- بەشی 3-4
یەكێك لە كارە لە پێشینییەكان لەم كۆنگرەیەدا خۆی فەرزدەكات بریتییە لە ئەكتیڤكردنی رۆڵمان وەك هێزێكی چەپی بەرهەڵستكار، ئەوەش لە رێگەی وەرگرتنی بریاری ئۆپۆزسیۆن بوونمان وەك بژاردەیەكی دوورمەودا و دانانی نەخشە رێگەیەكە بۆ پاڵپشتیكردنی بزووتنەوە كۆمەڵایەتییە كۆن و تازەكان لە چوارچێوەی هاوپەیمانیەتێكی فراوانی جەماوەری و سیاسی بۆ پێكهێنانی بەرەیەكی چەپی ئازادیخوازی.
لێرەدا لە دوو ئاست ئێمە پێویستمان بە گۆڕانكاریكردنە لە كاری سیاسی و جەماوەری بە بەراورد بە پێنج ساڵی رابردوو ساڵانی پێشتریش .
یەكەم، لە دوای كۆنگرەی شەش بریاری ئۆپۆزسیۆن بوون لە چوارچێوەی كۆمیتەی ناوەندی بە زۆرینەیەكی كەم وەرگیرا، بەشێكی هاورێیانی سەركردایەتی لەگەڵیدا نەبوون، دواتر رەنگی دایەوە لە بواری جێ بەجێكردن و نەگێرانی رۆڵی ئۆپۆزسیۆنێكی كارا وەك هۆكارێكی تر لەو هۆكارانەی ئاماژەمپێكردووە لە بەشەكانی تری ئەم زنجیرە وتارەدا.
بۆ ئەوەی بریاری ئۆپۆزسیۆن بوون لە چوارچێوەی زۆرینە وكەمینەی كۆمیتەی ناوەندی دەربكەین پێویست دەكات ناوەندەكەی فروان بكەین و لەم كۆنگرەیە بە بەشداری نوێنەرایەنی سەرجەم رێكخستەكانی حزب بریاری ئۆپۆزسیۆن بوون بدەین . گواستنەوەی بریاری ئۆپۆزسیۆن بوون لە كۆمیتەی ناوەندییەوە بۆ كۆنگرە بەو دیدەی لەسەرەوە نوسراوە لە لایەك فراوانكردنی زیاتری بەشداری سیاسیە لە لاكەی تر بەهێزكردنیەتی لە ئاستی ناوەخۆ وهاوكات كۆمیتەی ناوەندی داهاتوو ملزم دەكات، بەرمەبنای ئاست و توانای جێبەجێكردنی ئەم بەر پرسیارەتییەش هاورێیانی شیاو هەڵدەبژێرێت ومیكانزم و نەخشە رێگە و پێداویستی و ئامادەكارییەكانی ئەم بریارەش دەبێت وەك پرۆژەیەكی فراوان ئامادەبكرێت لە ئاستی سیاسی و فكری، راگەیاندێكی بەهێز، دەبێت یەكێك بێت لە پێداویستییەكان . ئەم گۆرانكارییە دەبێت بەر مەبنای ئایدیا و ئیرادەیەكی دوور مەودابێت بەهیچ جۆرێك لە ژێر ناونیشانی هیچ هەلومەرجێك نە لێرە و نە لە بەغداش كار لەگەڵ هێزە دەسەڵاتدارەكان نەكات بە پێچەوانەوە كار بۆ گۆرینیان بكات و خۆشی وەك جێگرەوە ئامادەبكات .
خاڵی دووەم ئەوەیە، پرسی ئۆپۆزسیۆن بوون لە ئاستی گوتارو بەیاننامە و چەند گردبوونەوەیەكی چەند كەسی تێبپەرێنین بۆ گەڵاڵەكردنی پرۆژەیەك بۆ پاڵپشتیكردن و بەشداریكردنی هێزە كۆمەڵایەتیەكان و سەر رێگا خستنی بەرەیەكی هاوبەشی چەپی ئازادی خوازی و جەماوەری.
هەرچەندە ئەم بابەتە زۆر دواكەوت بەڵام ئێستاش دەتوانین بكەین. رەشنوس و وردەكاری ئەم پرۆژەیەم پێش دووساڵ لە ژێر ناو نیشانی لە پێناو بنیاتنانی ژیانێكی تر، پرۆژەیەك بۆ (بزاڤە كۆمەڵایەتییەكان و هێزە چەپ و كۆمۆنیست و ئازادیخوازان)بڵاو كردەوە، بەڵام بەداخەوە لە كۆمیتەی ناوەندی بەهەند وەرنەگیرا دیارە هۆكارەكانی روونە ... ؟ . دەبێت ئەوەش باس بكەم بە پێچەوانەوە لە لایەن چەند لایەنێكی چەپ و كۆمۆنیست و كەسایەتی و نووسەر پاڵپشتیكرا بەڵام ئەم پرۆژەیە پێویستی بە پاڵپشتی لەوە فراونترهەیە، لە لای من تەنها وەك رەشنوسێك بۆ گفتوگۆ خرایە روو.
رووداوە سیاسی و كۆمەڵایەتییەكانی ئەم چەند ساڵەی رابردوو پریەتی لە وانەی گرنگ ئەگەر بمانەوێت بیان بینین . هەرچەندە بە هەموو پێوەرێك ئەوەی لە كوردستان دەگوزەرێت ئەنجامی شكستی دەسەڵاتی هێزە راسترەوەكانە بەڵام بەدیوێكی تردا ئەنجامی غیاب و قەیرانی چەپیشە.
ئەوان 30ساڵە دەسەڵاتیان ئیحیتكاركردووە، ئەگەر بە پێی رێژەی دواین دەنگدانیش بێت %20 دەنگەكانیان نەهێناوە وكەچی بانگەشەی ئەوەدەكەن سەرچاوەی دەسەڵاتی ئەوان لە گەلەوەیە؟، لە كاتێكا زیاتر لە %80 گەل ئەوانی رەتكردۆتەوە.
لەوەها دۆخێكدا،كاتێك هێزی چەپ ناتوانێت ببێتە داكۆكی كەری راستەقینە لە پەراوێزخراوەكان هەر هێزە راستڕەوەكان لە بەرگی ئۆپۆزسیۆن بووندا بەسەر شەپۆڵی نارەزایەتی بزووتنەوە كۆمەڵایەتیەكان مەلەدەكەن، لە ئەنجامیشدا ئەوان دەگەن بە پەرلەمان بەڵام داخوازییەكانی خەڵك هەر وەك خۆی دەمێنێتەوە، بۆیە هەرچوارساڵ جارێكیش بزووتنەوەی نارەزایەتی هێزی تر تاقی دەكاتەوە لە دۆخی غیابی حزبی شیوعی بە تایبەتی و چەپەكان بە گشتی .
بنەمای گوتاری ئۆپۆزسیۆنی چەپ دەبێت گوتاری بەدیل بێت نەك گوتاری نەسیحەتكردن و بۆڵە بۆڵ لە دەسەڵات، لە چوارچێوەی بەرنامەیەكی سیاسی ئابوری جێگرەوە نەك بە ئاراستەی هەڵچنینی هیوابێت لەسەر بەرنامەی دەسەڵاتێك كە شەرعیەتی جەماوەری بە تەواوی لەكەداربووە یان نەماوە و زۆرینەی زۆرینە بە پێی رێژەی دەنگدانیش بێت رەتی دەكاتەوە.
چەپ دەبێت لەم پانتاییە گوتاری سیاسی و فكری خۆی دارێژیتەوە لەناو چەقی ئەو زۆرینەیەی وێڵە بەدوای بەدیل، بنەمای ئەو گوتارە بۆ كۆكردنەوە و ئاراستەكردنی هێزە كۆمەڵایەتییەكان بێت كە زۆرینەی كۆمەڵگاكەمان پێك دەهێنێت.
چەپ چ وەك مێژوو چ وەك تونای مرۆیی و جەماوەری و فكری سیاسی ریشەیەكی ئەوەندە قوڵی هەیە رۆچۆتە مێژووی باب و باپرانیشمان، هیچ كەس و هێزێك بەقەد چەپ و ماركسیستەكان بۆنی رەسەنایەتی كون و قوژبنی كوردستان و عێراقی هەڵنەگرتووە. راستە سەردەمەكە گۆڕاوە، سەركردەكانی چەپ هەڵەی ستراتیژی یەك لە دوای یەكیان بە درێژایی ئەم مێژووە ریزكردووە، بەڵام ئێستاش دەتوانێن وەك هێزێكی جێگرەوە كاربكەین. ئەوەی وایكردووە ئەوەنەكەین ئەزمەی قیادە و غیابی ئیرادە و سیاسەتێكی روون و گرێی خۆ بەكەم تەماشاكردنە لە بەرامبەر هێزە راسترەوەكان. ئەمرۆ غیابی هێزی بەرهەڵستكاری چەپ گەورەترین ژینگەی بەرهەمهێنان و گشەپێدانی هێزە راستڕەوە پۆپۆلیستەكانە هەم لە بەرگی ئۆپۆزسیۆن هەم لە دەسەڵات، كە دواجار جگە لە شكست و نائومێدی هیچی تری بۆ بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكان و كۆمەڵگا بە گشتی بەرهەم نەهێناوە .
ئەگەر تەنها نمونەی ئەم ساڵانەی دوایی وەربگرین دەبینین چەندین هێزی سیاسی كۆمەڵایەتی تازە دروست بوون لە ئەنجامی هەڵكشانی زیاتری چین و توێژە پەراوێزخراوەكان بەڵام رۆژێك لە رۆژان چەپ بیری لەوە نەكردووە چۆن بتوانێت پاڵپشتی لەو توێژە پەراوێزخراوانە بكات، بیانخاتە ناو ئەلقەی ناوەندی تێكۆشان وەك هێزی گۆرانكاری سیاسی و كۆمەڵایەتی، بە پێچەوانەوە چەپ رۆژ لە دوای رۆژ لە نێویشیاندا حزبی شیوعی رێژەی دەنگ و پێگەی جەماوەری لاوازتر دەبێت، هەڵبژاردنی ئۆكتۆبەری ئەمساڵی پەرلەمانی عێراقیش دواین نمونەیە دەچێتە سەر ئەزمونەكانی تر .
چەپ بەم دۆخەی نەك ناتوانێت ببێتە هیوایەك بۆ كرێكاران و جوتیاران و پەراوێزخراوكان تەنانەت توانای قەناعەتپێكردنی ئەندامانی خۆشی رۆژ لە دوای رۆژ لاوازتردەبێت، چەپی ماركسی دەبێت بۆ زرینەی كۆمەڵگا و كرێكاران و پەراوێزخراوەكان و بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكان حزب دروست بكات نەك بۆ كەمیەنیەكی بیروقراتی وەردە بۆرژوازی كە هەیكەلیەتی حزب وەك كاڵایەك پر بە باڵای خۆی دابرێژێت. زۆر جار بنەماڵەی شەهیدان و دۆست و ئەندامانیش ئامادەنین دەنگ بە كاندیدەكانیان بدەن یان لە چالاكییە جەماوەرییەكان ئامادەببن. هێزە چەپەكان دەبێت هێز و حزبی خەڵك بن نەك حزبی كەمینەیەكی سەركردایەتی و بن كردایەتی . جورئەتی بینینی %80 خەڵكی پەراوێزخراو و كرێكار و بێكارانمان هەبێت كە ئەمرۆ وەك بزافێكی جەماوەری گەورە دەسەڵات و كۆی سیستەمەكە رەتدەكەنەوە، نیوەی زیاتر لەو رێژەیە بە رێگەی بایكۆت و ئەوەیتریش بە رێگەی سزادانیان لە كاتی دەنگدان، ئەو زۆرینەیە وەك رۆژی رووناك دەردەكەوێت و وێڵە بەدوای هێزێكی بەدیل كە خاوەنی پرۆژەیەكی سیاسی فكری جیاوازبێت .
پێویستە ئەمانە وەك دۆخێكی قەیرانی تەماشابكەین و جورئەتی وەڵامدانەوەی پرسیارە ئاڵۆزەكانمان هەبێت دوور لە بانگەشەی مۆنۆپۆڵكردنی راستییەكان .
ئەم زنجیرە وتارە تەنیا بەشدارییەكی خاكییە بۆ خستنەروو بینینی ئەو پرسیارو پرسە تازانەی ژیانی نوێ رووبەروومان دەكاتەوە كە رۆژانە جەماوەری پەراوێزخراو بە سیاغەی جیاجیا دەیخاتەوە بەر چاومان بۆ ئەوەی بتوانین كۆی تابلۆكە ببینین.
ئەم زنجیرە وتارە و ئەوانی پێشووش كە لە شوێن و بە شێوەی جیاواز خراوەتەروو هێزە چەپ و ماركسییەكانی كوردستانی بەئامانجكردووە بە تایبەتی حزبی شیوعی كوردستان، بەشێكە لە باوەڕی نووسەر بەوەی ئێمە نەك لە ئاستی وەڵامدانەوەی پرسیارە قورسەكانی ژیاندا نەبوینە بەڵكو توشی متبوون و جامدی وخولانەوە لە دەوری یەك بازانەی سنورداربوینە. لەوەش زیاتر، ترس و موڕەش دەكەین لە هەر كەسێك كە بیەوێت تابلۆگەورەكەمان پێ نیشان بدات، وەك تەن و جەستەیەكی نامۆ دەیبینین و ئەو هەستەشی پێدەبەخشین. مكوڕین لەوەی هەر تەنیا بەشێكی بچوكی تابلۆكە ببینین، رەنگە پەیوەندی بەوەشەوە هەبێت لەو بەشە بچوكەی تابلۆكەدا تەنیا خۆمانی تیاببینین .