بەگشتی تێگەیشتنی من بۆ ئەم باس و بابەتە خۆی لە مەترسی داخراوی جوگرافیای کوردستانی باشوردا دەبینێتەوە و دمەوێ لێرەدا و جارێکی تر بە شێوەیەکی واقعبینانە ئاماژە بە کاریگەریە مەترسیەدارەکانی ئەو بابەتە و دەر هاوێشتەی جوگرافیای داخراوبکەم ، چونکە لە بازنەی جیپۆلۆتێکی ناوچەک و هەڵکوتەی جوگرافی ئێمەدا ئەم مەترسیە بوونی هەیە و ناکرێ بەهەند وەرینەگرین .
 

بەعس وەک سێستەمێکی دیکتاتۆر و دڕندە چەندین جار مەترسییەكانی خۆی دەربارەی داخراوی جوگرافیای عێراق  خستووەتە ڕوو ، لەکاتێکدا عێراق وڵاتێکی خاوەن سەروەری نێودەوڵەتیە و ئەگەر بە بەراورد بە کوردستانی باشور هەڵسەنگاندنێکی بابەتیانەی بۆ بکەین دەبینین عێراق لەم ڕوەوە چ مەترسیەکی لەسەرە ، ئەمە جگە لەوەی کە خودی سەدام حسێن ی دیکتاتۆر بەو هەموو سەركێشییەی خۆیەوە لەچەندین بۆنەی جیاجیادا ئاماژەی بەو مەترسیە کردوە و ناوی لێ ناوە ( غبن الجغرافیا)

لەگەڵ ئەوەشدا فازڵ البراك کە یەکێک بوو لەو  سەرکردە و  لێکۆڵەرە  بەعسیە  دڕندەو خوێن ڕێژانەی  ، کە ماوەیەکی زۆر بەرپرسی هەردوو دەزگای ( ئەمنی عامەو ھەواڵ گری) بوو لە تۆێژینەوەیەكدا لەكتیبی (استراتيجية الامن القومي ... ستراتیژیەتی ئاسایشی نەتەوەی ) زۆربە وردی و بابەتیانە ئاماژە بە مەترسیەکانی ئەو حالەتە دەکات و بە هەمان شێوە بە غبن الجغرافیا ناوی دێنێ و بەمەترسی دادەنێ لە سەر عێراق و پلان بۆ ئەو ڕووبەڕووبونەوەیە دادەنێ لەڕووی سیاسی و سەربازی و ئابوری یەوە

(فازڵ البراك بەم شێوەیە باسی جوگرافیای عێراق دەكات و دەڵێ: ِعێراق بەپلەی یەکەم وڵاتێکی نیمچە وشکانییە، و جگە لە ناوچەیەکی تەسک و بچووک کە بریتییە لە نیمچە دورگەی فاو کەدەکەوێتە باشووری عێراق و لە دوری باکوری کەنداوی عەرەبیە ، ناڕوانێتە هیچ زەریا و ئۆقیانوسێکی فراوان ، ئەم وڵاتە بە سنوورێکی کراوەی وشکانی دەورە دراوە لەلایەن  وڵاتانی عەرەبی و دەرهاوسێوە ،ئەگەر عێراق بۆ نموونە بیەوێت بگاتە دەریای ناوەڕاست، دەبێت بە سوریا یان تورکیادا تێپەڕێت، ئەگەر بیەوێت بگاتە کەنداوی عەقەبە ولە کۆتایی باشووری خۆیەوە بچێتە ناو کەناڵی سوێس، یان لە کۆتایی باکورەکەیەوە بۆ دەریای سوور، دەبێت بە ئوردن تێپەڕێت، ئەگەر بیەوێت ڕاستەوخۆ بگاتە دەریای سووردەبێت بە سعودیەدا تێپەڕێت، ئەگەر بیەوێت بگاتە دەریای عەرەبی یان زەریای هیندی، دەبێت بە گەرووی هورمزدا ​​تێپەڕێت، کە لە کەنارەکانی ڕۆژئاوای سەڵتەنەتی عومان ، ولە کەناری ڕۆژهەڵاتی ئێرانەوە نزیکە، ئەمە ڕۆڵێکی دیار و بەڵگەیەکی ڕونە لای هەمووان و پەیوەستە بە ناڕێکی جوگرافیاوە

سەرنج بدەن ئەو بەعسە چوون شڕۆڤەی واقعی جوگرافی عێراق دەكات و چۆن ئەو مەسەلەیە دەوروژێنێ و خوێندنەوەی بۆدەکات 

بۆیە گەر لەم دەروازەیەوە تەماشایەکی دۆخی جوگرافی و  مەترسییەكانی سەر ھەرێم بکەین دەگەینە ئەو دەرئەنجامەی کە  ، چوون دەبێ لەڕووڵی جوگرافیا تێنەگەین و نەزانین لەكۆێ دا دەژین ، چوون دەبێ ڕۆڵی ئێران و تورکیا بەھەند وەرنەگرین و  بەغدای ڕابوردوو ئێستا نەناسین، ئێ خۆ درۆ نییە وتراوە سیاسەت ھونەری نەکەردەنیە ، ئێ خو ناكرێ توانای ئابوری و دارایی و پەیوەندییە دەولی و ھەرێمایەتییەكان بەھەند وەر نەگرین، ئێمە دەبێ بزانین لەنێوان ئەم دەوڵەتانەی كە ناكۆك و دژ بەبەرژەوەندی گەلی كوردستانن چوون ڕەفتار بكەین؟ تێنەگەیشتن لە دونیای دەرەوەو ناوخۆ لە ڕابوردودا دەیان كارەساتی بۆ دروستكردووین، مامەڵەكردن  لەگەل ئەم دەوڵەت یان ئەوی تر لەسەر حسابی یەكتر و دژ بەیەكتر وێرانی كردووین ، پرسیارە جەوهەریەکە لێرەدایە ئایە دەسەڵاتدارانی ھەرێمی کوردستان لە ناوهەناوی ئەو قۆناخ و بارودۆخەدا چی کردوە بۆخۆی و چۆن مامەڵەی بە سیاسەتی دەرەکیەوە کردوە ؟ لەڕووی سیاسی و پەیوەندی لایەنەكان ، لە ڕووی دارایی و ئابوری، كۆمەڵایەتی و تەندروستی ، پەروەردەو خۆیندن، ئەمنی و سەربازی چیمان بنیات ناوە؟ ئایە دەکرێ ئەم عقڵیەتەی دەسەڵاتداران  گۆڕانكاری بەسەردا بێت تاكو بەتەواوی بارودۆخەكەمان لە دەست دەرنەچووە.

ھەرێمی كوردستان پێویستی بەسیاسەتێكی سەربەخۆی ،دەرەكی ھەیە بۆ مامەڵەكردن لەگەل جیھان و دەراوسێ، سیاسەتێكی نیشتیمانی كوردستانی سەربەخۆ دوور لە میحوەربەندی ، واقع ئەوەیە و وای لێماندەوێ ، ناکرێ یاری بە چارەنووسی کۆمەڵگایەکی ٦ ملیون كەسی بکرێ ، ئەمە گرتنی سەربازگەیەك یان ڕەبیەیەك نییە تاكۆ بەعقڵیەتی شاخ  و شوڕشگێریەوە مامەڵەی لەگەل بكەین

لەم قۆناغ و هەڵومەرجەدا ئەم جۆرە سیاسەتەی دەسەڵاتداران جێی مەترسیە، و تەنانەت ھەموومان پێكەوەیش بین بەم بارودۆخەوە ھێشتا مەترسیمان لەسەرە و ناتوانین زەمانەتی مانەوەمان بکەین .

بۆیە لەكۆتایدا دەمەوێ بەرپرسانی حزبی و حكومی لە مەترسیەکانی ئەو بابەتە وشیاربکەمەوە و بزانن کە بەگوێرەی ئەو توێژینەوانە ، مەترسی جدیمان لەسەرە و ناکرێ بەهەند وەرنەگیرێ ، چونکە بەبێ خوێندنەوەو تێڕامانی ورد و جدی ئاسۆی دواڕۆژی جوگرافیای هەرێمی کوردستان لە بەرچاونەگرین و نەزانین چۆن چۆنی  ڕووبەڕووی ئەگەرو پێشھاتەكان دەبینەوە لە داهاتوو ، بێگومان دەر ئەنجامەکەی شکستی گەورە دەبێ و مێژوویش ڕەحم بەكەس ناكات و لاپەڕەیەكی ڕەشی تر تۆمار دەكات