رێكخراوێكی تایبەت بەنەوت زیانەكانی راوەستانی بەرهەمهێنانی نەوت ئاشكرا دەكات


رێكخراوێكی تایبەت بە بواری نەوت پێیوایە، وەستانی بەرهەم بەدڵنیای  كاریگەری دەبێت و، كاریگەریەكەشی پەیوەستە بەوەی بۆ ماوەی چەندە بەرهەم دەوەستێ. تا  ماوەی وەستانەكە زۆربێت كاتی زۆرتری دەوێت تاوەكو بیرەكە  بگەڕێتەوە دۆخی ئاسایی خۆی.

لە ڕاپۆرتێكدا كە لەلایەن ڕێكخراوی ڕوونبیین بۆ شەفافییەت لە پرۆسەكانی نەوت ئامادەكراوە، سەبارەت بە ئەوەی ئایا  وەستانی بەرهەم كاریگەری دەبێت لە سەر دووبارە دەستكردنەوە بە بەرهەم؟ وەڵامی ئەم پرسیارە لە لایەن پرۆفیسۆری یاریدەدەر دكتۆر فوئاد محمد قادر دكتۆرای لە جیۆلۆجیای نەوتدا  و مامۆستا لەزانكۆی سلێمانی دراوەتەوە و دەڵیت، "وەستانی بەرهەم بەدڵنیای  كاریگەری دەبێت، و كاریگەریەكەشی پەیوەستە بەوەی بۆ ماوەی چەندە بەرهەم دەوەستێ. تا  ماوەی وەستانەكە زۆربێت كاتی زۆرتری دەوێت تاوەكو بیرەكە  بگەڕێتەوە دۆخی ئاسایی خۆی. كاریگەرییەكەی بەندە بە بارودۆخی حەشارگە نەوتییەكانەوە (Reservoir) پێی دەوترێ بارودۆخی  پیترۆ فیزیك. پەیوەستە بە كونۆچكە ( Porosity) و توانای تێپەڕاندن (Permebility) بەردەكانەوە، دواتر پەیوەستە بە جۆری نەوتەكەوە, تا خەستی زۆر بێت موعالەجەو چارەسەركردنی زیاتری ئەوێ و كێشەی زۆرتر دروست دەكات".

هەر لە ڕاپۆرتەكەدا باس لەوەشكراوە، نەوت كەوەستا، نیشتن (Precipitation) روئەدات، بەشە قورسەكان لە كنۆچكە بچوكەكان  ئەنیشێ دواتر جوڵەی نەوتەكە قورستر دەبێت، كاتی دەوێت, چارەسەری پێویستە، شوشتن و ئەسیدایز وئەو تەكنیكانەی پێویستە، واتە پرۆسەیەكی دوورو درێژی پێویستە تا بیرێك بالانسی راگیردەكەن. لە چ ئاستێكدا چەن بەرهەمی هەبێت بەپێی بارودۆخی بیرەكە، بەپێی ئەو فشار وپرێشەرەی لە حەشارگەكەدا هەیە، كاتێك بەرهەم دەوەستێت ئەو باڵانسانە هەمووی تێك دەچێت. لە حاڵەتێكی داینامیكییەوە كە ئەوەستێ دەچێتە دۆخێكی ستاتیكیەوە بۆ ماوەی هەفتەیەك ١٠ رۆژ ، یان ٢٠ رۆژ مانگێك، گرفت بەدوای خۆیدا بەجێ دەهێڵێت.   جارێكی تر پێویستە بە تەجروبە و سیمولەیشن و بە مۆدێل  تا ئەگەنە دۆخێكی جێگیر و ئەزانن چەند لەتوانای ئەو بیرەدایا  رۆژانە بەرهەم بهێنێ ، كە بەرهەمەكەی پاكبێت و ئاوی كەمی لەگەڵا بێت و فشاری زۆر دانەبەزێت. ئەمانە هەمووی كاتی دەوێت و ئیشی ئەوێ و تێستی دەوێت. كاتێك بەرهەم دەوەستێت، دواتر دەبێت ئەو ڕیوشوێنانەی كەلەسەرەوە باسكرا بگیرێتەبەر بۆ دەستپێكردنەوە.

ئەم مامۆستای زانكۆیە ڕونیشی دەكاتەوە  كە  خاڵێكی تر كە بەهۆی وەستانی بەرهەمەوە درووست دەبێت ئەوەیە كە H2S جیا دەبیتەوە.  رێژەیەكی كەم لەم H2Se تەنانەت لەناو بۆرییەكان كێشە  دروست دەكات و بڵق  و جیابوونە دروست دەبێت.كاتێك نەوتەكە وەستا لە ناو بۆرییەكاندا جا چ بۆری ناو بیرەكە بێت یان بۆری گواستنەوەبێت ئەم گازانە زەرەی خۆی دەدات بەتایبەت ئەگەر بۆ ماوەیەكی زۆر بمێنێتەوە. نەوت نیشتن و تەرسب روودەدات، نەوتی قورس چ لەناوبۆری یان لەناو بەردەكان خۆیدا و لە حەشارگەكەدا نیشتن ڕوو دەدات و ئەمانە بەدڵنیای دوای وەستان كاتی دەوێت بگەڕینەوە دوخی خۆی. لەوانەیە لە هەفتەیەك بۆ دە رۆژ بۆ مانگ تا دوو مانگی بوێت، پەیوەستە بە جۆری بیرەكەوە كاتی دەوێت تا بگەڕینەوە بۆ دۆخی بەرهەم هێنانی پێشوو. بۆنمونە ئەگەر مانگێك وەستا، لەوانەیە هەندی بیر مانگی زیاتری بوێت تا بچێتەوە دۆخی خۆی، هەرلەسەرەتاوە دەتوانن بەرهەم بێنن بەڵام بەبڕی كەم تا ئەگەنە ئەو باڵانسەی  كە ویستویانە.

بەپێی زانیارییەكانی رونبین، ئێستا لە كێڵگەی شێخان كە كێڵگەیەكە نەوتەكەی قوردسە  كۆمپانیای گۆڵف كیستۆن بیرەكانی  خستووەتە سەر كەمترین ئاستی بەرهەم  (مینیمەم چۆك) بۆ ئەوەی بیرەكان كێشەی گەورەیان بۆ دروست نەبێت.



PM:03:01:31/03/2023