ئەوە روونە كە جیا لەهەموو هێز و كەسایەتییەكانی تری شیعە، تێرمۆمەتری عیڕاقچیانەی (موقتەدا سەدر) زۆر بەرزە، ئەمەش شتێكی ئاسایبە، بەڵام ئەوەی ئاسایی نیە و پارادۆكسێكی سیاسیی سەیرە ئەوەیە كە بارزانی و پارتی، بانگەشەكاری نەتەوچێتیی كورد و پێشڕەوی (ریفراندۆمی دەوڵەتی كوردی) و هەڵگری دروشمی (بای بای عیراق و عیراقی درواسێ و نەڵاقدراو) دەست بخاتە ناو دەستی سەدر و بچێتە ژێر عەباكەی و رێككەوتنێكی بە ئیمتیاز عیراقیانەی لەگەڵ ئیمزابكات كە باشترین پێناسە ئەوەیە ناوی لێ بنرێت (رێككەوتنی عیراقچییەكان)..
رێككەوتنێك، كە بۆ پێكهێنانی حكومەتی زۆرینەی نیشتیمانی (دروشمی سەدر)، تەواوی پرەنسیپی سازانی پێكهاتە سەرەكییەكان (شیعە، سوننە و كورد) هەڵدەتەكێنێ و دواتریش هەڕەشە بۆ سەر سیستمی فیدرالیزمیش دروستدەكات. بەتایبەت ئەو خاڵەی باس لەهەمواری دەستوور دەكات و هەرچی ئەو مافە دەستوورییانەی لەسەردەمی بەهێزیی كورد و لاوازیی عەرەب و شیعە (٢٠٠٥) جێگیركران، ئەمڕۆ لەسایەی لاوازیی كورد و بەهێزیی عەرەب و شیعە، بكەونە بەردەم مەترسی و لابران-ەوە. هەر چاودێرێكی سیاسی لەخاڵەكانی ئەو رێككەوتنە وردبێتەوە، بەروونی بۆی دەردەكەوێت كە پارتی، بەهۆی تەماعی بێ سنووری بۆ پۆستەكان، یەك ماف و داواكاریی كوردستانیانەی لەو رێككەوتنەدا جێگیرنەكردووە و رەنگە لەئەساسدا هەر باسیشی نەكردبن..بۆ نموونە لەباسی بەهێزكردن و بەدامەزراوەییكردنی هێزە ئەمنییەكاندا بە یەك وشەش ناوی پێشمەرگە و مووچە و شایستەكانی تری نەهاتووە، دوور و نزیك باسی مادەی (١٤٠) و كەركوك و ناوچە كێشەلەسەرەكان نەكراوە، بەپێچەوانەوە؛ هێنانەپێشەوەی پرسی هەمواری دەستوور لەماوەی ئەوپەڕی ساڵێكدا، یەكێك لەمەرامەكانی پشتی لابردن یان هەمواركردنێكی دژە كورستانیانەی مادەكەیە و زۆر لەهێزە سوننی و شیعی و توركمانەكان و هێزی ئیقلیمیش هاندەر و پاڵپشتی ئەوەن. ئینجا زۆر ئاساییە كە سەدرێكی ئیسلامی و تایەفی باسی پاراستنی ئادابی گشتی و بەها ئەخلاقیەكان بێنێتە پێشەوە كە مەبەستیەتی بەناوی ئەم دەستەواژە لاستیكیانەوە پەلاماری ئازادییەكانی خەڵك بدات و زیهنیەتی دواكەوتووانەی خۆی زیاتر بەسەر كۆمەڵگادا بسەپێنێت، بەڵام زۆر جێی سەرنجە بۆ حزبێكی وەك پارتی كە ناوی لەخۆی ناوە (دیموكرات) و خۆی بە حزبێكی علمانی دەزانێت، لەو خاڵەشدا لەگەڵ سەدر رێكبكەوێت و ئازادیی خەڵك بكاتە بەردەبازی گەیشتن بە هەندێ پۆست لەبەغدا. تاكە خاڵێك لەو رێككەوتنەدا كە كورد و هەرێم لێی سوودمەند دەبن، دەركردنی یاسای (ئەنجومەنی فیدراڵی) و جێبەحێكردنی (یاسای دەستەبەری مافەكانی هەرێم و پارێزگاكان) و (یاسای پێكهێنانی دەستەی گشتیی چاودێریكردنی تەرخانكردنی داهاتە فیدراڵییەكانە)، لەوە بتڕازێ، لەرێككەوتنێكی تەواو عیراقیانە دەچێت كە هیچ دانوستانكاڕێكی كورد قسەی لەسەر نەكردبێت، بەڵام تەنها ئیمزای خسبێتە سەر و هیچیتر.