لەدوای ڕاپەڕینەوە و تا ئەمڕۆ ڕشتنی خوێنی مرۆڤە بێ تاوانەکان لەژێر پاساوی جۆراوجۆردا بەردەوامە،هاوکات هەڕەشەو سوکایەتی و لێسەندنەوەی مافی ڕادەربڕین لە زۆرێک لە ڕووناکبیران و ژنانی چالاکوانی کۆمەڵگەی مەدەنی درێژەی هەیە.
ڕەوشەکە ڕۆژ لەدوای ڕۆژ بەرەو خراپترو مەترسیدارتر دەڕوات ،بەجۆرێک هیچ ئاسۆیەک بۆ باشبوون یا بەلای کەمەوە کەمبوونەوەی تووندووتیژی بەدی ناکرێت.گەر ڕەوشەکە بەم جۆرە بەردەوام بێت ئەوە دۆزەخێک بەڕێوەیە کە بەئاسانی هەست بەسەرەتاکەی دەکرێت.
هۆکاری ئەم ڕەوشە مەترسیدارە دەگەڕێتەوە بۆگەشەکردنی خێرای ڕەوتی تووندڕەوی ئیسلامی و باڵادەستی حیزب وگرووپ و مەلاو کەسە تووندڕەو و تەرۆریستەکان لە نێو کۆمەڵگادا. ئەم ئیسلامیانە بەجۆرێک کۆنترۆڵی کۆمەڵگایان کردوە کە هەر کارێک جوڵەیەک چالاکیەکی مەدەنی بەدڵیان نەبێت بەئاسانی ڕێگری لێدەکەنو شاڵاوێکی بەربڵاوی میدیایش دەکەنە سەر خاوەنەکانیان.
لە بەرامبەردا سوپایەک لە گەنجی تووندڕەو و مێشک ڕەقیان پەروەردەکردوەو بەریان داونەتە گیانی خەڵک .هەندێک لەو مەلایانە[ بە نمونەی مەلا هەڵۆ،مەلا عەبدول لەتیف سەلەفی،مەلا مەزهەر و مەلا عادل و چەندین مەلای تر ]بەردەوام ژەهر دەڕژن و گەنجەکانی بەردەستیان هاندەدەن بۆ ئەنجامدانی دژیاتی و تاوان .
لەهەر کیان و دەوڵەتێدا گەر یاسا غایب بوو، ئەودەمە گروپ و تاقمی دەرەوەی دەسەڵات و یاسا سەرهەڵدەدەن و بۆشاییەکە لەبەرژەوەندی خۆیان پڕدەکەنەوەو ئەجندای خۆیان دەسەپێنن. لە مێژە گووتوومەو ئێستەش دووبارەی دەکەمەوە کە لە مێژە ڕێکەوتنێکی واژۆنەکراو لە نێوان دەسەڵاتی کوردی[یەکێتی و پارتی] لەلایەک و ڕەوت و حیزب و بانگخوازە تووندڕەوەکان لەلایەکی تر لە هەرێم ئەنجامدراوە،ناوەڕۆکی ڕێکەوتنەکە ئەوەیە ،کۆمەڵگاو شەقام بۆ ئیسلامیەکان ،دەسەڵات و پارەش بۆ یەکێتی و پارتی.
ئەم ڕێکەوتنە دەڵێت هەرلایەک چی دەکات ئازادە ،بەمەرجێک تووخنی کاروبەرژەوەندی یەکتر نەکەون ،جا تا ئێستا بەو جۆرە بەڕێوە چووە ،ئیسلامیەکان لە تاوان و ناعەدالەتی و دزی و گەندەڵی جوت حیزب بێدەنگن و مێش میوانیان نیە،[گەر تاک و ترا مەلایەک لەوبارەوە قسەی کردبێت و پشتگیری خەڵکی کردێت ،ئەوە گەر لەنێونەبرابێت بەدڵنیاییەوە لەئەرکەکەی دوورخراوەتەوە بێدەنگ کراوە].لەبەرامبەردا پارتی و یەکێتیش هیچ کردەو هەڵوێستێکیان نیشان نەداوە و نایدەن بەرامبەر بە چالاکی و ڕەفتاری ئیسلامیەکان بەهەموو ڕەوت و ڕەنگەکانیانەوە . هەندێک جار ئەم هاوپەیمانیە لە کۆبوونەو دیداری سەرانی دەسەڵات و سومبوڵی ئەو ڕەوتە تووندڕەوانە بەرجەستەدەبێت.
ئەم بێدەنگی و خەمساردیەی دەسەڵات وای کردوە تاوانی کووشتنی ڕەگەزیمێینە بەپاساوی شەرەف بەهاندانی ئەم مەلاتووندڕەوانە بەردەوام لەهەڵکشاندابێت،هاوکات پانتایی ڕادەربڕین و باسکردنی ژیانی مەدەنیەت بەرتەسک بکرێتەوە.
دەمێک ژنێک کچێک خوشکێک لە لایەن کەسە نزیکاەکانیەوە بەشێوەیەکی دڕندانە دەکوژرێت، زۆر جار تاوانبار لای سەرانی هەردووحیزب داڵدەدەدرێت،پاشان هەر داڵدەدەر لەژێر فشارو هەڕەشەدا هەوڵی چارەسەر بەڕێگەی سوڵحی عەشایەری دەدات، خۆگەر لەژێر فشاری ئازادیخوازاندا ڕادەستی دادگا بکرێت، ئەو دەمە بەفشاری سیاسیەکان ئازاد دەکرێت یاخود حوکمێکی سوکی دەدەن و پاش بەسەربردنی ماوەیەک ئازاد دەکرێت.
ئەم دۆخە وای کردوە دەستی تاوانباران ئاوەڵابێت و تاوانیش لە هەڵکشاندابێت.خۆگەر دەسەڵاتداران دەستنەخەنەنێوکاری دادگاکانەوە،هاوکات دادگاکانیش بەپێی یاسا نێو دەوڵەتیەکان تاوانباران سزای قورس بدەن ، ئەو دەمە کەسەکە بەر لە ئەنجامدانی تاوانەکەی بیر لەسزاقورسەکەی دەکاتەوە،بەڵام بەهۆی زەمینەلەباریەوە و بێدەنگی دەسەڵاتداران و لاوازی ڕۆڵیداگاکان، ئەم تاوانانە بەردەوام دەبێت.
ئەز دڵنیام یەکێتی و پارتیبێدادگا خەڵکیان بەنهێنی لەسێدارە داوە کە لەوانەیە مەترسیان بۆ سەر بەرژەوەندی حیزبەکانیان هەبووبێت، لەوبارەوە نمونەم لایەبەڵامئێرە شوێنی باسکردنی نیە. دەی با بۆ چاوترساندن و ڕێگەگرتن لەتاوانی کووشتنی بەناهەق یەک دوو قاتل لەسێدارەبدەن و لەمیدیاکاندا ئاماژەی پێ بدەن،دڵنیام ئەودەمەڕێژەی تاوانی کووشتنی مێینەگەر نەمێنێت بەدڵنیاییەوە زۆر دەگمەن دەبێت .
کووشتنی خواناس دوا تاوان نابێت کە تووندڕەوێکی تەرۆریستی پەروەردەی دەستی مەلاهەڵۆ ئەنجامی داوە،ئەو تاوانەی کۆمەڵگای ڕانەچڵەکاند و جگە لە توێژێکی ڕۆشبیر کە ئیدانەیان کرد ،لەلایەن زۆرینەوە بەئاسایی وەرگیرا،لەوە خراپتریش زۆرێک لەهاوڵاتیان خۆشحاڵیان دەربڕی و بەئاشکرا لەسۆشیال میدیاوە دەستخۆشیان لەتاوانبار کرد.
لەڕابردووداژمارەیەکی زۆر تاوانی کووشتن بەهاندانی وەکیلەکانی خوا لەسەر زەوی ئەنجامدراون ،پاش هەر تاوانێک بۆ چەندڕۆژیک میدیاکانیان پێوە خەریک کردوە، داوای سزای تووند بۆتاوانبار کراوە،ئیدی پاش ماوەیەک بەسوڵحی عەشایەری یا بەسوکە سزایەک کۆتایی بە مەسەلەکە هێنراوە و باسەکە ساردبووەتەوە ،لەئاکامدا لەبیرکراوەتەوە و تاوانباریش وەک هیچ ڕووینەدابێت ژیانی ئاسایی خۆی بەڕێ کردوە.
ئەوەی جێگەی سەرسووڕمانە زۆربەی تاوانباران نەک پەشیمانیان دەرنەبڕیوە بەڵکو بەئاشکرا شانازیان بەو تاوانەوە کردوە،بەنمونەی بکوژی ماریاو خواناس و چەندینی تر . جابۆئەوەی تاوانی کوشتنی خواناسوەک تاوانەکانیڕابردوو لەیاد نەکرێت ،بۆئەوەی ببێتە وێستگەیەکی ڕاوەستان وڕامان و هەڵوێست وەرگرتن لەمەڕ تاوانی کووشتن ، گرنگەو زۆریش پێویستەئەم تاوانە بەگەرمی بمێنێت،فشار بۆسەردەسەڵات زیاد بکرێت،سنوورێک بۆ مەلاتووندڕەوەکان دابنرێت،بەدواچوونی بۆ بکرێت،دوای تووندترین سزا بۆ بکووژ و هاندەری بکوژ بکرێتکە مەلاهەڵۆیە.