پێش ئەوەی بێمە سەر ناوەڕۆكی بابەتەكە،پێویستە وەسفێكی كورتی (نەعامە) بكەین، نەعامە :گەورترین باڵندەیە، نیشیمانی  ئەسڵی  قاڕەی ئەفەریقاو ناوچەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، درێژیەكەی لە نێوان (2) مەتر بۆ (2.5) مەترونیو دایە،كێشی دەگاتە سەروی (100كگم).
گومان لەوەدا نی یە، كە خۆدزینەوەی هەرێم، لە جێبەجێكردنی ڕێكەوتنامەی ئەو دواییەی (هەولێر- بەغداد) ئاماژەیەكی ڕوونە،كە گروپێكی بچوكی ئاوێتەی هەردوو پارتی سیاسی ،دەیانەوێت لەسەر حسابی ژیان و گوزارانی خەڵكی بەش مەینەتی ئەم هەرێمە درێژە بدەن، بە پرۆسەی ئەنفالكردنی نەوت وسەروەت و سامانی خەڵك، هەروەها ئاماژەیەكی ڕوونیشە ،كە بەهیچ شێوەیەك، ژیان و گوزران و كەڕامەت وئارامی كۆمەڵایەتی خەڵكیان بەلاوە گرنگ نی یە.چونكە شعوری ئەو برادەرانە ،زۆر دەمێكە چۆتە عالەمی ئەرواح،ئەگینا ،هەركەسێك، لەنزیكەوە ئاگای لە بازاڕو  ژیان و گوزرانی فەرمانبەرو كاسبكارانی ئەم هەرێمە بوبێت،لەساڵی رابردوودا، بە چ ئازارو مەینەتیەك ساڵی (2014) یان، بەڕێكرد،وەكو پێشینان گوتویانە، جولەكەی پێ مسوڵمان دەبوو.بەڵام ئەو گروپە پێناچێت بەهیچ شێوەیەك لە ئازارو دەردی خەڵك تێبگەن،چونكە شعوری مردوو هەست بەئازار ناكات، هەروەكو شاعری بەناوبانگی عەرەب ( البارودی)، لەشعرێكدا،گوتویەتی:
                         مَن ێهُنْ ێسْهَلُ الهوانُ علیه                 ما لجرحٍ بمیْتٍ إیلامٌ  
دیارە دوای ئەوەی ئەو رێكەوتنە واژۆكرا،لەنێوان هەرێم وبەغداد ، لەڕاگەیاندنەكانی هەرێم، واشرۆڤەی بۆ كرا،كەڕێكەوتنەكەی هەرێم،لەبەرژەوەندی هەردوولادایە،بەڵام لە زۆربەی میدیاكانی عەرەبی عیراقیدا، وا لێك درایەوە، كە ئەم رێكەوتنە، تەنها سود بەهەرێم دەگەیەنێت،هێرشێكی زۆری ڕەخنەییش كرایە سەر وەزیری نەوتی بغداد( عادل عبدالمهدی) و ( عبادی ) سەرۆك وەزیران،گوایە تەنازولیان بۆ كورد كردووە. بەڵام پێویستە زۆر بەڕاشكاوی ئەوە بڵێن:
ڕاستە سودی بۆ هەردوولا هەبوو، بەڵام زیاتر سودی بۆ هەرێم  هەبوو،بۆ زیاتر روونكردنەوەش سودەكانی هەردوولا دەخەینە ڕوو:
سودەكانی رێكەوتنەكە بۆ بەغداد:
1.نەتی كەركوت نەدەتوانرا ،هەناردەبكرێت،لەڕێگەی موسڵەوە، بەهۆی شەڕی داعش و كۆنی وتێك چونی بۆڕیەكان،بەم رێكەوتنە بەغداد ئەیتوانی بەشێك لە داهاتی زیاد بكات.
2. ئەم رێكەتنە ڕووی عیراقی بەیەكگرتووی نیشانی دەرەوەی خۆی دایەوە، چونكە بەتێك چونی پەیوەندیەكانی عیراق لەگەل هەرێمی كوردستان و لەدەست دانی بەشێكی زۆری باكورو رۆژئاوای وڵاتەكە، عیراق بە وڵاتێكی لاوازو بچووك سەیر دەكرا.
3. بەجۆرێك لە جۆرەكان ڕازی كردنی ئەمەریكا بوو، بۆ ئەوەی پشتیوانی زیاتری عیراق بكات،لە شەڕی دژی داعش.
4. هەروەها بۆ پەسند كردنی بودجەی گشتی عیراق پێویستیان بەڕامەزندی كورد هەبوو،چونكە بەبێ كورد نەئەتوانرا بودجە پەسند بكرێت،چونكە سەركۆمار كوردبوو، وەكو ساڵی پاری لێ دەهات،كە عیراق ،نەیتوانی بودجە پەسند بكات.
هەروەها چەند سودێكی تریش.
سودەكانی ئەم ڕێكەوتنە بۆ هەرێم:
1.  بەپێی ئەو رێكەوتنەكە، هەموو مانگێك بەغدا، بڕی ( یەك تڕیلیۆن دینار) دەداتە هەرێم ، جگە لە بودجەی پێشمەرگە، بەڵام  هەرێم، تەنها بای  (337.5) ملیۆن دۆلار ، نەوت دەداتە بەغدا .بەم شێوەیەش بەغدا ،مانگانە نزیكەی ( 663) ملیۆن دۆلار بە زیادەوە بەبێ بەرامبەر دەداتە هەرێم.چونكە هەرێمی كوردستان مانگانە پێویستی بە(670) ملیۆن دۆلار هەیە، بەس بۆ دابین كردنی موچەی فەرمانبەران،ئەمە جگە لە بودجەی وەبەرهێنان،كە زیاتر لە (500) مایۆن دۆلاری پێویستە.ئەوكاتی رێكەتنەكە ئەنجامدرا،نرخی هەربەرمیلێك نەوت، لەبازەرەكانی جیهاندا،بەنزیكی (60) دۆلاربوو، ئەگەر بێتو عیراق، لەرێگای كۆمپانیای ( سۆمۆ) ،ئەونەوتەی ئێمەی بفرۆشتایە،بەنرخی (60) دۆلاری ئەوكات،ئەوا رۆژانە دەیكردە (15) ملیۆن دۆلارو مانگانەش دەیكردە ( 450) ملیۆن دۆلار.بەڵام ئیستا،كەنرخی نەوت هاتۆتە سەر(45) دۆلار،مانگانە دەكاتە (337.5) ملیۆن دۆلارو نیو،كەچی عیراق بەشیمان نەبۆتەوە وهەرێم خۆی دەدزێتەوە، لە جێبەجێكردنی.
2. ئەگەر بێت و هەرێم، ئەو نەوتە ڕادەستی كۆمپانیای سۆمۆ نەكات و بەسەر بەخۆیی بیفرۆشێت، ئایا بە چەند ئەیفرۆشێت؟چۆن ئەیفرۆشێت؟ ئەوكاتەی، كە نرخی بەرمیلێك نەوت، لە بازارەكانی جیهان بە (100) دۆلار بوو ،هەرێم تەنها (65) دۆلاری بۆ دەمایەوە بۆ هەر بەرمیلێك، بەهۆی كرێی گواستنەوە و ئەو باجەی توركیا وكرێی كۆمپانیاكان و كرێی كەشتیە نەوت هەلگرەكان،ئایا ئەگەر ئێستا بیفرۆشێت،كە نرخی نەوت بە (45) دۆلارە ئایا هەرێم چەندی بۆ دەمێنیتەوە؟ّّّ !!!!!!!!!!!!!!
3. هەرێم بە پێ ئەو رێكەوتنە، نەوت وسامانی خەڵك تاڵان فرۆش ناكات،بەڵكو بە نرخی ستانداردی جیهانی ئەیفرۆشێت.
4. هەرێم بەپێی ئەو رێكەوتنە، نەوتی خۆی بە رێگای یاسایی،بەسەر بەرزی ئەفرۆشێت،نەك بەقاچاغی .رۆژێك ئەوترا كەشتیەكە دەسی بەسەردا گیراو رۆژێك ئەوترا،بەهۆی ئەوەی كڕیاری نەبووە ،رێڕەوەی خۆی گۆریوە.
5. هەرێم بە پێی ئەو رێكەوتنە خەرقی  مادەی ( 110) ی دەستوری عیراقی فیدڕاڵ ناكات،چونكە لە هەموو دەولەتە فیدرالیەكانی دونیا وەكو ئەمەریكاونەمسا وئەلمانیاو سویسراو ئوسترولالیاو.... هتد . هەرێمەكان،یان كانتۆنەكان، یان ویلایەتەكان ناتوانن، ڕەسمی سیاسەتی خارجی و سیاسەتی ئابوری  بكەن،هەروەها ناتوانن ئیبرامی عقودی سیاسی و تیجاری لەگەڵ دەوڵەتێكی تردا بكەن.
6. هەرێم بەپێی ئەو ڕێكەوتنە ڕووبەرووی سیاسەتی زلهێزێكی وەكو ئەمەریكا نابێتەوە، چونكە ئەمەریكا دەیان جارو بەراشكاوی رایگەیاندووە،كە ئەو لەگەڵ ئەوەدا نی یە،كە هەررێم سەربەخۆ نەوت هەناردە بكات و بفرۆشێت،بەڵكو دەبێت لەگەڵ عیراق دا بەهەماهەنگی بیفرۆشێت،چونكە ئەمە پێپەوانەی دەستوری ئەمەریكاشە.
7.لە بەرژەوەندی  خەڵكی هەرێمی كوردستان دایە،كەنەوت ،لە رێگای كۆمپانیای سۆمۆوە بفرۆشرێت، چونكە لانی كەم پرۆسەكە شەفافەو پارەكەش دیارەو ،هەرچۆنێكیش بێت ،داهاتەكەی دەگەرێتەوە بۆ خەزێنەی حكومەت،بەلام ئەگەر سەربەخۆ بفرۆشرێت، تەنیا خۆیان خوا ئەزانن، كەچەند ئەفرۆشن و چۆن ئەیفرۆشن و بە كێ ئەیفرۆشن.
8. بازارو كارو كاسپی خەڵك ئەبوژایەوەو ژیان وگوزرەانی خەڵك و موچەی فەرمانبەران ئاسایی دەبوویەوە،لە هەرێمی كوردستان، بەو رێكەوتنە.
9. هەروەها كەرتی وەبەرهێنان و خزمەتگوزاری دەهاتەوە باری ئاسایی جارانی.
10. دەیان خزمەتگوزاری وەكو سلفەی عقارو سلفەی زەواج شتی تر ،دەهاتنەوە دۆخی جارانیان.
11.هەروەها بۆیەكەم جار لە مێژووی حكومەتی عیراقدا، دوای رووخانی بەعس، لەو رێكەوتنەدا ، بودجە بۆ پێشمەرگە تەرخان كرا، ئەمەش ئەگەرچی كەمیشە،ئەتوانرا،بەشێك لە ئازارەكانی ئەم هێزە خەباتگێرانە كەمبكرێتەوە.
بۆچی هەرێم خۆی دەدزێتەوە لە جێبەجێكردنی رێكەوتنەكە؟
دیارە چەندین شرۆڤەی سیاسی بۆ ئەم  ڕەفتارە نا بابەتیەی هەرێم  كراوە،لەلایەن چاودێران و شرۆڤەكارانی سیاسی لەوانە:
1.گرۆپەكەی ناو حكومەتی هەرێم دەڵێت: پابەند نەبوونمان  بە هەناردەكردنی ئەو بڕەی ڕێ كەوتمان لەسەر كردووە بۆ كێشەی تەكنیكی دەگەرێتەوە، بەڵام ئەمە موبەڕیڕێكی زۆر لاوازە،چونكە وەزارەتی سامانە سروشتیەكان، لەمانگی( 7) ڕایان گەیاند، توانای هەناردەكردنی نەوتی هەرێم ، لەسەری ساڵ بۆ (400) هەزار بەرمیل بەرز دەبەبێتەوە، وە گوتیان بۆ چارەكی یەكەمی ساڵی (2015) بۆ (500) هەزار بەرز دەبێتەوە.بەڵام خێرە ئێستا ناتوانن (250) هەزار بەرمیل هەناردە بكەن؟!!!!!
2.بۆچونێكی تر،پێی وایە: كە هەرێم لەتوانیایدایە زیاتر 600 بۆ 700) هەزار برمیل ،لە رۆژێكدا ،هەناردەبكات، دەیەوێت،بەتەنیا بیفرۆشێت، بۆ ئەوەی برێكی زیاتری دەس كەوێت، لەوەی لە عیراقەوە دەسی دەكەوێت، شایەنی باسە زۆربەی  شرۆڤەكارەكانی  ئەم بۆچوونە عەرەبن .
3. بۆچونێكی تر پێی وایە: كە ئەمە پیلانی (پارتی و یەكێتی) یە، بەیەكەوە،دەیانەوێت، بارودۆخی دارایی هەرێمی كوردستان ، نێتەوە دۆخی جارانی، بۆئەوەی هەمیشە كوردستان لە قەیراندا بژیت، بۆ ئەوەی بزوتنەوی گۆران، شكست بێنێت، لەو شۆرشە چاكسازیەی، كە پایەكانی كاری حزبیایەتی وسیاسەتی ، لە سەر بنیات ناوە،بۆئەوەی هەیبەتی ئەم بزوتنەوەیە بشكێنن،چونكە ئەگەر (ب.گۆران) لە حكومەتدا، بمێنێتەوەو، نەتوانێ چاكسازی بكات، بەهۆی ئەو هەموو قەیرانە دارایی وسیاسی وئەمنیە لە لایەك و رێگری كردنی نابەرپرسانە لە لایەكی تر، ئەمە ئەو دووپارتە دەگەیەنێتە ئامانجی خۆی،چونكە بەیانی لە میدیاكانی خۆیانەوە، بەخەڵك دەڵێن: ئەوا ئەوانیش هاتنە ناو حكومەتەوە هیچیان نەكردو هەروەكو ئێمەوە بوون، هەروەها ئەگەر (ب.گ) لە حكومەتیش بكیشیتەوە، ئەوكاتە دەڵین: ئەوان لە مەسئولیەت ڕایانكردو نەیاتوانی چاكسازی بكەن بۆیە كشانەوە.
4. بۆچونێكی تر پێیوایە،ئەم خۆدزینەوەی هەرێم، پەیوەندی بە توركیاوە هەیە،دەكرێت توركیا فشار لەهەرێم بكات لەبەربەرژەوەندی خۆی، هەرێمیش دەمێكە سەربەخۆیی سیاسی وئابوری خۆی رادەستی توركیاكردووە، بۆیە ئیرادەی جێبەجیكردنی ئەو بریارەی نی یە. من پێم وایە ئەو بۆ چۆنە زۆر دوور نی یە، لە ڕاستی یەوە.
5.بۆچونێكی تر، پێی وایە، بە پێی رێكەوتنەكە، زۆربەی داهاتەكانی ناوخۆش دەگەرێتەوە بۆ بەغداد، هەروەها ناشتوانن بە ئاشكرا،نەوت هەناردەی توركیا بكەن، ئەمەش شادەماری ژیانی سیاسی وحزبایەتی ئەوان دەبرێت، بەشێوەیەك ئەوان مودمین بوون لەسەر تالان كردنی سەروەت وسامانی خەڵك، ئەمەش   زۆر ئەستەمە بۆ ئەو برادەرانە. من پێم وایە ئەو بۆچونەش زۆر دوور نی یە ،لە ڕاستیەوە.
بۆچی  مامەڵەی هەرێممان شوبهاندووە بە بە عەقڵی (نەعامە)؟
 مامەڵەی هەرێم لەگەڵ بەغدا و هەموو ئەو موجازەفەتە مەترسیانەی ،كە ئەم گروپە بە ژیان و گوزاران وكەڕامەتی خەڵكی كوردستانی دەكەن و كردوویانە،زۆر جار لە هەڵسوكەوتی (نەعامە) دەچێت،چونكە نەعامە سەرە ڕای  ئەوەی باڵندەیەكی گەورەو زەبەلاحە، بەڵام زۆر كورت بین و خاوەنی  كۆمەڵێك هەڵسوكەوتی نامۆیە،بۆنمونە: دەڵێن: كاتێك حەزی دەچێتە (شوتی) بە درێژای (20-25)سم سەری دەباتە ناو لمەوە وبە حسابی خۆی،لەناو لەمدا،دەیدۆزێتەوە، بەبێئەوەی بیری لەوە كردبێتەوە، كاتێك ئەو سەری خستۆتە ناو لمەوە وهیچ لە دەورو بەری خۆی نابینێت، بۆی هەیە، لەوكاتەدا ،ئاژەڵێكی دڕندە پەلاماری بدات وبیخوات، واتە بۆ بەدەسهێنانی بژێوی ژیانی، خۆی ڕووبەری مەرگ دەكاتەوە، بەشێوەیەكی زۆر سەیر وسەمەرەو ناعەقڵانی.
من پێم وایە، هەموو ئەو هەڵسوكەوتە نامۆو سەیرو سەمەرانەی ئەو گروپەی ،كە مۆنۆپۆڵی نەوت وسەروەت وسامانی خەڵكیان كردووە، زۆر لە هەڵسوكەوتی ئەو نەعامەیە دەچێت، كە بۆ بە دەسهێنانی شوتی ،سەری خۆی دەخاتە ناو لمەوەو هیچ لەدەورو بەری خۆی نابینێت، نازانێك، كەژیان وگوزەران و كەڕامەتی خەڵك ،دەكەوێتە بە مەترسی دەیان هەڕەشەی سیاسی و كۆمەڵایەتی و دارایی وئەمنی ،لە هەرێمی كوردستان.
پێویستە خەڵك چی بكات؟
 من پێم وایە، ئیتر كاتی ئەوە هاتووە، چیتر، خەڵكی كوردستان، ئەو سوكایەتیە قبوڵ نەكات و نابێت چیتر ئێمە باجی هەڵەی گروپێكی نامەسئول بدەین، وە ناكرێت ئێمە ژیان وگوزران وكەڕامەتی خۆمان بكەینە قوربانی  بەرژوەندی تەسك وتەماع و چاوچنۆكی ئەو گروپە. بۆیە پێویستە لە سەر هەموو خەمخۆرانی ئەو وڵاتە، رۆشنبیران، رێخراوە راستەقینەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی، نوسەران، بەنوسین و موزاهەرەو عیسیانی مەدەنی فشار بخەینە سەر ئەم گروپە،كەچیتر،موجازەفە، بەژیان وگوزەرانی خەڵكەوە، نەكات و ئیتر كاتی ئەوەهاتوە، داهاتی گەل بۆ گەل بێت، نەك دوكەڵ و ژەهرەكەی بۆ ئێمەو سەروەت وداهاتەكەشی بۆ ئەم گروپە تەماع كارە چاو چنۆكە بێت.