سەرەڕای خراپی دۆخی سیاسی و ئابوری عێراق و بەردەوام هەڵکشانی ململانێی سیاسیەکان و کەڵەکە بوونی قەیران و تەنگەژە ئابوریەکان و ئەو لێکەوتانەی لە دەرئەنجامی شەڕی تائیفی و دیاردەی دزی و گەندەڵی تووشی بوون و  عێراقی داڕماندووە، هێشتا لەبەرامبەر چارەسەری كێشەكاندا لەگەڵ هەرێمی كوردستان بێمنەتە، و تا دێت فشارەكانی لەسەر هەرێم زیاتر دەكات و دۆخێکی نالەباری خولقاندوە بەتایبەت لە بەرانبەر نەناردنی بودجە و موچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان کە بڕیاربوو دوای ڕێکەوتنی هەردولا بارودۆخەکە ئاسای بێتەوەو ئیستحقاقاتی هەرێم لەلایەن بەغداوە ڕەوانەبکرێ، بەڵام جێبەجێ نەکردنی ڕێککەوتنەکە و درێژەکێشانی کێشمەکێشەکان کاردانەوەی نەرێنیان بەدوای خۆیاندا هێناو وایکرد  نێوەندی سیاسیی و شەقامی کوردستانی جارێکی تر دابەشبکاتەوە سەر دوو بەش و ئاراستەی جیاواز و ناکۆک و بگرە دژ بەیەک.

هەندێک پێیان وایە لە ڕابردووی نزیکداو دوای هەڵوەشاندنەوەی بەعس و تەشکیلی حکومەت بەغدا وەک  فریشتەیەک بێ گەڕانەوە بۆ سەرژمێری و ڕێژەی دانیشتوانی کوردستان ساڵانێکی زۆر بەبێ ئەوەی یەک بەرمیل نەوت لە هەرێمی کوردستان داوا بکات مانگانە بەشە بودجە و موچەی دەنارد، بەڵکو بەڕێژەی ڕەنگە زیاتر لە دانیشتووانی هەرێمی کوردستانیش بودجەی دەنارد کە بڕەکە 17%، بوو لایەنگرانی ئەم بۆچوونە ئاماژە بەوە دەکەن کە  دانیشتوانی هەرێمی کوردستان ڕەنگە ئەوکات کەمتر بووبێت لە ڕێژەی 14% ــ و، بەو جۆرە خەڵک و موچە خۆر وێڕای گەندەڵی و نادادی ژیان و گوزەرانی زۆر لە ئێستا باشتر بوو، پرۆژە و خزمتگوزاری و ئاوەدانی کار و کەسابەت ڕووی لە زیادبوون کرد بوو، هەرێمی کوردستان ڕوو لە بوژانەوە بوو، موچە خۆران و خەڵک بەهرەمەند بوون لە سولفەکانی خانووبەرە و زەواج، ئەمانە و چەندین پاساوی تر دێننەوە بۆ بەفریشتە کردنی بەغدا و تەماشا کردنی وەک سەرچاوەیەک بۆ جۆرێک لە خۆشگوزەرانی و پێیان وایە ئەوەی ئەم  خۆشگوزەرانیەی تێکدا خودی دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان و بەکاردانەوەی توند دژی مالیکی و ماڵی شیعە و بوون بەبەشێک و لایەنگیر لە کێشەکانی شیعە و شیعە لەلایەک و سونەو شیعە لەلایەکی ترەوە، هەوڵدان بۆ لابردنی مالیکی لە پۆستەکەی و دەستێکەڵکردن لەگەڵ سەدر و نوجێفی، هەروەها ئاماژە بەوە دەکەن لەبری دیبلۆماسیەت و دانوستاند هەموو نەورۆزێک ڕێزێک تۆمەتی توند و پڕ لەناوزڕاندنیان ئاراستەی بەغداد کرد، هەر لە دیکتاتۆریەتەوە  بۆ تاکڕەو و سەدامی دووم و پاشان کردنی شارەکانی هەرێمی کوردستان بە مۆڵگای داواکراوانی حکومەتی عێراق، بەتایبەت عەرەبی سونەی توندڕەو، جوڵانەو یاخیبوونی سونە و تەنانەت سەرەتای هاتنی داعشیان بە شۆڕشی سونەکان لە قەڵەم دەدا، ئەمانە و چەندین هۆکاری تر بوونە هۆی ئەوەی مالیکی لەساڵی ٢٠١٤ــەوە بودجە ببڕێت.

لەبەرانبەر ئەم ئاراستە هاوتەریبەش لەگەڵ باشی و دڵسۆزی بەغدا بۆ هەرێم ، ئاراستەی دووەمیش وەک ڕەوتێکی دژەناوەند  پێیوایە ئەوەی لەبەغدا حوكم دەکات جگە لە کۆمەڵێک سیاسی شەیتانی و چاوچنۆک هیچنین و لەهەرکات و سەردەمێکیشدا  هەر دەرفەتکیان بۆ ڕەخسابێ درێغیان نەکردووە لە لاوازکردنی هەرێمی کوردستان و کیانە سیاسیە دەستووریەکەی، ئەم ئاراستەیە وایە گەر بەغدا لەساڵانی ڕابردوودا هەنگاوێکی ئیجابیشی نابێ بەقازانجی هەرێم و خەڵکەکەی دەرئەنجامی کێشمەکێش و ململانێی تائیفی و شەڕی سوڵتەو لاوازییان بووە لە ئاست پرۆسەی سیاسی، بەڵام هەرکە دەسەڵاتیان چەسپابێ و باردۆخەکەیان بۆ گونجابێ پاشگەزبوونەتەوە لەتەواوی ماف و شایستە دارایی و یاساییەکانی هەرێمی کوردستان بەخودی دەستووری هەمیشەییەوە، ئەمانە پێیان وایە بەغدا کێشەی نەک تەنها لەگەڵ دەسەڵاتدارانی هەریمدایە، بەڵکو کێشەی ڕاستەقینەیان لەگەڵ خەڵکی  کوردستان و قەوارەکەشیدایە و لەدەرفەتێک دەگەڕێن بۆ دووبارە کۆنترۆڵکردنەوەی ناوچەکانی هەرێمی کوردستان و تەنانەت ئەگەر بۆیان بلوێ هەمان میکانیزم و سیاسەتی بەعس بەرجەستە دەکەن و ڕێگەنادەن خەڵكی کوردستان بەمافەڕەواکانی بگات ، واتا خودی خەڵک و خاکەکە ئامانجیانە، بۆیە هەموو ئەو بابەتانە بەناوی ڕێککەوتن و بڕگەی یاسایی و یاسای بودجە نابێتە زانمنکەری هیچ بەڵێن و گفتێک بە حکومەتی هەرێمی کوردستان و خەڵکەکەی، چونکە بەغدا تەنها دەیەوێ کات بکوژێت و هەرێمی کوردستان بەخەڵک و حکومەتەکەیەوە بەزەلیلی ببینێت.. بۆیە ئەمانە و چەندین پاساوی تر دێننەوە بۆ بەشەیتانکردنی بەغدا.

هەڵبەتە ئێمە پێمان وایە ئەم عەقڵیەتی بەفریشتە و شەیتانیکردنەی بەغدا وەک حەقیقەتێکی موتڵەق هەردوو ناڕاستەو لە جێگای خۆیدا نییە، چونکە لەڕاستیدا گریمانەی تەبایی و ناتەبایی پەیوەندییەکانی ناوەند و هەرێم  تەنها وابەستەی سەرۆک و سەرکردەیەکی عەرەبی شیعی یان سوونی نیە و بەگۆڕانکاریش لە کابینەکانی حکومەتی عێراق ئەم پرسە ناگاتە چارەسەر و دەروازەی پەیوەندیەکان ڕوون نابێتەوە ئەگەر هەردوولا بەشێوەیەکی واقعبینانە لە درێژە کێشان و کەڵەکەکاری کێشە و ناتەبایەکانی نێوان هەرێم و بەغدا نەڕوانن ، چونکە هەندێ لەو کێشانە بەهەڵواسراوی سڕکراوەو لەکات و ساتی ناکۆکیەکاندا سەریان هەڵداوەتەوە و بوونەتەوە هۆکاری ناسازیی ئاڵۆزی پەیوەندیەکان گرژکردنەوەی چارەسەرەکان ، لەگەڵ ئەوەشدا پێوەری ڕاستەقینە بۆ حوكمڕانی و ئاسایکردنەوەی دۆخی سیاسی و ئابوری هەرێم و بەغدا : پاراستنی  ئاسایش و ئارامی خەڵكە و هیچ بیانوویەک نیە بۆ تێکدانی  ئەگەر بابەتەکە پەیوەندی بەحوکمڕانی و دەسەڵاتەوە هەبێ ، بەتایبەت بۆ هەرێمی کوردستان ، كەچی پێچەوانە بەو دیدگایەی ئێمە ڕۆژانە كوشتن و بڕین و توندوتیژی لەزیادبووندایە بە ئاشکرا دەبینرێ .

لای ئێمە خەسڵەتی حوكمڕانی باش ، چەمكی ھاوڵاتیبوونە كەچی دیسان ئەمەش لە هەرێم لە ژێر پرسیاردایە و وای لێهاتوە لێرە ھاوڵاتی پلە دوو سێ و زیاتر ھەیە ڕۆژلەدوای ڕۆژ پانتایی ئازادییەكان و پاراستنی مافی مرۆڤ و پرسی دیموکراسی و خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیەکان برتەسک دەکرێتەوەو دەیان خۆپیشاندەر و  نوو سەر و ڕۆژنامەوان لە كونجی زیندان ئاخێنراون و مافە سیاسی و مەدەنیەکانیان پێشێل دەکرێ لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا بەپشتبەستن بەسندوقی دراوی نێو دەوڵەتی نەخشەڕێی سیاسەتی ئابوری داڕێژراوە و ئەمەش پێچەوانەی خواست و داواڕەواکانی خەڵکی کوردستانە و سیاسەتێکی شکستخواردوە 

سیاسەتی سەربە خۆیی دەرەوەمان نییە و ھەرێم بوەتە جێی تەراتێنی ھێزە ئەقلیمییەكان و بەهەمووشێوەیەک سەروەری خاک و نیشتمان پێشێل دەکرێت و کەس ناپرسێ بۆ هەموو ئەوانەش کە ئاماژەم بۆ کرد بەرهەمی ناكۆكیەكانی نێوان هێزە دەسەڵاتدارەکان وغیابی متمانەو کێشمەکێش و ململانێکانیانە کە گەیشتۆتە ئاستێک ببێتە گەورەترین مەترسی و ئاستەنگ لە بەردەم پاراستنی قەوارەی هەرێم و جێبەجێکردنی مافە دەستوریەکانی خەڵکی کوردستاندابۆیە دەڵێم بەكام پێوەر و ھەڵسەنگاندن و كام بنەما حوكمڕانی ھەرێم باشترە ؟