-4-
سیپاڵەم لە مێژینە هۆنیوەتەوە بۆ ئەوەی بە كونوكە لە بەردا دەریبكەم و بە هەوارزو نشێودا سەری بخەم . دەستەویەخەش ڕوبەڕوبوومە تەوە بۆ گەیاندنی پەیامی
ئەوەی بیركردنەوەی كوردیە. نازانم بە كوێ دەگەم و هەشن وا دەزانن بەری ڕەنجەوەریم ڕامیاریە.
نامەوێت نكۆڵی بكەم لە سەروسەودای راِمكردان و ڕامیاری. خۆشم نەم شاردۆتەوە لە هۆنینەوەی ئەم باس وخواسی پرۆژەسازیەدا بۆ بیركردنەوەی كوردی باس لە هەوڵی بەدەستهێنانی ماف ناكەم و باسوخواسی ماف و مافداریش زۆری پەیوەستی ڕامیاریەوە هەیەو خۆلە قەرەی نادەم.
خۆ چەماندن ملدانەواندو سەربە ژێرخۆڵكردنەوە، دەرەنجامی نیە. ژیان ململانێ و ڕوبەڕوبوونەوەو سەركێشیە، ئەرك و بەرپرسیاریە تیە.
وانێك لە مەوبەر زۆریان هۆنیوەتەوە گوایا ژیان بە پلەی بەهاداریدا هەڵدەكشێت ودەگاتە دەرەنجامێك پڕی خۆشنودی و دادوەری و یەكسانی و چاكایە تیە!
بە پێی دەرەنجامی لێكۆڵینەوە نوكانی زانست دەردەكەوێت ئەوانە خە یاڵپڵاوبوون.
بابۆ گەیاندنی مەبەست دوولكی خاڵبەند بهۆنمەوە:
یەكەم:
خەیاڵپڵاوی ئەوەیە پێت وابێت ساڵانی ساڵ دەگوزەرێت مرۆڤ پتر هۆشمەند دەبن و بە دەرەنجامی نزیكبوونەوە لە چاكایەتی گەشە نشونمادەكەن و بەهەمەیی دەبووژێنەوەو بێ غەم دەبن و دەحەوێنەوە، بێ ئەوەی خۆبڕەنجێنن و خەبات بكەن و ڕوبەڕوی نەهامەتی ببنەوە چاكی سەروەر دەبیت!
دووەم:
لەم چەند ساڵەی دوایدا لێكۆڵینەوەی زانستی بە دەرەنجامی وەها گەیشتوە زۆرشتی پێشووتر ڕەت دەكەنەوە.مرۆڤ داهێنەرو زانا هۆشمەند و بلیمەت نین، كەس بە رێكەوت بەخشندەی و میهرەبانی لە سروشتەوە تێدا نە چێندراوە. پشكنین و لێوەكۆڵی كیمیاگەری نوی مێشكی مرۆڤ بە ندووباوی زانستی لە مەوبەر بە درۆدەخەنەوە.
كەس لە كەسی دی جیاواز نیە، مرۆڤ بەری ڕەنجەوەری ئەرك و هەوڵ وتێكۆشین و خەباتی خۆیەتی. لە خۆڕاوهەربەڕەمەكی كەس زانا و بلیمەت و داهێنەر نیە. ئەوانەی داهێنەرن بە نینۆك بەكێوو زناردا هەڵشاخاون وخۆیان پەروەردەكردوە و فێربوونیان بە رێچكە گرتووە.
باپچۆكەی پەراوێز بۆ گەیاندنی ڕازو مەبەستی ئەم دووخاڵەش بنووسم.
•چاكایەتی دەرەنجام ئامانجی خواستراو دەچنێتەوە.پەندی كوردی بەری كە ڵە كە كردنی زانینە. ڕاست دبێژن و جوانیان نەخشاندوە وتویانە" چاكە بكەو بیدە بەدەم ئاوە وە" هەروا بكە ئەمە شاشی نیەو فیزیای نوێش بە هەوڵدانی زانایانی یاخی سەدی جاری جاران سەلماندویانە.
بۆپێچەوانەی ئەمە تا ئەم ساتەی ئەزی تێدا وتاردەدەم زانست نەی سەلماندوە، بەڵام زانستی كۆنینە هێندێك جار گرەو لە نودەبەنەوە. ناشی سەلمێنێنن ئەگەر نینۆكت نەبوو، قامك و پەنجەت بە نەرموو نیانی دەمێننەوە یان هەر بە بێ نێوێكی تیژ دووچاری گولی نابیت.
•(هینری كیسنجەر) ڕێویەكی ئەمریكایی دنیای نوی دیبلۆماسیە. باسی (جەنەڕاڵ بارزانی) دەكات دبێژێت" هەڵەكەی ئەوەبوو پێی وابوو ڕەوایەتی دۆزی كورد سەری دەخات و باكی بە كارایی دیبلۆماسی نەبوو". ئەز خۆم ئەم ڕەخنەیە بە پنتی گرنگی دیدەن وڕەنجەوەری سەركردەیەكی كلاسیكی كورد لە قەڵەم دەدەم. بیری جانەوەری ئەمریكاییەك لە سەر داگیركاری و تێكدانی سروشت و ژینگەی وڵاتی هندیە سورەكان بە بێ نرخ و پوچ دەزانم. باكم بەتۆش نیە سازیەكی وە ك (هۆلیود) ئەمریكات لا بە پێشكەوتوو خواز دەسەنگێنێت. هیندی سورت بە شكستخواردو جانەوەر پیشان دەدات.
نازانم چۆنت تێبگەێنم؟!
دەبێت بزانیت ئەوە هەمی ناڕەوایی و پڕیشی پڕوپاگاندەیە.
داگیركار دێنە سەر وارو نیشتمانت و نامۆت دەكەن و دەت سڕنەوە، دەشیانەوت بە چەپكە گوڵەوە پێشوازیان بكەیت و بەنینۆك وخەنجەر ڕوبەڕویان نەبیتەوە!
•سەركردە كلاسیكیەكانی كورد باوەڕیان بەڕەوایەتی هەبووە. ڕاستربوون بۆ ڕابەرایەتی بیركردنەوەی كوردی. ئەوان نموونەن، نە ك ئەوانی پاشتروئێستا لای ئێمە سەردارن و خۆبە سیاسەتكار دەزانن .
•زانینی زانستی، تەنات تەكنۆلۆجیاش بەهەموو داهێنراوە نوێكانیەوە چەند لكێكی زانین، زانین دەوڵەمەندترە لەوان و بەردەوامەو كۆتایی نیە.
•ئێمەی كورد لە هیچ دا سەردارتر نین بەسەركەسەوە .لە هیچ گرەوێكدا لە مێژووی دوورو نزیكدا نای بەینەوە، لە وەدا نەبێت سەرمەستانەو دەروێشانە بەدوای زانینەوەبین.
•زۆر رەنجمداو زۆریشم كۆڵی بە چەندین زمان بە هاداری وشەی (زانین)ی كوردی بەوشەی بەرامبەر لە فەرهەنگی تردا بەراورد بكەم. نائومێد بووم ئەم وشەیە لە فەرهەنگ و شارستانی بە ناوبانگی دنیادا كۆتایی هەیەو لە كوردیەكەی خۆماندا سنوری نیە!
كەمۆكەیەك درێژە بەڕازو خواز دەدەم و بەدیار بێكەسی و چرای بیركردنەوە كوردی خۆمەوە دەمێنمەوە كە بەڕۆن گەرچەك دەسوزێ و هەرچەند بستێكیش ڕوناك دەكاتەوە. بیركردنەوە وا جۆر دەم باتە سەربەندوباوێ تۆ ناهەقت نیە بە دیوانەم لە قەڵەم بدەیت كاتێت دەمەوێت بنووسم " دەردەداری ئەوەیە خۆڕسكانە بە كوردی بیرناكەینەوە"!
هاوتای بیركردنەوەی كوردی كۆڵنەدانە لە بە ختكردنی كات و سەروماڵ لە بەچنگ خستنی زانین دا.
زانینیش هەمە وفرەو زەنگین ودەوڵەمەندە.
ئەز باوەڕم بەوەنیە خەڵكانی تر لە بەرئەوە نامانخوازن نازانن چین، سەتانی بەڵگەشم هەن لەبەر ئەوە دووچاری دەردەسەری دەبین سیستمی باڵادەستی جیهان لە بەرئەوەیە دژمان دەخەن بە شوێن زانینەوەین.
نازانم چۆن بە دێوانەم دەزانیت، بەڵام دەزانم ئەم بێدادیە، ئەم هەموو نا جوامێریەی جیهان، شارستانی لە مێژینەو نوكەی كورد دژی دەوەستێتەوە، بۆیە دژمانن!
تەمەنێكم بەسەربردووە بۆئەوەی وەڵامی قورس بدەمەوە، سەبارەت ئەوەی بۆچی ئاوها بێگانە كەوتوین و چ ڕازێكە دەیانەوێت بمان سڕنەوە؟!
بۆنە بین و چیمان زیان بۆ وان هەیە؟!
باكورتبین بیرنەكەینەوە ئێمە سەریە شەیەكی گەورەین بۆ ئەوانەی ئەم ئەستێرەیەیان دووچاری نەهامەتی كردووە. بۆ ئەوانەی سەردارن و ناشزانن بەرەو بەد بەختیمان دەبەن.
جارێكیان (جەلال تاڵەبانی) كەهەوای ڕامیاریبوون و شتی تر دەوڵەمەندی كردووە وتویەتی (دەوڵەتی كوردی خەونی شاعیرانە یە)!
بەڵێ وایە (ئەنیشتاین) ی زانی بەنامێی سەدەی بیستەم وتویەتی " خەیاڵ لە زانین گرنگترە"!
زۆر خۆ بچوك دەكەینەوە ئەو پەڕی خەوبنینمان پێكهێنانی دەوڵەتێك بێت. دەبێت خاوەنی ئەندێشەبن بۆ ئەوەی زانین بەئاستێك بگات خەمخۆری ئەستیرەی زەوی و گەردون بێت. زانیان بە جۆرێك پەرەپێبدەن كە ئەگەر گەردونی تریش هەبن بە پێشەنگی لەخەمخۆری دا بمێننەوە.
بە چەند زمانێك دەخوێنمەوە لەبەرئەوەش نیە كوردم دەخوازم زۆرێك بەكوردی بیربكەنەوە، لە بەرئەوەیە بەهاداری كوردیم لاگرنگە. لە زۆرترین ئەزموونی فۆلكلۆرو سەرەتای دەربڕینی كۆن و نوی دا بەتەنگ زانینەوە .
جابا دنیا پڕی تاریكیبێت، باهەرنەزانیش سەردراو براوەبێت، بیركردنەوەی كوردیش وەك من بێ كەس و بێ پەراوابن، گرنگ ئەوەیە لە سەنگەری زانینەوە كارابین و ڕاز بۆ فێربوون بهۆنینەوە.بۆ زانین بكۆشین و بەشداربین بۆئەوەی چراهەڵكەین و لەوانەبین لە ڕەوەنجەوەریدابین تاچارەسەر بۆ نەهامەتی بدۆزینەوە.
بیركردنەوەی كوردی نابێت بۆ چارەسەری دەردودوی كوردبێت، دەبێت لەئاستی باڵادا نەك بە تەنگ مرۆڤەوەبێت، بەڵكو بۆ چاكایەتیەك بكۆشێت هاوسەنگی بۆتەرازوی سەنگەلای سروشت بگێڕێتەوە و باكی بە خەباتێكەوەبێت كەئەگەر ئێمە تێیدا بەشدار نەبین گەردون پڕی نەهامەتی دەبێت.