایەك كۆیان بكەنەوە و ئازار نەدەرێن، لەو قسانەدا بوین دوو سێ پێشمەرگە بەرەورووم هاتن، دیار بوو بەهۆی ئەوەی جل وبەرگی زۆر جیاوازی پێشمەرگانەم لەبەردابوو، وتیان "ئێمەیان بۆ لای ئێوە ناردوە". پرسیم ئێوە کێن؟ یەکێکیان وتی: "ناوم زرارە و لەبەتالیۆنی 7 سەرتیپم، نزیكەی پەنجا پێشمەرگەم هێناوە و هاتوم بۆلاتان"، منیش وتم: "زۆر باشە، هەندێک نائیب زابت وئەمن و خەڵکی تر كە ئێمە نەماندەزانی كێن و چین وردە وردە لەژێر فشاری نارنجۆکەوە دەهاتنە دەرەوە و خۆیان ڕادەستدەکرد"، دواتر وتم كاك زرار مامۆستا جەمال لەكوێیە وتی لەمەكتەبێكە لای مزگەوتی عەلی كەمال، ئیتر ئەو مەکتەبە بوو بەبارەگاو زیندانەكانیان گواستەوە بۆ ئەوێ.
شێخ نوری تیماریش لەنێو حەوشەی ئەمنە سوورەکە ئەسورایەوە، منیش وتم ئەوە چیەكەیت شێخ نوری؟ وتی زاهر سجنە.


ئێمە ئاگاداری شێخ زاهیرمان کردبووەوە کە ڕاپەڕین ڕوودەدات، دیاربو جرت و فرتی زۆری كردبوو، بۆیە بەر لەچەند ڕۆژێک دەستگیرکرابوو، هەندێک پێشمەرگەی كۆن و دابراومان بینی لەحەوشەی ئەمنە سوورەکە، دیاربوو كاك ئاواتی شێخ جەناب ئەیناسین، یەكێك لەوانە کە بەداخەوە ناوەکەیم لەبیر نەماوە پێشمەرگەیەکی کۆن بوو، وتی کاک مارفی زاواتان گیراوە، مارفی مەحامی زاوای كاك ئاوات بوو، هەر ئەو رۆژە مارفی محامی و شیخ زاهیر و تەحسین قادر و هەموو ئەوانەی کەگیەرابوون لەلایەن رژێمەوە ئازادکران، ئەو ساتە بوو بەخۆشی و شادییەک كەس نەی ئەپەرژایە سەركەس.


هەر لەوکاتەدا دوو گەنج لەگەڵ كەسێكدا مشتومڕیانبوو، لەناکاو یەكێكیان هاواریكرد؛ خەڵكینە راكەن ئەمە نائیب موحافیزە (جێگری پارێزگاری ئەوکاتەی سلێمانی)، بەدارو بەردو بلۆك هێرشیان کردە سەر، بەندە بارودۆخکەی پێ ناخۆش بوو، چوونکە حەزمدەكرد ڕاپێچی دادگاو یاسای گەل بکریت و لەوێ لێپرسینەو لێكۆلینەوەی لەگەڵدابکرێت.


دوای ئەوە ئێمە چوینە نەخۆشخانە، زۆر قەرەباڵغ بوو، کاتێک چوومە ژوورەوە شێخ كەریم شەهید ببوو، بردمانە مزگەوتێك لەنزیك ماڵی خۆیان لەگەڕەکی شێخ محێدین، دایكی و خوشكەكانی دەگریان دەیانگوت: "پێشتر لەئەمنە سورەكەوە جوابی ناردبوو کەسێ مانگە مریشكی نەخواردووە، ئێمەش مریشكمان بۆ لێنابوو"، من زۆر گریام وزیاد خەفەتم لێخوارد، ئەو پیاوە ئازاو دلسۆزە، ئازادی ڕاپەڕینی نەبینی.


ئێمە چەند مانگێك لەئەشكەوت و شاخدابووین و پێویستمان بەکەمێک پشوو هەبوو، لەگەڵ ئەو برادەرانەی كە لەسنورەوە هاتبوون قسەمان كردبوو، ئەوان خەریكی رێكخستنی شاربوون، هەڵبەتە شانە و رێكخستنەكانی شار ڕۆڵی زۆریان هەبوو، بەتایبەت کاک خالید رەزا و کاک كاوەی مامە عەبەو کاک شەماڵ و کاک ئاكۆ و کاک هاورێ موراد (حەمە نوری) و برادەرەكانیان، لەگەڵ کاک ئاواتدا ویستمان برۆین لە جێگەیەك پشوبدەین، كەسێك لەوێ بوو وتی من كوری كاك رەحیم ئەكبەرم و خەڵکی سەنگاو بوو، ئەوە ماڵمانە لەم نزیكانە، منیش ناسیمەوە و حەزمكرد بچم بۆ لای، چونکە کاک ستاری برای لەگەڵ شەهید حەمە رەشی برامدابوو، پێشمەرگەیەكی ئازا و قارەمان بوو، پێش چوار ساڵ و لەهاوینی ساڵی 1986 دا بەبرینداری بەدیلگیرابوو، پاشان بەلێخۆشبونەکەی ساڵی 1989 دوای پرۆسەی ئەنفالەکان، ئازاد كرا. حەزمدەكرد بچم ئەویش ببینم، چومە ماڵی کاک ستار، ئەوکات بارەگاکەی کاک خالید ڕەزاو ئەوان لەشوێنی مەڵبەندی یەکی ڕێکخستنی سلێمانی بوو کە پێی دەوترا (حگین) و پێشتر بارەگای حیزبی بەعس بوو، چەند مانگێک پێشتر کاک خالید ڕەزا لەلایەن ناوەندی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستانەوە لە قاسمە ڕەشەوە نێردرابوەوە بۆ سلێمانی تاکو سەرپەرشتی رێکخستن و رێکخراوی شار و کۆمەڵەی ڕەنجدەران بکات بەهۆی ئەوەی کاک جەباری حاجی رەشید و مامۆستا ئەحمەد و هاوڕێکانیان لە لایەن رژێمی بەعسەوە دەستگیر کرابوون، بەتالیۆنی حەوتیش لەمەكتەبەكەی لای مزگەوتی عەلی كەمال بوو لە سلێمانی، شانە و گروپەكانیش لەهەموو گەرەكەكان بارەگایان هەبوو، كاك ئاواتی شیخ جەناب، چەند پاسێكی نارد بە شوێن هێزەکەی كاك مولازم عومەرو كاك شەوكەت و مام روستەم و هەندێك لەبرادەرانی پارتیشیان لەگەلدابوو، وەک عوسمانی قالەمنەوەرو قادر قادرو مامۆستا فایەقە رەش، ئەمانە رۆژی ٩ ی مانگی 3ێی ساڵی1991 گەیشتنەوە بارەگای سەرەكی بەرەی كوردستانی لەسەقافەی سلێمانی واتە (هۆڵی رۆشنبیری سلێمانی ئێستا).


لە کۆتایی ئەم بەشەی یاداشتەکانمدا، سەری ڕێز و وەفاو ئەمەک بۆ سەرجەم شەهیدان و کەمئەندامانی سەنگەر و زیندانیانی سیاسی رێگای ئازادی خوازی گەلەکەم و خانەوادە و جگەرگۆشەکانیان دادەنەوێنم، بە خوێنی گەشی شەهیدان و قارەمانی و لەخۆبوردووی تێکڕای هێزی پێشمەرگە و جەماوەری بەئەمەکی گەلی کوردستان، توانیمان لە بەهاری 1991 دا ئازادی بەدی بهێنین و بیبەخشینە نەوەکانی دوای خۆمان و لەم بەشەی کوردستاندا.

 
هاوکات ئومێدەوارم بەرپرسانی حزبی و حکومی هەرێمی کوردستان، خوێنی گەشی شەهیدان و فیداکاری و گیانبەخشینیان و هاوکات خەبات و ماندووبونی هەموو ئەو تێکۆشەرانەو خانەوادەکانیان زۆر زیاتر بەرزبنرخێنێت.

 

08/03/2020



وتارەکانی تری نوسەر