مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، دوای كۆبوونەوەی ئەمڕۆی بە سەرپەرشتی مەسعود بارزانی، سەرۆكی ئەو حیزبە راگەیەنداوێكی بڵاوكردەوە لەبارەی دۆخی شاری كەركووكیشەوە داوای پێكهێنانی لیژنەیەكی بێلایەن لە نوێنەرانی هەردوو حكومەتی فیدراڵی و هەرێمی كوردستان دەكات بۆ لێكۆڵینەوە لە رووداوەكانی شاری كەركووك.

ئەمڕۆ پێنجشەممە مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان لە راگەیەنداوێكدا لەبارەی دۆخی كەركووك داوایكردووە لیژنەیەكی بێلایەن لە نوێنەرانی حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێم بۆ لێكۆڵینەوە دیاریكردنی هۆكاری ئاستەنگ دروستكردن بۆ جێبەجێنەكردنی بڕیاری سەرۆكوەزیرانی عێراق و هەموو ئەوانەشی تەقەیان لە خۆپیشاندەران كردووە بدرێنە دادگا و قەرەبووكردنەوەی خانەوادەی شەهیدان و بریندارەكان و ئەو هاوڵاتیانەی زەرەر و زیانی ماددیان بەركەوتووە بكرێتەوە.

ئەمڕۆ، رێككەوتی 7/9/2023، بەسەرپەرشتی جەنابی سەرۆك مسعود بارزانی كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی ئەنجامدرا، دوای دەقیقەیەك وەستان بۆ ڕێزگرتن لە گیانی پاكی شەهیدانی ڕووداوەكانی ئەم چەند ڕۆژەی دوایی كە لە شاری كەركوك شەهیدبوون، كۆبوونەوە چەند تەوەرێكی خستەبەر وتووێژ و گەنگەشەكردن و، لەسەر چەند بابەتێكی گرنگ و هەنووكەیی هەڵوێستەی كرد:

1- رووداوەكانی كەركووك: دوای ئەوەی سەرۆك وەزیرانی عێراق بەڕێز محمد شیاع سودانی بەگوێرەی مافی دەستووری و ڕێككەوتنی ئیدارەی ئیئتلافی دەوڵەت و كارنامەی كابینە، بڕیاری ڕادەستكردنەوەی بارەگاكانی پارتیمانی دەركرد، بەڵام دەسەڵاتدار و كاربەدەستانی كەركوك بۆ جێبەجێنەكردنی ئەم بڕیارە هانی كۆمەڵێك خەڵكی گێرەشێوین و تێكدەریاندا و ئاستەنگیان بۆ جێبەجێكردنی بڕیارەكە دروستكرد و ڕێگای هاتوچۆی خەڵكیان داخست بێئەوەی بەرپرسانی حكومەت ڕێگایان لێبگرن، بەڵام كە ژمارەیەك خەڵكی دیكەی كەركوك لە هاووڵاتیانی كورد بەشێوەیەكی ئاشتییانە داوای كردنەوەی ڕێگاكەیان كرد كۆمەڵێك چەكدار لە پەنای دەزگا ئەمنیەكانی كەركوك بەبێ لەبەرچاوگرتنی داوای ڕەوای خەڵكەكە تەقەیان لێكردن و ژمارەیەك لاوی كورد شەهیدبوون و ژمارەیەكی دیكەش برینداربوون ئەمە لە كاتێكدا كە چەندین ڕۆژ ئەوانەی خۆیان هانیاندابوون لەو سەر جادە بوون هەتا داوای چۆڵكردنی ڕێگاكەشیان لێنەكردن. نەمری و سەربەرزی بۆ شەهیدەكان و داوای شیفای بە پەلە دەكەین بۆ بریندارەكان.

كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی داوا دەكات لیژنەیەكی بێ لایەن لە نوێنەرانی حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێم بۆ لێكۆڵینەوە لەم بابەتانەی خوارەوە پێك بێت:

• دیاریكردنی هۆكاری ئاستەنگ دروستكردن بۆ جێبەجێنەكردنی بڕیاری سەرۆك وەزیران.

• هاندەرانی ئاڵۆزیی و ڕێگەگرتن لە جێبەجێكردنی بڕیاری سەرۆك وەزیران كە هەندێكیان پەرلەمانتار و بەشێكیشیان لە ئیدارەی كەركوك بەرپرسیارییەتیان هەیه،‌ دیاریبكرێن و بدرێنە دادگا.

• ئەو كەسانەی فەرمانی تەقەكردنیان دەركردووە كە بووە هۆی شەهیدكردنی ئەو هاووڵاتیانەی بە ئاشتیانە داوای كردنەوەی ڕێگایەكەیان كرد دەست نیشان بكرێن و بدرێنە دادگا.

• ئەو كەسانەی تەقەیان كردووە و بوونە هۆی شەهیدبوون و برینداركردنی هاوڵاتیانی بێ چەك، دیاری بكرێن و بدرێنە دادگا.

• لەسەر بنەمای ئەو لێكۆڵینەوانە بڕیاری قەرەبووكردنەوەی خانەوادەی شەهیدان و بریندارەكان بدرێت و، هەروەها ئەو هاوڵاتیانەی زەرەر و زیانی ماددیان بەركەوتووە.

2- سەبارەت بە پەیوەندی هەرێم و حكومەتی فیدڕاڵ، دوای ئەوەی ئیئتلافی ئیدارەی دەوڵەت پێكهات و لەسەر بنەمای كۆمەڵێك بابەتی سیاسی و ئابووری ڕێككەوتن كرا، هەروەها كە ڕێككەوتن لەسەر كارنامەی كابینەی بەڕێز محەمەد شیاع سودانی كرا و لە ئەنجومەنی نوێنەران دەنگی لەسەردرا بۆ جێبەجێكردن، بەڵام بەداخەوە ماوەی (9) مانگ بەسەر ئەم ڕێككەوتن و پێكهێنانی ئەم كابینەیە تێپەڕیوە، خاڵەكانی پەیوەندییان بە هەرێمی كوردستانەوە هەیە جێبەجێنەكراون و ڕێگری لە جێبەجیكردنیان دەكرێت، له ‌نێو خاڵەكانی ئەم ڕێككەوتنانەش ئەم بابەتانەی خوارەوە بەپێچەوانەوە جێبەجێكراون یان هەر جێبەجێنەكراون، وەكو نموونە:

• یاسای بودجە، كاتێك كە حكومەتی فیدراڵی پڕۆژە یاساكەی ئامادەكرد بەرێكەوتن لەگەڵ حكومەتی هەرێم، پشكی هەرێم دیاری كرابوو، بەڵام لە ئەنجوومەنی نوێنەران سەرلەبەری ئەم پڕۆژە یاسایە گۆڕانكاری بەسەرداهات و غەدرێكی زۆر لە هەرێمی كوردستان كرا، ئێستاش ئەوەی كە لە یاساكەشدا هاتووە جێبەجێناكرێت بەشێوەیەكی گونجاو كە ئەمەش غەدرێكی گەورەیە لە مووچەخۆرانی كوردستان بە تایبەتی و خەڵكی كوردستان بەگشتی.

• ڕادەستكردنەوەی بارەگاكانی پارتیمان دوای دەركردنی بڕیارەكە ڕێگای لێگیرا و ئاڵۆزییان دروستكرد.

3- ‌ كۆبوونەوە لەسەر بنەمای ڕێككەوتنەكان داوا دەكات ئەم خاڵانەی خوارەوە جێبەجێبكرێن:

• ئیدارەدانی حكومەت و بڕیار وەرگرتن، لەسەر بنەمای پڕەنسیپی (شەراكەت، تەوافوق و تەوازن) بێت و، ڕۆڵی نوێنەری پێكهاتە سیاسییەكان بنەڕەتی بێت لە بڕیارە چارەنوسسازەكاندا.

• یاسای ئەنجوومەنی فیدراڵی وەك ئەوەی لە دەستووردا هاتووە و هەروەها لە بەرنامەی ئیئتلافی  ئیدارەی دەوڵەتدا هاتووە، بخرێتە بواری جێبەجێكردن و یاساكە لە ئەنجوومەنی نوێنەران دەربچێت.

• پەلەكردن لە ئامادەكردنی پرۆژە یاسای نەوت و گاز بەگوێرەی ئەو ڕێككەوتنەی بەهاوبەشی هەرێم و حكومەتی فیدراڵ كراوە بۆ ئامادەكردنی پرۆژە یاساكە و، بۆ كۆتایی هێنان بەكاركردن بە یاسای پێشوو.

• بابەتی مووچەی فەرمانبەرانی كوردستان جیا بكرێتەوە و وەكو هەموو فەرمانبەرانی عێراق مانگانە مووچەی خۆیان وەربگرن،  ئەم بابەتە تێكەڵاو نەكرێت لەگەڵ كێشەكانی دیكە و بە سیاسی نەكرێت.

• هەمواركردنی یاسای دادگای باڵای فیدراڵی وەكو ئەوەی لە دەستووردا هاتووە و، جێبەجێكردنی.

• پەلەكردن لە جێبەجێكردنی رێككەوتنی شەنگال وەكو بەرنامەی بۆ دیاری كرابوو بەپێی رێككەوتنی حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێم، هەر وەكو لە بەرنامەی ئیدارەی ئیئتلافی دەوڵەت و كارنامەی كابینەی بەرێز محەممەد شیاع سوودانیشدا هاتووە.

• گەڕانەوەی بارەگای پارتیمان و هێزە سیاسییەكانی دیكە لە پارێزگاكانی نەینەوا و كەركوك و دیالە بۆ ئەوەی لایەنە سیاسییەكان بە ئازادی چالاكی سیاسی خۆیان ئەنجامبدەن.

4- عێراق و ناوچەكە بە بارودۆخێكی هەستیاردا تێدەپەڕێ لە عێراق قەیران لە دوای قەیران لە سەر یەك كەڵەكەبوون و، لە ڕاستیدا قەیران دەخولقێندرێ بۆ ئەوەی قەیرانێكی دیكەی پێ داپۆشرێ. بۆیە دەتوانین بەڕاشكاوی بڵێین لەم وڵاتەدا چارەسەری قەیران ناكرێ، بەڵكو ئیدارەی قەیران و كێشەكان دەدرێ، بۆیە كوردستانیش لە بارودۆخێكی لەمشێوەیەی‌ عێراق و ناوچەكە بە قۆناغێكی هەستیار و گرنگدا تێدەپەڕێ. لە جیهاندا گۆڕانكاری زۆر و خێرا لە ئارادان  كە مەترسی و نیگەرانی بۆ قەوارەی هەرێم و مافەكانی خەڵكی كوردستان لەناو هەناوی ئەو قەیران و كێشانەی عێراق و گۆڕانكاری و پێشهاتەكانی ناوچەكە و جیهاندا هەیە، ئەم بارودۆخە خەمخۆریی پێویستە بۆ پاراستنی یەك پارچەیی قەوارەی هەرێم و دەستكەوتەكانی گەلەكەمان كە بە خوێن و خەبات  بەدەست هاتوون، بەرپرسیاریەتی سەرشانی پارتیمان و تەواوی لایەنەكانی دیكەی كوردستان گرانتر دەكات و بارودۆخەكە لێماندەخوازێ بۆ بەرەنگاربوونەوەی قەیران و ئاڵنگاریەكان و چارەسەركردنیان، پێداچوونەوە بە هەنگاو و بەرنامەكاندا بكرێت و بەرپەرچی سیاسەتی دابیننەكردنی مووچە و ئاستەنگ خستنە بەردەم پێشكەوتنی كوردستان بدرێتەوە و دەستوور جێبەجێبكرێت بە مادەی (140)یشەوە.

لە كۆتاییدا، جەماوەری تێكۆشەری كوردستان، یەك هەڵوێستی و یەكڕیزی هەموو لایەنە سیاسییەكان بەتایبەتی و خەڵكی كوردستان بەگشتی پێویستە بۆ دەربازبوون لەم قەیران و كێشانەدا بۆ دابینكردنی ژیانێكی شایستە بۆ گشت لایەك لە هەموو ڕوویەكەوە.

هەروەها داوا دەكەین خەڵكی بەشەرەفی كەركوك بە هەموو پێكهاتەكانییەوە پشوودرێژ و ئارام بن، ئەم بابەتانە پێویست دەكات لە رێگای یاسا و دادگاكانەوە چارەسەر بكرێن، ئاڵۆزی دروست نەكرێت و ڕێگا نەدەن تێكدەر و ئاژاوەگێڕ بارودۆخی شارەكە بشێوێنن و، پێكەوەژیان پارێزراوبێت و ئاشتی كۆمەڵایەتی و سەقامگیری لە ئەولەویاتی هەموو كارەكاندا بێت.

مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان

7ـی ئەیلولی 2023