میدوكراسییان سیستمی هیچ و پوچی لە وڵاتانی دواكەوتوودا تا ئەمرۆ توێژینەوەیەكی زانستی و شرۆڤەیەكی ئەكادیمی لە سەر نەكراوە. لە واقعدا ئەم دیاردەیە لە وڵاتانی دواكەوتوو، وەك هزر، تێزێكی هاوردەیە و تەنیا لە بواری پراكتیكیدا گۆشەگیر بووە. سیستمی سیاسی و فەرمانرەوای لە وڵاتانی دواكەوتوو تا ئەمرۆ لە فەزای دیكتاتۆریەت و شەرعیەتی میراتی سیاسی و كارێزمایدا دەژین، لە لیتاوی هیچ و پوچپدا نقوم بوون، بەڵام تێزێكی تایبەت بەخۆیانیان دانەرشتوەتەوە، هاوكات توێژەرانی سیاسی و روناكبیرانیبواری هزری هەوڵی ئەوەیان نەداوە خوێندنەوەییەكی تەندروست و واقعی بۆ پرۆسەی جێبەجێكردنی میدوكراسی لەم ناوچانەدا ئەنجام بدەن. تا ئەمرۆ ئەم وڵاتانە توانای دامەزراندنی شەرعیەتییاسای و دەستوریان نیە و ناتوانن دیموكراسی راستەقینە لە ئامێز بگرن. ئەمە بۆخۆی هۆیەكی سەرەكی زەمینەسازیە بۆ تەشنەكردنی میدوكراسی و پۆپۆلیزم و هەموو فۆرم و رەوتە دژە مرۆیەكان. دواكەوتووی كۆمەڵگا و نزمی ئاستی ووشیاری تاك ئەو زەمینەیەی خوڵقاندوە بە بەردەوامی بەرهەمی هەموو شۆرش و راپەرینەكانیان بۆ ئازادی و ماف، دەرئەنجام شكست بخوات و لەسەر داروپەرودوی روخاوی دیكتاتۆریەتی پێشوو بۆخۆیان دیكتاتۆریەتێكی نوێ بخوڵقێنن. شەرعیەتی كارێزمای و دەسەڵاتی سەركردەی باڵا و تەنیا، بناغەی دامەزراندنی شەرعیەتی میراتی سیاسیە و دواتریش بناغەی دامەزراندنی دیكتاتۆریەت و سیستمی تاك رەویە. لەم بەرئەنجامدا هیچ كات، لە هیچ جێگایەكدا دیموكراسی و ووشیاری لە بەرژەوەندی دەسەڵاتی تۆتالیتاردا نابێت، هەر بۆیە كاركردن لەسەر دەبەنگكردنی خەڵك و جەهلكردنی دەبێتە ستراتیجی سەرەكی تەواوی رژێمەسیاسیەكانی وڵاتانی دواكەوتوو. لە واقعدا تا ئەمرۆش وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەراست بە لانكەی دروستبوونی دیكتاتۆریەت و سیستمە تۆتالیتاریەكان ناو دەبرێت. دەسەڵات و فەرمانرەوایی كارێزمایی و میراتی سیاسی تەنیا هەڵبژاردەی گەلانی دواكەوتوە لەم ناوچەیەدا. لەم باسەدا كوردستان وەك نمونەیەكی دیاری وڵاتانی دواكەوتوو، تەواوییاسا و رێساكانی میدوكراسی وڵاتانی دواكەوتووی تیادا بەرجەستە دەبێت. ژینگەی ئەم وڵاتانە بە گشتی باشترین و بە پیترین زەمینەی گەشەكردنی بیرو دنیابینیەكانی پۆپۆلیزم و فاشیزم و میدوكراسیە.
میدوكراسی كوردی
كاریگەری و رەنگدانەوەی ئەم دیاردەیە لە كوردستان، لە ئەمرۆدا بە شێوەیك تەشنەی كردوە بووە بە سیستماتیك و تەواوی جومگەكانی ژیانی سیاسی و كۆمەڵایەتی گرتوەتەوە. هەر ئەم واقعەیەكێك لە هۆیەكانی دووركەوتنەوەی جەماوەرە لە تەواوی حزب و رێكخراوە سیاسیەكانو هیچ متمانەیەكیان بە پرۆسەی گۆڕانكاری و هەڵبژاردن و چارەسەری كێشەكان نەماوە. دووركەوتنەوەی خەڵك لە پرۆسەی بەشداریكردن لە هەڵبژاردنەكان و بەشداری سیاسییەكەم قۆناغییاخیبوونە لەم سیستم و واقعە سیاسیە جێگیرەی ئەمرۆ. واقعی سیاسی كوردی لە باشوری كوردستان لە دوای راپەرینەوە و گۆڕانی شەرعیەتی سیاسی لە شۆرشگێریەوە بۆ شەرعیەتی میراتی سیاسی، نەك هەر چارەسەری كێشە و قەیران و دۆخی دژواری كۆمەڵایەتی خەڵكی نەكرد، بگرە قورەكەی زۆر خەستتركردەوەو تەواوی ژیانی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابووری و كەلتوری بە جۆرێك شێواندوە، هیوای ریفۆرمخوازی و چارەسەری قەیران و كێشەكانی بۆ هەتا هەتایە كوشتوە. لەم واقعەدا سەپاندنی شەرعیەتی میراتی سیاسی، پرۆسەی بە سیستمكردنی میدوكراسی بە تەواوەتی چەسپاندوە. لە ئێستادا تەشنەكردن و بڵاوبونەوەی قەیرانی ئابووری و دارایی لە لایەك و تەشنەكردنی گەندەڵی و تاڵانكاری بۆ ماڵ و موڵكی گشتی، بووەتە سەرچاوە و زەمینەی گەشەكردنیمیدوكراسی لە كوردستان و دەرئەنجامیش زەمینەی دروستبوون و گەشەكردنی جۆرێك لە ئۆپۆزسیۆنی پۆپۆلیستی، كە لەواقعدا لە دەسەڵات خراپتر و مەترسیدارترە بۆ ئایندەی ئەم وڵاتە. لە ئێستادا شەپۆلی گەشەكردنیپۆپۆلیستی تا ئەمرۆ لە گەورەبوندایە و چەندین رەوت و گروپی پۆپۆلیستی تێكەڵ بە پرۆسەی سیاسی دەبن. لەم دۆخەدا بەهۆی تورەیی و بێزاریی خەڵك و بێ توانایی دەسەڵات لە ئیدارەدانی قەیرانەكان، زەمینەی گەشەكردنی ئەم رەوتە سیاسیە پۆپۆلیستیانە بەردەوام لە زیادبووندایە. لەم دۆخەدا كێشەی رەوتی پۆپۆلیستی كوردی لەوێدا دەردەكەوێت، كە خاوەنی هیچ پرۆژەیەكی هزری و سیاسی روون و دیار نیە، بەڵكو وەك خۆركە لە سومعە و حورمەتی سیاسەتەكانی دەسەڵات دەدات و لە سەر ئەم نەخۆشی و بۆگەنیە دەژێت. هەموو بەرنامەی سیاسی پۆپۆلیستەكان لە رەخنەكردنی دەسەڵات و فەرمانرەوای رەت ناكات، لە واقعدا جگە لە گوتارێكی رەخنەی كاڵ و كرچ و دووبارە هیچ پرۆژەیكی سیاسیان نیە.
دیارترین پێگەكانی میدوكراسی لە كوردستان
لە پراكتیكدا سیستمی هیچ وپوچی لە كۆمەڵێك پێگە و بواردا زۆر بە زەقی دەردەكەوێت و هاوكات كاریگەری لە سەر پرۆسەی ئیفلیجكردنی بەروپێشچونی كۆمەڵگا زۆر زیاتر دەبێت. لەم پێگەو بوارانە:
گوتار و زمانی میدوكراسی
زمان و گوتاری میدوكراسی لە جەوهەردا زۆر نزیكەیان لێكچونێكی زۆری لە گەڵ زمان و گوتاری پۆپۆلیستیدا هەیە، تا ئەو ئاستەی هەندێك بە پۆپۆلیستی دەسەڵاتی ناو دەبەن. كۆمەڵێك دروشم و گوزارشتی بریقەدار، كە ئامانجی هاندانە نەك باوەرهێنان. بەواتە ئەم سیاسەتەكار لە سەر ئەوە ناكات، كە باوەر بە جەماوەر بێنێت، كە ئەم سیستمە سیستمێكی تەندروست وسەركردەكانی جێگای ئومێدن، بەڵكو بەو ئاراستەیە كار دەكەن، كە بۆ ئەوەی بژیت پێویستە لە گەڵ ئەم سیستمەدا بیت، بۆ ئەوەی سەركەویت و پێگەت هەبێت، پێویستە ئەم واقعەت قبوڵ بێت. لێرەدا بۆ ئەوەی بژێت، پێوستە كەسانی خاوەن مەعریفە و عەقڵ و دنیابینی گوێرایەڵی كەسانی نەزان و میدوكراس بن. پێویستە رازیبن بە تێكشكانی بەها و پرنسیپەكان و كار لە سەر بەتاَڵكردنەوەی ئەو پیرۆزیانەی لە بەرژەوەندی گشتیدان بكەن. گۆڕانی ئەو پرس و باسانەی پێویستیان بەعەقڵ و مەعریفەیە بۆ پرس و باسی بێ بەها و خستنەرووی چیرۆكی موبتەزل و بێ مانا و بەتاڵ و نیشاندانی وەك سیما و رواڵەتی پێشكەوتن و جیهانی نوێ.
ووشیاری جەماوەری و هزری نەتەوەی لە گوتاری میدوكراسیدا لە هەموو پیرۆزی و ئامانج و مانایەك دادەماڵدرێت و دەكرێتە سرووتێكی نمایشی رۆتینی. لە بەرامبەردا گوتار و زمانێكی جیاواز وەك فۆرمێكی نوێی گوزارشت دەخاتەروو.
زمان و گوتاری میدوكراسی بە ئاراستەی دابەزاندنی مەعریفە و هزر و فەلسەفە بۆ ئاستی تێگەیشتنی نەخوێندەوارێكیان بێ مەعریفەیەك دیارترین سیاسەتی سیستمی میدوكراسیە. بەم پرۆسەیە كار لە سەر بەتاڵكردنەوەی هزر و مەعریفە و فەلسەفە لە مانا و كاریگەری دەكات. لە كوردستاندا میدیای نوێیان میدیای دیجتاڵی دەبێتە بەهێزترین سەكۆی جێبەجێكردنی ئەم سیاسەتە. زمانی میدوكراسی خاسیەتی زبری و كۆنكریتییان تەختەی ئەبستكراتی هەیە، لە ناوەرۆكیشدا بەتاڵە لە مانا و پەیام و هەڵگری سروشتێكی تۆتۆلجیی. ئەم وێنەیە لە لایەن میدوكراسەكانەوە وەك زمان و فۆرمێكی نوێی گوزارشتكردن و قسەكردن دەخرێتەروو. لەم چوارچێوەیەدا زمانی میدوكراسە كوردیەكان، زۆر بە ئەستەم بەلای لۆجیك و عەقڵانیەتدا دەروات، جیاواز لە فۆرمی رابردوی خۆی و فۆرمە كلاسیكیەكانی هاوشێوەیان، بە هیچ شێوەیەك كار لە سەر رازیكردنی تاك و كۆمەڵ ناكات، بەڵكو كار لە سەر ئەوە دەكات، كە ئەو باەوەرە بخوڵقێنێت، كە ئەم دەسەڵاتە هەڵبژاردەی ئەم زەمەن و سەردەمەیە،و تەنیا فۆرمی گونجاوە لە گەڵ واقعی ئەمرۆدا، هاوكات پاڵپشتی دەرەكی تەنیا بۆ ئەمانە و هیچ جێگرەوەیەكیان نیە.
سیستمی هیچ و پوچی ئالێرەوە كار لە سەر هەڵوەشاندنەوە و سرینەوەی رۆڵی توێژ دەكات. مەبەست توێژی راستەقینەی رۆشنبیران، ئەكادیمی و..تاد. بەم سیاسەتەی میدوكراسیەكان لە ئاراستە سەرەكیەكەیدا كار بۆ دروستكردنی رای گشتی ناكەن، بەڵكو ئامانجیان كوشتنی رای گشتیە و كار لە سەر دوورخستنەوەی تاك لە وەرگرتنی هەر جۆرە بیروباوەر و رایەكی نەگۆر و راست دەكەن.